گنجینه تاریخی افغانستان چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

ایسنا/ بدنبال آخرین اخبار منتشر شده، این پرسش مطرح می شود که گنجینه تاریخی افغانستان چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟

تجربه 20 سال قبل تخریب دو مجسمه بزرگ صلصال و شهمامه بودا در ولایت بامیان افغانستان باقی مانده از سالهای 300 تا 700 میلادی که به فتوای ملا محمد عمر، رهبر وقت این گروه با جاسازی دینامیت منفجر و به سنگریزه تبدیل شدند، ترس بیشتری را این بار به تن فعالان و علاقمندان به حفاظت از میراث فرهنگی در افغانستان و دیگر کشورها انداخت.

مدیر موزه ملی افغانستان برای حفاظت از آثار تاریخی این کشور و بخصوص موزه ملی از جامعه جهانی؛ مردم علاقمند به حفاظت از آثار تاریخی افغانستان نیز در پیام های مختلف درخواست کردند تا این آثار تا حد امکان از معرض دید پنهان شوند.

حتی، در یکی از نخستین قدم ها محمد فهیم رحیمی، مدیر موزه ملی افغانستان در پیامی که در صفحه موزه ملی افغانستان در فیسبوک منتشر کرد، از جامعه جهانی و مسئولان امنیتی برای حفاظت از آثار تاریخی افغانستان و بخصوص موزه ملی این کشور درخواست کمک کرد.

او در این مطلب تاکید کرد که «متاسفانه شهر کابل امروز شاهد هرج و مرج بی سابقه بوده و در ساحات مختلف شهر با استفاده از این فرصت غارتگران کوشش هایی را برای غارت و تخریب اموال عامه و خصوصی نموده اند. اگرچه تاکنون کارمندان موزه ملی افغانستان آثار و اموال این نهاد مصون می باشند ولی ادامه این هرج و مرج سبب نگرانی جدی مسئولیت موزیم ملی افغانستان از مصونیت آثار و اموال موزیم ملی افغانستان گردیده است. بنا از تمام مسولین امنیتی، جامعه جهانی، طالبان و سایر نهادهای تاثیرگذار خواهشمندیم تا به امنیت و مصونیت موزیم ملی افغانستان توجه جدی نموده و نگذارند تا این وضعیت سبب غارت و تخریب آثار و اموال این نهاد ملی گردیده و فرصت طلبان از آن استفاده نمایند.»

محمد فهیم رحیمی، رئیس موزه ملی افغانستان چند روز بعد از تصرف کابل توسط طالبان درباره سرنوشت این موزه در افغانستانی که تاریخ آن غنی و همگام با تاریخ ایران فرهنگی است، توضیحاتی ارائه کرد.

احتمال سوء استفاده گروه های دیگر وجود دارد | باید مسئول طالبان را پیدا کنیم

رحیمی پیرامون اینکه گنجینه تاریخی افغانستان چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟ می گوید: متاسفانه در طول روزهای گذشته کشور افغانستان در هوای سیاسی یا هوای قدرت قرار گرفت، رئیس جمهور کشور را ترک کرد. نیروهای طالبان در کابل مستقر شدند و همین باعث شد که یک نوع هرج و مرج در شهر کابل ایجاد شود که آن برای حفاظت از آثار موزه ملی افغانستان بسیار نگران کننده بود.

او انتشار اعلامیه ای را با مضمون درخواست کمکهای جهانی برای حفاظت از موزه ملی افغانستان، به همین دلیل عنوان می کند و ادامه می دهد: ما در روز نخست حضور طالبان در کابل، در صفحه فیسبوک موزه ملی افغانستان یک هشدار دادیم که باید از آثار موزه حفاظت کنیم و خوشبختانه آن موثر شد و توانستیم آثار موزه ملی را حفاظت کنیم.

