موزه سنندج | عمارتی به یادگار مانده از ملا لطف الله شیخ الاسلام

ساختمان موزه در اصل بخش بیرونی عمارت سالار سعید بوده است. حدود 160 سال پیش توسط ملا لطف الله که یکی از علمای بزرگ آن دوره و معاصر ناصرالدین شاه بوده ساخته شده است. عمارت پس از فوت بانی آن توسط نوادگان او به دو بخش مجزا تفکیک گردیده و به فروش رسیده، بخش اندرونی به تملک خانواده حبیبی و بخش بیرونی به تملک عبدالحمید خان سنندجی (سالار سعید) درآمده است از این رو امروز هر بخش از بنا با نام این مالکان جدید شناخته می شود. سالار سعید بخش بیرونی عمارت را در سال 1336 به اداره فرهنگ (آموزش و پرورش) واگذار نموده و تا سال 1351 این بخش در اختیار اداره فرهنگ بوده و برای مواردی چون دانشسرا، کتابخانه و خانه پیشاهنگان مورد استفاده قرار گرفته است و در این سال از طرف وزارت فرهنگ و هنر وقت جهت تاسیس موزه تملک شده و پس از مرمت و آماده سازی در مهر 1354 با نام "موزه سنندج" افتتاح گردیده. عمارت سالار سعید از سال 1371 در مالکیت خانواده حبیبی بود و در این سال به تملک اداره میراث فرهنگی درآمده است. پس با ما در مجله همگردی همراه باشید برای بازدید از یکی از موزه های سنندج، یعنی عمارت سالار سعید سنندج.

پیشینه تاریخی موزه عمارت سالار سعید سنندج

این موزه از ابتدای تاسیس دارای دو بخش باستانی و مردم شناسی بوده است. در بخش باستان شناسی آن اشیا دوره های مختلف از ما قبل از تاریخ تا دوره قاجار نگهداری می شود که بخشی از این اشیا متعلق به استان های دیگر و یا مکشوفه از قاچاقچیان است. بخش مردم شناسی موزه در قبل از انقلاب به صورت نمایشگاه موقت اداره می شد و هر چند مدت یک بار اشیای یکی از استان های کشور را در این بخش به نمایش به نمایش می گذاشتند، لیکن بعد از انقلاب این بخش صرفا به نمایش اشیای مردم شناسی کردستان اختصاص داده شد و با تاسیس خانه کرد در سال 1382 اشیای مردم شناسی موزه به خانه کرد منتقل شده و فضای موزه به نمایش اشیا باستان شناسی و تاریخی اختصاص یافت. به یکی از موزه های سنندج بروید و تاریخچه شهر را ببینید.
بخش های موزه: 1) بخش پیش از تاریخ 2) بخش تاریخی 3) بخش اسلامی 4) بخش نمایش موقت

بخش پیش از تاریخ عمارت سالار سعید سنندج

این بخش در راهرو ورودی و یکی از اتاق های جنب سالن اصلی قرار گرفته است. در بخش پیش از تاریخ یک مجموعه ظروف سفالی نگهداری می شوند که مکشوفه آن مناطق کردستان و به خصوص شهرستان بانه هستند. تعدادی از ظروف هم مربوط به کنگاور می باشند، در بین اشیا این بخش پیه سوزهای مکشوفه از بانه بسیار قابل توجه هستند.

بخش تاریخی

اشیای دوران تاریخی عمده ترین اشیای موزه سنندج یکی از برترین موزه های سنندج را تشکیل می دهند. سالن اصلی، یکی از اتاق های جنب سالن و راهرو خروجی به نمایش این اشیا اختصاص یافته است. مهم ترین آن ها اشیای مکشوفه از تپه زیویه یعنی مهم ترین تپه تاریخی استان کردستان است. اشیای تپه زیویه عبارتنداز:
1- اشیای طلایی شامل چند قطعه زیورآلات زنانه
2- اشیای سفالی انواع ظروف سفالی به رنگ های خاکستری، قرمز و نخودی (که زیباترین آن ها تنگ کوچک لعابدار منقوشی است که دارای لعاب فیروزه ای و سفید و زرد بوده و نقش گلهای آن به شکل گل رزت است)
3- اشیا مفرغی شامل ظروف، انواع تبر، سنجاقهای تدفینی، سوزن های دوخت و حلقه ها
4- اشیایی از جنس استخوان و عاج شامل قطعات تصاویری از شکار و نبرد نقش های اسطوره ای، گل های رزت، نقوشی هندسی و سرپیکان
5- اشیای سنگی شامل سردوک ها، حلقه و مهره ها
6- مهره های ریز و درشت از جنس خمیر شیشه
علاوه بر اشیا زیویه مجموعه ای از اشیا فلزی و سفالی دیگر شامل انواع سرنیزه، خنجر، حلقه های گوناگون، مجسمه های کوچک و ظروف سفالی با اشکال مختلف و بعضا با نقوش کنده و یا ترسیم شده به رنگ های قرمز، خاکستری، نخودی و همچنین ظروف شیشه ای شامل انواع پیاله و عطردان در این بخش وجود دارد که با توجه به توفیقی بودن آن ها، محل دقیق کشفشان معلوم نیست. قسمت دیگری از اشیای بخش دوران تاریخی خمره های سفالی هستند که اصطلاحا به خمره های تدفینی مشهورند. این خمره ها به علت حجم بزرگشان در فضای باز موزه نگهداری می شوند تعدادی از آن ها که کوچکتر هستند در فضای داخلی موزه قرار داده شده اند آخرین اشیایی که به این بخش افزوده شده اسکلت هایی هستند که هنگام جاده سازی در دامنه های جنوب غربی کوه آبیدر در مسیر جاده حسن آباد در سال 1387 به دست آمده اند.

بخش اسلامی

اشیا این بخش به دو قسمت سفالی و فلزی تقسیم شده اند. در سالن سفال اشیای زیبایی از هنر سفال گری هنرمندان دوره اسلامی نگهداری می شوند. این اشیا که عبارتند از: تنگ، کاسه، قدح، بشقاب و مجسمه و ریتون این به طرز استادانه ای ساخته شده و با لعاب، نقوش و خطوط تزیین یافته اند. بخش بسیار کمی از این اشیا متعلق به کردستان است و اکثریت آن ها مربوط به نقاط دیگر کشور و مخصوصا ری، کاشان و نیشابور هستند. در قسمت اشیای فلزی انواع کاسه و بادیه، تنگ، سینی، سنگابه، دیگچه و انواع پیه سوز نگهداری می شود.

بخش نمایش موقت

این بخش در حقیقت زیر زمین عمارت سالار سعید یا همان حوض خانه است و اکنون با نمایش اشیای هنری خارجی اختصاص یافته و از اشیای مهم این بخش می توان به مجسمه های برنزی و ظروف شیشه ای اشاره کرد. اشیای این بخش بر حسب برنامه های موزه تعویض می شوند. علاوه بر بخش های ذکر شده موزه سنندج و اشیای آن، تعدادی سنگ نوشته که عبارتند از: کتیبه ها و سنگ قبرها در فضای باز نگهداری می شوند. موزه سنندج یکی از جذاب ترین موزه های سنندج است که باید دید.

اطلاعات و دسترسی موزه سنندج

موزه یکی از منحصر به فردترین از عمارت سالار سعید در مرکز شهر سنندج در خیابان امام، کوی حبیبی واقع شده است و در مجاورت آن بناهایی چون خانه کرد (عمارت آصف) مسجد جامع و خانه مجتهدی قرار دارند.