راهنمای سفر به شهرستان ملارد؛ سرزمین شقایق های استان تهران

شهرستان ملارد منطقه ای خوش آب و هوا، سرسبز و زیبا بوده که از شرق به شهرستان شهریار، از شمال و غرب به شهرستان کرج و از جنوب به شهرستان ساوه محدود می شود. ملارد دارای دو بخش مرکزی و بخش صفادشت بوده و دهستان اخترآباد، بی بی سکینه و ملارد به ترتیب از غرب به شرق، تقسیمات داخلی شهرستان ملارد را تشکیل می دهند. این شهرستان دارای 400 هزار نفر جمعیت و وسعتی در حدود 900 کیلومتر مربع هست. با ما در راهنمای سفر به شهرستان ملارد همراه باشید تا شما را با تعدادی از معروف ترین جاذبه های گردشگری ملارد آشنا کنیم.

وجه تسمیه نام ملارد

براساس راهنمای سفر به شهرستان ملارد، در مورد وجه تسمیه نام ملارد به چند مورد میتوان اشاره کرد:

• در کتاب بحر الرحاب، محل شهادت امامزاده ابراهیم (ع) ملارد قلعه مرند ذکر کردند و در آن سند ذکر شد که این نام بعدها به ملارد تغییر پیدا کرده است.
• ملارد به معنی گندم زار بوده و علت آن وجود زمینهای مستعد کشاورزی بخصوص گندم است. شاید وجود یکی از بزرگترین آسیاب ها در شمال شهرستان ملارد که امروزه پرجمعیت ترین قسمت این شهر است و با همان عنوان سرآسیاب خوانده می شود، می تواند دلیلی قابل قبول و مستندی برای این نام باشد.
• با توجه به رونق کشاورزی و محصولات زراعی در این منطقه، قطعا این محصولات بعد از جمع آوری نیازمند محلی مناسب برای نگهداری و انبار و بدنبال آن مکانی جهت حمل این محصولات به سایر نقاط داشته و شهرستان ملارد می تواند به نوعی خلاصه شده اصطلاح ترکی "مات آت یر" یعنی محل نگهداری مال و اسب باشد که به مرور زمان دگرگون شده و به "مالات" و "ملارد" تغییر شکل پیدا کرده است.
• علت دیگر با توجه به کثرت کشت گندم و وجود آسیاب های زیاد می تواند به نوعی تغییر شکل یافته اصطلاح "محل آرد" باشد که به مرور زمان و جهت سهولت تلفظ به "ملارد" تغییر یافته است.

دیدنی های منطقه

نقوش صخره ای کوه کفترلو

کوه کفترلو در شرق دهستان اخترآباد شهرستان ملارد و در نزدیکی روستای متروکه دوست آباد قرار دارد. این مورد از معروف ترین جاذبه های گردشگری ملارد دارای ساختاری صخره ای بوده و از سنگهای آذرین درونی تشکیل شده است. بر دامنه شرق کوه کفترلو، نقوشی بر سطح سنگهای بزرگ و کوچک دیده می شوند. سنگ نگاره های کوه کفترلو به دو دسته تقسیم می شوند؛ یکی نوشتاری و دیگری تصویری. آثار تصویری نقوش حیوانی، انسانی و هندسی با خطوط ساده افقی، عمودی، مورب، منحنی و مواج هستند. نقوش نوشته شده با خطوط شکسته و مواج هم شامل کلمات خاص و جملاتی که جنبه اعتقادی دارند، هستند. این اثر در تاریخ 11/6/1382 و به شماره 9902 به ثبت رسید.

تپه بالکین

تپه بالکین یا ترکمان با محوطه ای که وسعت آن حدود 60 هزار متر مربع بوده، در 500 متر شرق روستای مهرچین قرار دارد. قدمت تپه براساس آثار و شواهد سفالی، حداقل تا هزاره دوم پیش از میلاد می رسد. با توجه به وسعت تپه و آثار و شواهد موجود، احتمال وجود یک شهر باستانی در منطقه وجود دارد که با مطالعه و کاوش های باستان شناسی مشخص خواهد شد. این مورد از معروف ترین جاذبه های گردشگری ملارد در تاریخ 16/3/1356 و با شماره 1646 به ثبت رسید.

قلعه محمود آباد

قلعه محمود آباد در روستای محمود آباد واقع شده است. ویژگی های ساختمانی قلعه محمود آباد عبارتند از باروی چینه ای به ارتفاع 4 متر در چهار ضلع و برج های مدور به ارتفاع 8 متر در چهار گوشه قلعه. باروها از 7 تا 8 ردیف چینه تشکیل شده و مقطع باروها شبیه مثلثی است که با افزایش ارتفاع، ضخامت دیوار کاهش می یابد. قدمت قلعه محمود آباد به دوران صفویه می رسد.

تپه پیش از تاریخی ارسطو

تپه پیش از تاریخی ارسطو در غرب شهرستان ملارد و در کنار روستای تاریخی ارسطو واقع شده است. وسعت این تپه در حدود 22 هزار مترمربع هست. فصل اول کاوش این تپه در تیر و شهریور 1390 نشان می دهد که این منطقه دارای فرهنگ پیش رفته در هزاره های ششم و هفتم قبل از میلاد بود. براساس مدارک سفالی، استخوانی و معماری بدست آمده وجود تمدنی 9 هزار ساله در این منطقه قابل اثبات است.

