باغ موزه نادری مشهد| یادبودی برای گرامی داشت نادر شاه

یکی از جاذبه های گردشگری زیبا استان خراسان رضوی و شهر مشهد، باغ موزه نادری می باشد. باغ موزه نادری مشهد به واسطه آرامگاه نادرشاه معروف شده است. در مجموعه باغ موزه نادری مجسمه زیبایی وجود دارد که متعلق می باشد به نادرشاه افشار یکی از شاهان کشورگشا ایرانی. این مجسمه توسط استاد ابوالحسن صدیقی مجسمه ساز و پیکر تراش به نام ایرانی طراحی و در شرکت بروتی کشور ایتالیا به صورت فلزی درآمد. این مورد از جاهای دیدنی مشهد، برای احترام و به یاد این پادشاه مهین دوست به وسیله مهندس هوشنگ سیحون بنا نهاده شد. همچنین این مجسمه زیبا که در شهر رم ایتالیا ساخته شده، دارای ارتفاعی حدودا 6 متری می باشد. البته ناگفته نماند که در کنار این اثر زیبا سه مجسمه سربازهم وجود دارد که کنار اسب نادر شاه افشار ایستاده اند.

معرفی نادرشاه افشار

یکی از پادشاهانی که بسیار به ایران خدمت نمود و فتوحات زیادی داشت، نادر شاه افشار بود. این پادشاه از ایل افشار خراسان و بنایانگذار سلسله افشاریه می باشد. اسم اصلی نادر شاه افشار، نادر قلی یا تهماسب قلی خان بود. طبق نظر اکثریت تاریخ نگاران، نادرشاه افشار بزرگترین و قدرتمندترین پادشاه ایرانی بعد از ورود اسلام می باشد. از جمله بعضی از فتوحات این پادشاه بدین شرح است: جنگ با عثمانی که ضربه بزرگی به آن زد و آن را از خاک ایران بیرون راند و استقلال و آزادی را دوباره به ایران بازگرداند، جنگ و سرکوب اغتشاشات افغان ها که قسمتی از ایران به اشغال خود درآورده بودند، فتح کشور هندوستان و ترکستان که غنایم زیادی ازجمله الماس کوه نور و دریای نور را در پی داشت و همچنین فتح و ظفر در جنگ های دیگر که منجر به شهرت این پادشاه شد، به گونه ای که در کشورهای اروپایی از او به عنوان ناپلئون ایرانی یا اسکندر دوم و جهانگشای شرق نام می برند. البته ناگفته نماند که نادر شاه افشار فقط 12 سال حکومت کرد یعنی از تاریخ 1114 تا 1126هجری خورشیدی که اگر این حکومت ادامه می یافت، قطعا فتوحات دیگری را برای ایران در پی داشت.

زندگی نامه نادرشاه افشار

در بخشی از تاریخچه مجموعه باغ موزه نادری چنین آمده است که نادرشاه افشار که یکی از پادشاهان بزرگ ایرانی می باشد، در تاریخ 2 آذر ماه 1067 هجری خورشیدی در خراسان و ایل بزرگ افشار چشم به جهان گشود. ایل نادر شاه افشار یکی از بزرگترین ایل های آن زمان بوده که از اناتولی عثمانی به همراه با شش ایل دیگر به ایران آمدند. ایل اوشار یا افشار از ایل هایی است که اصل و نسبی ترک دارند و در دوره حکومت شاه اسماعیل صفوی به ایران مهاجرت کردند. ایل افشار نیز از بهم پیوستن دو طایفه قاسملو و قرخلو تشکیل شده است. شاه اسماعیل صفوی برای حراست و نگهداری از مرزهای ایران در برابر تهاجم ترکمن ها و ازبک ها در قسمت شمال شرقی، طایفه قرخلو را که در آذربایجان مستقر بودند، به استان خراسان منتقل نمود تا آن ها به عنوان مرزبانان از این خاک دفاع کنند. البته لازم به ذکر است که طایفه قرخلو که نادر شاه افشار نیز از این طایفه می باشد، در شهرهای دیگر نیز مستقر شدند. همچنین بسیاری از مردم این اقوام در ایلی دیگر به نام ایل شاهسون در آمدند. اظهار نظرهای گوناگونی پیرامون پادشاهی نادرشاه افشار وجود دارد، از جمله روایتی که در مورد نحوه پادشاهی نادر شاه موجود است، می توان به داستانی که در این مورد می باشد، اشاره داشت که داستان بدین شرح است: در یکی از جنگ های ایران با ازبک ها نادر شاه که در عنفوان جوانی بود به همراه مادرش به اسارت درآمد وزندانی ازبک ها شد. پس از مدتی نادر شاه افشار از زندان ازبک ها فرار کرد و در همین زمان مادر او از دنیا رفت ولی این موضوع اختلالی در هدف او نداشت بلکه او را مصمم تر کرد، او پس از فرار با گروهی از جوانان متحد شد و زیر نظر باباعلی بیگ حکمران وقت خراسان فعالیت نمود، همچنین بعد از مدتی که قدرت خود را به همه نشان داد و بخش هایی از خراسان را به وسیله گروه خود به تسخیر در آورد. زمانی که حکومت وقت ایران یعنی صفویه بسیار تضعیف شده بود و بسیاری از کشورها، خاک ایران اشغال کرده بودند و هر روز بخش های بیشتری را نیز به سیطره خود در می آوردند، نادر شاه افشار با همکاری شاه طهماسب صفوی کشورهای روسیه و عثمانی را شکست دادند و آن ها را به عقب راندند، همچنین اغتشاشات افغان ها را که به رهبری اشرف افغان انجام می شد را سکوب و کشور ایران را آرام نمودند. در این زمان، شاه طهماسب صفوی با لشکری چند هزار نفره به کشور عثمانی حمله کرد و در جنگی بدون منطق و بدون رهبری درست ایران شکست خورد و تلفات بسیاری در منطقه چالدران داد. علت این امر این بود که حکومت شاه طهماسب صفوی متزلزل شده و محبوبیتی در نزد مردم نداشت و علاوه بر آن، با بی فکری این خسارت را به ایران زد و از همان جا فرار کرد، ولی نادر شاه افشار با اطلاعات زیادی که داشت و همچنین رموز جنگی که از بر بود، با سپاهی کوچک و زخم خورده به جنگ با عثمانی رفت و آن کشور را در هم کوبید به گونه ای که تا مرکز کشور عثمانی نفوذ کرد و از آنجا به سوی قفقاز رفت که خود روس ها تسلیم شدند و قبل از ورود سپاه نادرشاه افشار فرار کردند.