وی با بیان اینکه متاسفانه در طول روزهای گذشته تا اندازه زیادی حاکمیت در افغانستان وجود ندارد، اظهار می کند: اگرچه طالبان در شهر کابل هستند اما احتمال سوء استفاده گروه های مختلف با یونیفرم یا لباس طالبان وجود دارد، همانطور که چندین بار برخی افراد به خانه های مردم وارد شده و دارایی های آنها را غارت کرده اند.

رحیمی با بیان اینکه تشویش داشته اند که آثار موزه ملی غارت نشود، ادامه می دهد: توانستیم که در همان زمان و در مدت دو یا سه روز اول، با ارتباطات شخصی و امکاناتی که داشتیم چند نفر را به عنوان محافظ در موزه بگماریم تا بتوانیم از ورود چپاولگران احتمالی به موزه ملی افغانستان جلوگیری کنیم و خوشبختانه تا کنون به این شکل ادامه داده ایم و هیچ کدام از آثار موزه ملی گم یا سرقت نشده اند.

وی تاکید می کند: تلاش می کنیم تا مسئول این گروه را پیدا کنیم و آنها را متقاعد کنیم که بتوانند از موزه ملی افغانستان محافظت کنند. تاکنون این کارها را کرده ایم و خوشبختانه آثار محفوظ مانده اند.

رئیس موزه ملی افغانستان با تاکید بر وجود نگرانی هایی که برای تخریب میراث فرهنگی افغانستان، بواسطه غارت سایر موزه ها در کشور وجود دارد، ادامه می دهد: باید آهسته آهسته ببینیم چه اتفاقاتی رخ می دهد و کجاها صدمه دیده اند، فعلا ما در یک سردرگمی هستیم.

گنجینه باختر در آخرین بررسی در ذخیره گاه موزه بود

رحیمی درباره سرنوشت وضعیت گنجینه باختر یا گنج تپه طلا با تاکید بر افسانه بودن افسانه هفت کلید و هفت معتمد برای قرار دادن این گنیجنه در مخازن موزه اظهار می کند: این آثار از زمانی که حفریات انجام شد و آنها به موزه ملی داده شدند، متعلق به این موزه است و کلیدهای آن نیز نزد معتمدان موزه ملی افغانستان است.

وی با تاکید بر نظارت های مدت دار از گنجینه های تاریخی موزه ملی افغانستان اظهار می کند: به این دلیل که از آثار خود مطمئن باشیم همیشه آثار قرار گرفته در مخازن داخل موزه ملی را بررسی می کنیم، اما آثاری چون گنجینه باختر را که در ذخیره گاه به جز موزه ملی است، چند ماه یک بار بررسی می کنیم.

او آخرین زمان بازرسی گنجینه باختر را مربوط به چند ماه قبل می داند، زمانیکه شایعاتی مبنی بر غارت این گنجینه از افغانستان به کشورهای اروپایی مطرح شده بود: برای اینکه خودمان مطمئن باشیم و به مردم نیز اطمینان دهیم که آثار حفظ است آنها را برای یک روز به نمایش گذاشتیم. در واقع اطمینان دارم و می دانم تا قبل از این که دولت قبلی سقوط کند آن آثار محفوظ بود، مگر اینکه در این تحولات غارت شده باشد.

رئیس موزه ملی افغانستان با این وجود تاکید می کند: من بارو ندارم که این گنجینه غارت شده باشد، باید یکبار دیگر آنها راچک کنیم، اکنون نمی توانیم به صورت دقیق بگوییم که این آثار موجود هستند یا غارت شده اند؟ در واقع آثاری که در خود موزی هستند هر روز بررسی می شوند اما آثاری که در ذخیره گاه های ما قرار می گیرند در نقاط مصون تری هستند که نیاز است آنها بررسی شوند.