حمام روستای شش

این حمام در قسمت غربی روستای شش دبانلو واقع شده است. بنای حمام شامل یک ورودی، سربینه و خزینه بوده و از لاشه سنگ و آجر و با ملاط ساروج و آهک ساخته شده است. سقف بینه و سربینه با پوشش گنبدی اجرا شد. این مورد از معروف ترین جاذبه های گردشگری ملارد در دوره قاجار ساخته شده است.

روستای گمرگان

روستای گمرگان در شمال دهستان اخترآباد از بخش صفادشت شهرستان ملارد قرار دارد. برای دسترسی به این روستا می بایست از جاده آسفالته ای که از سه راهی شهریار، اشتهارد و اخترآباد به سمت غرب و مناطق کوهستانی اخترآباد کشیده شده، عبور کرد. در کیلومتر 33 این جاده رو به سمت شمال مسیری است که به روستای گمرگان می رسد. در مورد نام گمرگان عده ای از اهالی بومی معتقدند در این گذرگاه کوهستانی یک قلعه نظامی با یک پاسگاه مرزی برای نگهبانی و نظارت بر آمد و شد کاروانیان وجود داشت. از این رو، گمرگان در اصل به معنای گمرک و اخذ عوارض است.

کاروانهای عازم از بخش زرند ساوه به مقصد اشتهارد و بوئین زهرا و مسافران قم به رشت از طریق جاده ای که در شمال دره اخترآباد از غرب به شرق امتداد می یافت، به گمرگان می رسیدند. این جاده را گویا "دو یولی" به معنای راه شتررو می نامیدند. براساس راهنمای سفر به شهرستان ملارد باید بدانید که کاروان ها بعد از اتراق در گمرگان و رسیدگی به امور گمرکی، از طریق راهی کوهستانی به منطقه اشتهارد سرازیر می شدند. این روستا علاوه بر چشم انداز طبیعی زیبا و بافت قدیمی، دارای دو تپه باستانی در شمال روستا بوده که در امتداد شمال به جنوب قرار دارند. آق داشی تپه در حدود 300 متری و سلبی تپه در 20 متری شمال روستا واقع شده و مربوط به هزاره اول قبل از میلاد و دوران آغاز تاریخی هستند.

امامزاده بی بی سکینه

بقعه متبرکه امامزاده بی بی سکینه در غرب شهرستان ملارد از بخش صفادشت و مسیر جاده ترانزیتی شهریار- اشتهارد قرار گرفته است. نسبت امامزاده بی بی سکینه در کتاب بحر الحرحاب چنین آمد؛ ایشان فرزند امام موسی بن جعفر (ع) و خواهر حضرت علی بن موسی الرضا بوده و مکان فوق زیارتگاه عاشقان هست. ساختمان اصلی بقعه دارای دیوارهای باربر و سقف طاق ضربتی بوده و داخل بقعه بصورت آینه کاری و دارای ضریح نقره ای، گنبد کاشی کاری و گلدسته هست. این بقعه از امکانات مناسبی جهت بهره برداری زائران گرامی برخوردار است. این امامزاده در دوران اخیر بازسازی و نوسازی شد.

امامزاده شاهزاده حمزه (ع)

امامزاده شاهزاده حمزه (ع) در قسمت جنوبی شهر صفادشت واقع شد. ساختمان امامزاده درون یک حیاط بزرگ مستطیل شکل جای گرفته و بنای امامزاده شامل یک ایوان مرکزی، دو اتاق کناری و یک حرم با سقف گنبدی است. گنبد امامزاده به شکل مخروطی بوده که سطح خارجی آن کاهگل شده و ایوان ورودی از فضای چهارگوشی با دیوارها، سقف گچ کاری شده و موزاییک تشکیل شد. مدخل حرم امامزاده در دیوار جنوبی ایوان مرکزی جای گرفته و بر طبق زیارت نامه ای که بر سمت چپ بالای آن آویخته اند، نسب شاهزاده حمزه به امام موسی کاظم (ع) می رسد. حرم امامزاده فضایی است هشت ضلعی که ورودی این بخش را دو لنگه در چوبی تشکیل می دهند.

در هر ضلع داخلی حرم یک طاق نمای ساده دیده می شود و در میان حرم ضریح امامزاده قرار دارد. در قسمت بالای نمای طولی ضریح قدیمی امامزاده، کتیبه برجسته ای شامل یک بیت شعر، نام سازنده، کاتب و دو تاریخ 1220 و 1297 هجری قمری دیده می شود که به دوران حکومت فتحعلی شاه باز می گردد و قدمت ضریح قدیمی و بنای امامزاده به دوران حکومت قاجار بر می گردد.

صنایع دستی ملارد

صنایع دستی یکی از مهمترین عناصر در توسعه کارآفرینی و اشتغال بوده و نقش مهمی در رشد اقتصاد خانواده و پر کردن اوقات فراغت آنها دارد. شهرستان ملارد بواسطه قرارگیری در کنار تهران بزرگ یکی از شهرستان هایی است که بخش بزرگی از این جمعیت را که عمدتا از قشر کم درآمد جامعه هستند، جذب کرد. بسیاری از هنرمندان سراسر کشور با فرهنگهای مختلف در مهاجرت به استان تهران بخاطر وجود آب و هوای مناسب، باغات سرسبز، زمین مناسب، نزدیکی به بازار مصرف در شهرستان ملارد ساکن شده اند. براساس راهنمای سفر به شهرستان ملارد باید بدانید که در شهرستان بیش از 60 کارگاه تولید صنایع دستی وجود دارند و بیش از 300 نفر به صورت صنایع دستی خانگی فعالیت می کنند.