حمله به هند

نادر شاه افشار به دلیل کشتار مردم ایران توسط ماموران اشرف افغان، رود سند را پشت سر گذاشت و به کشور هند سپاه کشید و 800 مامور اشرف افغان را که در قتل مردم دست داشتند در بازار مرکزی دهلی به دار کشید و آن ها را کشت. البته در تاریخچه باغ موزه نادری مشهد که از جاهای دیدنی مشهد هست، لازم به ذکر است که قبل از حمله نادر شاه به هند، او سه بار تذکر جدی داده بود ولی حکومت هندوستان توجهی به این موضوع نداشت. پس از به دار آویختن متجاوزان افغان، نادرشاه افشار به مرکز حکومت هندوستان رفت و حکومت هند را به محمد گورکانی بخشید و گفت: ما قصد نابودی و ویرانی این کشور را نداریم و فقط برای احقاق حق خودمان به هند سپاه کشیدیم، بعد از رفتار زیباب نادرشاه افشار، پادشاه هند برای تشکر و قدردانی از این رفتار، به نادر شاه دو الماس با ارزش به نام های الماس کوه نور و الماس دریا نور را به عنوان هدید داد، همچنین کتاب های زیادی را به عنوان هدید به نادر شاه دادند. البته ناگفته نماند که نادر شاه افشار هیچ چیزی را به عنوان غنیمت جنگی از هند به ایران نیاورد و هر چیزی که به ایران آورد هدیه ای از طرف پادشاه هند بود و مهمترین هدیه ای که از هند به کشور آورد و هنوز در بانک مرکزی ایران به عنوان پشتوانه مالی می باشد، الماس است.

مرگ نادرشاه افشار

نادرشاه افشار در اواخر سلطنت خود، بسیار بداخلاق و تند خو شده بود به گونه ای که به علت تصور اشتباهی که می کرد، چشم فرزند بزرگ خود را برای همیشه نابینا کرد. همین امر سبب تضعیف او شد و بعد از مدتی بوسیله پنج نفراز فرماندهان قزلباش در 1126 هجری خورشیدی پس از دوازده سال حکومت مقتدرانه کشته شد. نام نادر شاه افشار به عنوان یکی از بزرگترین پادشاهان بعد از اسلام در تاریخ پر فراز نشیب ایران می درخشد. این مرد بزرگ فعالیت های زیادی را برای این کشور انجام داد به گونه ای که ایران را از کشوری ضعیف و در حال نابودی به کشوری قدرتمند و بسیار بزرگ تبدیل کرد. به همین امر به او لقب ناپلئون ایرانی را دادند و مجموعه باغ موزه نادری در بین جاهای دیدنی مشهد یادگار اوست.

