پل ورسک | سازه ای ارزشمند از دوران پهلوی

پل ورسک یکی از قدیمی ترین و شگفت انگیز ترین سازه های زمان رضاشاه می باشد در واقع پل راه آهن ورسک در ارتفاع 110 متری ساخته شده است در روستای ورسک شهرستان سواد کوه در استان مازندران واقع شده است که راه آهن تهران _شمال را به هم متصل می کند،این پل تاریخی در دوران پهلوی و به دستور رضاشاه در سال 1315 هجری شمسی بنا شد و به عنوان پل پیروزی در تمامی آثاری که پس از جنگ جهانی دوم منتشر شده قرار دارد، این شاهکار راه آهن کشور در کتاب گینس در بخش پل های بالا تر از ارتفاع 61 متر ثبت شده است که امروزه یکی از جاذبه های دیدنی روستای ورسک ما در این مقاله بیشتردر مورد آن توضیح می دهیم.

بهای ساخت ورسک

پل راه آهن ورسک یک شاهکار مهندسی، از مهم ترین، ارزشمند ترین و سازه های استراتژی کشورمان می باشد که با همکاری شرکت کامپاکس که شرکتی سوئدی _دانمارکی می باشد ساخته شده است.این پل که با بهای 1/5 گرم طلا برای هر متر راه آهن ساخته شده است ضمانتی 70 ساله از زمان ساخت داشته که مهندسان سازه آن را تایید کرده اند، لازم است که بدانید مهندس اصلی این سازه فردی با نام یورگن ساکسیلد بوده است که در کار خود تبحر بسیاری نیز داشته است.

علت نامگذاری ورسک

قبل از توضیح در مورد نام خاص ورسک جالب است بدانید همانطور که در بالا گفته شد این پل که یکی از جاذبه های دیدنی روستای ورسک است، توسط چرچیل، نخست وزیر وقت انگلیس در جنگ جهانی دوم یعنی سال 1324 نام پل پیروزی را برگزید .نام اصلی این پل از روستایی که در آن منطقه قرار دارد گرفته شده است می آید، این روستا که در ابتدا نام عباس آباد را داشته است بعد ها نامش به ورسک تغییر پیدا کرده که پل راه آهن ورسک هم از این تغییر نام بی نصیب نبوده است .این سازه ی عظیم که با فاصله ی 45 کیلومتری از روستای زیراب و با مسافتی 85 کیلومتری از قائم شهر قرار دارد با دهانه ای 66 متر با وسایل ابتدایی در حدودیک قرن است که ساخته شده است و هنوز هم پابرجاست که این دوام علاوه نقشه بی نظیر معماریش و البته تیم سازنده ی مهندسی آن نیز مدیون درایت حاکم وقت برای انتخاب این تیم ماهر در آن سال ها بوده است. ورسک که وظیفه ی اتصال دو کوه عباس آباد را دارد مسیر عبور قطار های تهران ساری و تهران گرگان می باشد که امروزه نیز بعد از گذشت زمانی بیشتر از70 ساله همچنان مسیر عبور قطار های مسافری و باری و سوختی می باشد.

سه خط طلا ایران

این نام خاص به قسمتی از این مسیر راه آهن داده شده است که به دلیل شیب تند کوه ایجاد شده که مسافتی 11 کیلومتری به ریل افزوده است که در مسیر تونل گندوک را طی می کند که عبور این راه پرشیب و خم را آسان کرده است ،شاید یکی از علل این نامگذاری بر پل راه آهن ورسک، همان بهای ساخت این راه آهن با طلا باشد و شاید هم به علت منحصر به فرد بودن و اهمیت این مسیر می باشد.ساخت این پل طی دو سال از سال 1313 تا اردیبهشت ماه سال 1315 به طول انجامید.