موزه ملی افغانستان فعلا تعطیل است

رحیمی همچنین درباره شرایط فعالیت موزه ملی افغانستان در بحران کنونی این کشور اظهار می کند: فعلا وضعیت نرمال نیست و موزه با خطرات زیادی مواجه است، ما ترجیح می دهیم که در شرایط کنونی موزه تا مدتی تعطیل باشد تا می بینیم طالبان چه تصمیمی دارد. در واقع نخست باید معلوم شود که آنها چه کاری می کنند.

ترس از غارت و تخریب آثار تاریخی افغانستان، آن هم در شرایطی که طالبان در پیش از دو دهه پیش رد خوبی از خود به جا نگذاشته و با تلاش و در طول 25 روز دو مجسمه ثبت جهانی شده افغانستانی ها را تخریب کرد، بیش از گذشته هشدارها را نسبت به وضعیتِ میراثِ تاریخی این کشور غنی علنی تر کرده است، به حدی که با انتشار پیام موزه ملی افغانستان برای درخواست کمک از جامعه جهانی و حتی خود طالبان؛ مردم در پیام هایی جداگانه درخواست پنهان کردن آثار تاریخی افغانستان را از معرض دید کرده اند.

همراز نجیب، از مسئولان موزه درخواست کرد «ریس صاحب، آثار را از تمام نمایشگاه ها به دیپو ها منتقل کنید و در جای نامعلوم. امروز قیامت بود بالایم چون هرگز فکر نمی کردم اینقدر دزد و راهزن در داخل کابل وجود داشته باشد»

اختر جواد هم درخواست خود را اینطور مطرح کرد: «اگر ما صمیمانه می خواهیم به آنها کمک کنیم، باید درخواست تجدید نظر کرده و در رسانه های اجتماعی به دادگاه بین المللی حقوق، سازمان ملل متحد، یونسکو و کشورهای تأثیرگذار مانند قطر، ترکیه، پاکستان، ایران، روسیه، چین رای دهیم. برای کمک به آنها!»

میر احمد نیز این درخواست را یکی دو روز قبل مطرح کرده بود که «کاش اندک عقلانیتی بین رهبران افغانستان باقی مانده باشد و قبل از سقوط کابل آثار موزه ملی افغانستان را از کشور خارج کنند.»

یا شخص دیگری با نامی مستعار، هشدارها نسبت به وضعیت موزه ملی افغانستان را اینطور تشریح می کند: «نگرانی موزه ملی افغانستان، مسئولانه است، جنگ و ماهیت جنگ و سابقه رفتار خشونت طلبان تا امروز با ارزش های تاریخی و ملی همسو نبوده است. کاش ریشه ها و ارزش های مردم رنج کش افغانستان را یپایند.»

از رسمی بودن اطلاعیه طالبان نسبت به حفاظت آثار تاریخی موزه بی اطلاعیم

در کنار همه این درخواست ها در اعلامیه ای منسوب به سرکردگان طالبان، از چند روز نخست مطرح شدن هشدارها در فضای مجازی پیچید؛ به این نکته تاکید شده است؛ «هر آن کسی که به آرشیف ملی، موزیم ملی، کتابخانه ها، به اماکن و دارایی دولتی و املاک و دارایی های مردم تعرض و دست درازی کند، بر وی شدیدترین مجازات شرعی بالفعل اجرا خواهد شد.»

رئیس موزه ملی افغانستان درباره این اعلامیه نیز اینطور توضیح می دهد: هر چند هنوز از صحت ان نسبت به انتشار اعلامیه از سوی طالبان اطمینان نداریم، اما ابتکاری خوب بود که صورت گرفت و همان اعلامیه که کسی به موزه ها داخل نشود و دارایی های آنها را غارت نکند، خود تاثیرات خاص خود را داشت.

رحیمی با تاکید بر تاثیر خوبی که این اطلاعیه برای حفاظت از موزه ملی افغانستان داشته، ادامه می دهد: چنین چیزی هنوز به صورت رسمی به ما اعلام نشده بود، ما نیز آن را در همان رسانه های اجتماعی دیدیم.