کاخ خورشید

یکی دیگر از جاهای دیدنی مشهد، کاخ خورشید می باشد که به فرمان نادر شاه افشار در سال 1108 هجری شمسی بنا نهاده شد. این کاخ زیبا که متجلی شکوه و جلال ایران در آن زمان می باشد، در اولین سال های حکمرانی نادر شاه افشار ساخته شد. همچنین این کاخ زیبا از معماری زیبایی بهره می برد به گونه ای که در سفر به استان خراسان رضوی حتما از آن دیدن فرمایید. کاخ خورشید در 150 کیلومتری شهر مشهد و در بین جاهای دیدنی مشهد استقرار یافته است.

آرامگاه نادرشاه

به دلیل خلق بد نادرشاه افشار در آخرین روزهای زندگی خود، آرامگاه نادرشاه را نابود کردند به گونه ای که نزدیکان او باغی که نادرشاه در آنجا آرام گرفته بود و همچنین باغ هایی که او در گذشته وقف کرده بود را بین خود تقسیم و به فروش رساندند. همچنین اولین پادشاه قاجار پس از رسیدن به حکومت آرامگاه نادرشاه را نابود کرد و استخوان های به جای مانده از نادرشاه را به شهر تهران انتقال داد تا هیچ اثری از او نماند. البته ناگفته نماند که نادرشاه افشار قبل از مرگ خود در تلاش بود تا بارگاهی به شکل و شمایل تاج محل هندوستان بسازد، حتی سنگ های این بنا مورد نظر را هم از شهر مراغه تهیه نمود ولی مرگ به او فرصت نداد. برای احترام به فعالیت ها و فتوحاتی که نادر شاه افشار برای ایران داشت، قوام السلطنه بنایی برای نادرشاه ساخت و استخوان های باقی مانده از جسد وی را به آن محل منتقل کرد ولی این بنا در خور شخصیت نادر شاه افشار نبود. در سال 1335هجری خورشیدی در انجمن آثار ملی ایران مقرر شد که بنایی در خور شخصیت این مرد بزرگ ساخته شود. این بنا در بازه زمانی 1336 تا 1342 ساخته شد و در 12 فروردین سال1342 و در مکانی به متراژ 14400 متر توسط شاه وقت یعنی محمدرضا پهلوی افتتاح شد. آرامگاه نادرشاه که برای نکوداشت یکی از شاهان بزرگ ایران ساخته شده بود، دارای بخش های مختلفی از جمله آرامگاه نادرشاه، دوازده پله بزرگ به شکل سکو، خیمه ای که به صورت بارگاه مورد استفاده قرار می گرفته، دو سالن مربوط به موزه، فروشگاه کتاب فروشی و مجسمه نادرشاه که بر اسب سوار است و به همراه مجسمه سه سرباز بلند ارتفاع می باشد. البته این نکته را هم باید در بین جاهای دیدنی مشهد متذکر شد که این مکان و بخش های مختلف آن روی قسمتی بلند و در ارتفاع 2 متری از سطح زمین قرار گرفته اند.

طراحی و معماری آرامگاه نادر شاه

برای حفظ و نگهدرای از مجموعه باغ موزه نادری، بنای جدیدی ولی در مکان قدیمی همین بنا ساخته شد. همچنین این بنا یادبود توسط مهندس هوشنگ سیحون و استاد ابوالحسن صدیقی استاد پیکر تراش و مجسمه ساز است. این بنا که از نظر زیبایی و طراحی معماری بی نظیر است و همچنین توسط استاد هوشنگ سیحون به زیبایی ساخته شده، از سنگ خارا بهر می برد که از هر نظر آن را متمایز می کند. این سنگ که محکم ترین نوع سنگ می باشد به راستی برازنده آرامگاه نادرشاه می باشد. از جمله شاهکارهای بی نظیری که در آرامگاه نادرشاه صورت گرفته، می توان به ستون های عظیمی که نمایانگر کلاه سربازان قزل باش می باشد، سنگ آرامگاه نادر شاه افشار که به صورت الماس هایی است که از هندوستان هدیه گرفته و همچنین بارگاهی که به صورت خیمه جنگی و چادرعشایر می باشد، اشاره داشت. مجموعه باغ موزه نادری شامل بخش های مختلفی می باشد که بخش اصلی آن را آرامگاه نادرشاه تشکیل می دهد و همچنین دو موزه که یکی از آن ها مربوط می باشد به زندگی او و بخش دیگری که مربوط است به اسلحه های آن زمان.

