داریوش شاه در کهن ترین کتیبه های تخت جمشید چه گفته است؟

ایلنا/ بدنبال آخرین خبرهای منتشر شده، این پرسش مطرح می شود که داریوش شاه در کهن ترین کتیبه های تخت جمشید چه گفته است؟

در ادامه مستندنگاری، ساماندهی و مطالعه اسناد نوشتاری و کتیبه های تخت جمشید، سهیل دلشاد (مشاور بخش زبان شناسی و کتیبه ها) با اشاره به آنکه تقریبا تمام کارشناسان امر و پژوهشگران بر این نظر متفق هستند که ورودی قدیمی تخت جمشید از بخش جنوبی بود، گفت: بر این اساس میتوان گفت یکی از کهن ترین کتیبه هایی که در تخت جمشید نوشته شده در بخش جنوبی دیوار صفه قرار دارد. ابعاد این قطعه سنگ که کتیبه روی آن نوشته شده، تقریبا 2 در 7 متر است.

او با ارائه توضیحاتی در خصوص کهن ترین کتیبه هخامنشی در تخت جمشید گفت: این قطعه سنگ به چهار بخش تقسیم شده که از سمت چپ به زبان های فارسی باستان، ایلامی هخامنشی و بخش چهارم به خط و زبان بابلی هخامنشی نوشته شده. تمام این بخش ها به 24 سطر تقسیم شده اند. شروع کتیبه نخست از سمت چپ با نام اهورامزدا و دعای معروف داریوش است.

دلشاد درخصوص تفاوت این کتیبه با سایر کتیبه هایی که در تخت نوشته شده اند، گفت: تفاوت این کتیبه در آن است که متن فارسی باستان با متن ایلامی هخامنشی و متن بابلی هخامنشی تفاوت بسیار زیادی دارد. این مجموعه سه زبانه یک پیام کلی دارد ولی هر نسخه متن خاص خود را دارد. این درحالی است که چنین چیزی در سایر کتیبه های تخت جمشید و هخامنشی دیده نمی شود.

به گفته مشاور بخش زبان شناسی و کتیبه ها، نخستین کتیبه که به زبان فارسی باستان است قابل تقسیم بندی به سه بخش است. در بخش ابتدایی نام اهورامزدا آورده شده و اینکه اهورامزدا بزرگترین خدایان است و به داریوش، شاهی و این سرزمین را اعطا کرد. در بخش دوم، داریوش شاه در مورد سرزمین پارس صحبت می کند که اهورامزدا این سرزمین را به داریوش شاه اعطا کرد و این سرزمین زیبا دارای اسبان خوب و مردان خوب است. بخش پایانی نیز دربردارنده دعای داریوش است که اهورامزدا این سرزمین را از خشکسالی، دروغ و دشمن حفظ کند.

او اظهار کرد: کتیبه دوم که ادامه کتیبه نخست است، در بخش ابتدایی داریوش شاه خود را معرفی کرده و در بخش دوم سرزمین های زیر فرمان داریوش شاه در زمان نگاشتن این کتیبه، به ترتیب نوشته شده و در بخش سوم از عبارت پیچیده ای استفاده شده که پیام آن حفاظت از مردم سرزمین پارس است.

به گفته دلشاد، از جمله سرزمین های زیر فرمان داریوش که در این کتیبه از آنها نام برده شده، میتوان به ایلام، ماد، بابل، عرب ها، آشور، مصر، ارمنستان و… اشاره داشت.

او با اشاره به جزئیات کتیبه سوم که به خط و زبان ایلامی هخامنشی نوشته شده، گفت: این کتیبه هم از سه بخش تشکیل شد. در بخش اول، شاه خود را معرفی می کند، در بخش دوم شاه درباره این تختگاه صحبت کرده که پیش از این وجود نداشت و به خواست و لطف اهورامزدا، شاه این تختگاه را ساخته و در بخش آخر، شاه از اهورامزدا و دیگر خدایان طلب یاری و پشتیبانی برای خود و آنچه اینجا ساخته، دارد.

دلشاد درخصوص کتیبه آخر که به خط و زبان بابلی هخامنشی نوشته شده نیز گفت: در گوشه سمت راست کتیبه شاهد آن هستیم که یک قطعه سنگ به آن اضافه شده و مابقیه کتیبه روی آن نوشته شده. متن کتیبه نیز با سایر کتیبه های این بخش تفاوت دارد اما پیامی که در بر دارد با کلیت پیام سایر کتیبه ها یکی است.

او با اشاره به وجود دو نکته مهم در کتیبه آخر گفت: در خط نخست این کتیبه شاهد آن هستیم که در ابتدا نام اهورامزدا آورده شده «اهورامزدای بزرگ که بزرگ تمامی خدایان است» احتمالا بتوانیم این عبارت را با عبارت ابتدایی نخستین کتیبه مقایسه کنیم در آن کتیبه نیز آورده شده «اهورامزدای بزرگ که بزرگترین خدایان است». این دو عبارت دقیقا ترجمه عین به عین یکدیگر هستند که به زبان های فارسی باستان و بابلی هخامنشی عین به عین ترجمه شده اند. نکته دوم در سطر دوم قرار دارد. «که آسمان و زمین را آفرید که آب را آفرید» پیشتر بسیاری از پژوهشگران واژه مورد انتظار «مردم» را خوانش کرده بودند. با استفاده از تصاویر جدید متوجه شدیم که بجای واژه «مردم»، کاتب یا سنگ تراش، واژه «آب» را تراشید. همانطور که در کتیبه نخست، داریوش از اهورامزدا طلب کرده که این سرزمین را از خشکسالی دور کند. ممکن است این دعای داریوش شاه با سطر دوم کتیبه بابلی و وجود واژه «آب» ارتباط داشته باشد.

مشاور بخش زبان شناسی و کتیبه ها در ادامه به ارتباط متن این کتیبه با چشم انداز روبه روی دیوار صفه جنوبی تخت جمشید اشاره کرد و گفت: احتمالا در زمان ساخت این تختگاه منظره روبروی آن متشکل از برکه های آب و درختان فراوان بود و به همین ترتیب کتیبه هم به فراوانی آب و نعمت در این منطقه اشاره دارد.