ویژگی های خاص سازه

از ویژگی های زیرکانه که در ساخت این پل به کار رفته است تونل زیر پل می باشد که در مسیر رودخانه قرار دارد که باعث میشود در زمان طغیان رودخانه از صدمات احتمالی جلوگیری کند،همچنین در این مسیر قطار با طی کردن مسیر پر چرخش در ارتفاع 100 متری به پل ورسک می رسد.این سازه ی عظیم نه تنها برای حمل و نقل بلکه به عنوانی اثری گردشگری می تواند مورد استفاده قرار بگیرد، که با سوارشدن به این قطار می توانید با عبور از این مسیر سرسبز و زیبا از این اثر دیدن کنید. باگذشت حدود 80 سال از ساخت پل و نگرانی هایی پیرامون تخریب پل بعد از زمان 70 ساله ی ضمانت،مسئولان راه آهن شمال کشور با تدبیری خاص سعی در جبران خسارت های این ریل در گذر زمان کردند و با تعمیر قسمت های فرسوده و بازدید های به موقع از این مسیر و همچنین با نصب سنسور روی این پل زیر نظر مهندسین دانشگاه صنعتی شریف ،در صورت مشکل اطلاعات را به مرکز مانیتورینگ اطلاع می دهد و تلاش بر پابرجا بودن این سازه ی ملی را پی گیری می کنند و مسئولان راه آهن شمال کشور می کوشند که مشکل و خطری این پل را تهدید نکند.

ورسک در جنگ جهانی دوم

در طول جنگ جهانی دوم نیز مانند نقاط مختلف جهان این پل هم از رخدادهای آن زمان در امان نبوده است در آن زمان یک ژنرال آلمانی به دستور هیتلر نامه ای را به رضاشاه داد که متن داخل آن حاوی درخواست هیتلر مبنی بر اینکه ایران برای جلوگیری از نقل و انتقال مهمات و غذا تمامی تونل پل و سازه هایی را که کشور آلمان ساخته است را منفجر کند که ورسک یکی از این موارد لیست انفجاری بود در این نامه هیتلر متعهد شده بود که پس از پایان جنگ و پیروزی بر روسیه تمامی این سازه ها را بسازد و دوباره بنا کند که در جواب این نامه رضاشاه صریحا اعلام میکند که این کار را انجام نمی دهد و در این جنگ هیچ کشوری حق ورود به ایران را ندارد و ایران طرف کشوری را نمی گیرد.

افتتاح پل

زمانی ساخت پل پایان یافت رضاشاه شخصا به سواد کوه سفر کرد تا بازدیدی از این سازه داشته باشد و به سر مهندس اتریشی پروژه دستور داد تا در هنگام عبور اولین قطار به همراه خانواده اش زیر پل بماند و مهندس اتریشی هم چون به کار خود ایمان داشت پذیرفت و این داستان شگفت انگیز بعد از گذشت سالیان همچنان بر سر زبان ها می باشد.

مسیر رسیدن به پل ورسک

پل ورسک یکی از جاذبه های دیدنی روستای ورسک، یک اثر گردشگری تمام عیار که علاوه بر اینکه جذابیت زیادی برای مهندسان و معماران به جهت شیوه ی ساخت داردهمچنین می تواند همه گان را به دیدن منظره ای زیبا در پایین پل و مناظر اطراف آن دعوت کند.برای رسیدن به پل ورسک راه های مختلفی وجود دارد ،اگر قصد سفر به مازندران را دارید میتوانید از سه محور فیروزکوه و هراز و کندوان سفر خود را شروع کنید،اگر قصد سفر از تهران را دارید ما محور فیروزکوه را به شما پیشنهاد می دهیم که در مسیر بعد از عبور از جاجرود و رودهن و بومهن به شهر دماوند می رسیم که نام دیگر آن گیلاوند است که بعد از طی 40 کیلومتر تک درخت نارونی را در صحرایی خشک میتوانیم نشانه قرار دهیم که 36 کیلومتر بعد از آن وارد شهر فیروزکوه می شویم و با تحمل 17 کیلومتر دیگر به استان سرسبز مازندران می رسیم. در این مسیر مناظر زیبایی قرار دارد که بعد از عبور از میدان فیروزکوه زمانی که وارد فرعی میشویم چشمه ی گدوک در مسیر و بعد از سه کیلومتر که از چشمه بگذریم به مسیر شیب دار گردنه گدوک میرسیم و در سمت راست میتوانیم آبشارشورآب را نظاره گر باشیم که دقیقا در قسمت بالای آبشار ریل راه آهن قرار دارد،در این مسیر واقع شده در دل کوه سه خط طلا دارد،این مسیر سر سبز با صدای دلنشین قطار می تواند برای همیشه در ذهن شما بماند در انتهای این مسیر و با گذر از تونل به پل ورسک می رسیم که برای دیدن این پل بهتر است ازخودرو پیاده شده و این لحظات را بارعایت نکات ایمنی ثبت کنیم. پل ورسک در مهر ماه سال 1356با شماره ی 1534به ثبت رسیده است باشد که در حفظ و نگه داری آن کوشا باشیم.