مجسمه نادرشاه

مهمترین جز آرامگاه نادرشاه، مجسمه او می باشد. این مجسمه فلزی در بین جاهای دیدنی مشهد که از جنس برنز هست، با وزنی 14100 کیلوگرمی توسط استاد ابوالحسن خان صدیقی با ظرافتی ستودنی طراحی و ساخته شده است. البته ناگفته نماند که این مجسمه در بین جاهای دیدنی مشهد در کارخانه ای خارج از ایران یعنی کارخانه بروتی ساخته شده است. همچنین فلسفه طراحی و ساخت این مجسمه در باغ موزه نادری مشهد بدین شرح می باشد: نادر شاه افشار با غروری مثال زدنی که در چهره مجسمه مشهود می باشد و همچنین سوار بر اسبی قوی هیکل و سربازانی که پشت سر او قرار دارند و با ادوات و سلاح های مخصوص آن زمان که تداعی کننده قدرت و رهبری او می باشد، به زیبایی طراحی و با ظرافتی ریزبینانه ساخته شده است.

تالارهای باغ موزه نادری مشهد

در مجموعه باغ موزه نادری که نمایانگر تاریخ و فرهنگ ایران می باشد، دارای دو سالن موزه هست که یکی از آن ها مربوط می باشد به اشیای تاریخی از زمان حکومت صفویه و افشاریه و شامل سکه ها، خنجر و شمشیر، سندها و نسخ دستی که مهمترین آن ها تاریخ جهانگشای نادری اثر میرزا مهدی خان استرآبادی، تفنگ های سر پر، توپ های نظامی، تپانچه و ادوات و وسایل دیگری که در رابطه با جنگ می باشد، هست. البته ناگفته نماند که ستون های این مجموعه شبیه به کلاه نادرشاه هستند و همچنین در حیاط این مجموعه آرامگاه سردار محمد تقی خان پسیان قرار دارد. از آثاری که در موزه و آرامگاه نادرشاه و در بین جاهای دیدنی مشهد باعث افتخار ایرانیان می باشد، توپ جنگی پرتغالی است که توسط سربازان شجاع ایرانی به غنیمت گرفته شده است. البته ناگفته نماند که این توپ جنگی متعلق است به دوره حکمرانی فیلیپ دوم.

جواهرات اهدایی هند

نادر شاه افشار وقتی به هندوستان هشدار داد تا 800 متجاوز افغان را تسلیم کنند و مقامات آن کشور راضی به انجام این کار نشدند، به هندوستان لشکر کشید و انتقام خون های ریخته شده مردم ایران توسط افسران اشرف افغان را گرفت ولی حکمرانی را به پادشاه هند دوباره بخشید، حکمران هند هم به پاس این رفتار زیبا هدایای با ارزشی از جمله الماس کوه نور در هم اکنون به عنوان جواهرات سلطنتی کشور انگلستان محسوب می شود و در زیر زمین برج لندن نگهدرای می شود و وزنی در حدود 108 قیراط دارد، تخت طاووس نیز از هدایای با ارزش هندوستان به ایران می باشد که پس از مرگ نادر شاه دزدیده شد، همچنین الماس دیگری که جز بزرگترین الماس های دنیا محسوب می شود و بسیار با ارزش است الماس دریای نور می باشد که وزنی در حدود 182 قیراط دارد و هم اکنون در موزه جواهرات ملی ایران حراست می شود و هدایای دیگری از جمله کتاب های دستی با ارزشی هم توسط حکمران هند هدیه داده شد که به مرور زمان بعضی از آن ها نابود و بعضی دیگر در موزه های مختلف در حال نمایش می باشند، به او تقدیم کرد که هم اکنون از جاهای دیدنی مشهد و مجموعه باغ موزه نادری هست.

آدرس و موقعیت مکانی آرامگاه نادرشاه

استان خراسان رضوی، شهر مشهد، در چهارراه شهدا (نادری سابق) باغ موزه نادری مشهد واقع می باشد. همچنین اگر قصد رفتن به باغ موزه نادری مشهد را دارید، فقط تابلو حرم مطهر امام رضا (ع) را دنبال کنید و یک چهار راه بالاتر از حرم، چهار راه شهدا قرار دارد که آرامگاه نادرشاه افشار و مجموعه باغ موزه نادری در بین جاهای دیدنی مشهد در آن واقع شده است. البته ناگفته نماند که اگر قصد سفر با قطار یا مترو اتوبوس هم دارید، از همین روش استفاده کنید یعنی فقط به دنبال تابلوهای حرم مطهر باشید و از آنجا به سمت باغ موزه نادری بروید که فقط یک چهار راه بالاتر از حرم مطهر قرار دارد. این جاذبه گردشگری که در استان خراسان رضوی و شهر مشهد واقع شده، دارای امکانات ویژه دیگری هم می باشد از جمله این امکانات می توان به راهنمای موزه، رستوران، اقامتگاه، فضای مخصوص عکاسی با لباس محلی مخصوص آقایان و بانوان، همچنین فضای نزدیک به مرکز شهر و حرم مطهر رضوی اشاره داشت. البته این نکته را هم باید متذکر شد که برای لذت بیشتر از سفر به مشهد حتما از باغ موزه نادری مشهد دیدن فرمایید.