شهرستان شمیرانات |  نگین سرسبز البرز

شمیران که به معنی بلند جای است یکی از فرمانداری های استان به شمار می رود که با روستاهای کهن و زیبایش در دامنه جنوبی کوه البرز از شمال به بخش رودبار قصران، از شرق به بخش لواسان و شهرستان دماوند، از جنوب به شهرستان تهران و از غرب به بخش کن و سولقان محدود می شود. این منطقه با طبیعت زیبا و جذاب کوهستانی و آب و هوای مطبوعش، تا قبل از صنعتی شدن شهر تهران و زندگی ماشینی امروزی دارای اهمیت فوق العاده ای بوده است. تجریش مرکز این شهرستان است که یکی از مراکز اصلی خرید در پایتخت محسوب می شود. ضمن آن که بسیاری از مردم تهران، تعطیلات آخر هفته ی خود را با رفتن به کوه هایی که در این منطقه قرار دارد سپری می کنند. اگر به یکی از مسیرهای کوه پیمایی این منطقه مانند: دربند، درکه، دارآباد، کلکچال یا سایر دره ها و کوه های زیبای شمیرانات بروید، علاوه بر ورزش از هوای دلپذیر و چشم انداز رودخانه ها و طبیعت کوهستنانی زیبایش هم بهره مند خواهید شد. از نظر تاریخی نیز وجود مجموعه کاخ موزه های تاریخی و فرهنگی سعدآباد و نیاوران که در زمره مهم ترین کاخ موزه های ایران محسوب می شوند و چند موزه ی متنوع دیگر بر غنای گردشگری این منطقه افزوده است. در واقع شهرستان شمیرانات مجموعه ای منحصر به فرد از جاذبه های گردشگری در روستاهای شمیرانات و شهرستان شمیرانات از کاخ موزه ها، موزه ها، امامزاده ها، محله های قدیمی، کوه ها، آبشارها، روستاها، دره ها، پارک ها و اماکن طبیعی گردشگری را در دل خود جای داده است که گردشگری را برای چهار فصل در این منطقه امکان پذیر و جذاب می کند و از این نظر روستاهای شمیرانات و شهرستان شمیرانات نه تنها در تهران که حتی در ایران نمونه ای کم نظیر محسوب می شود. از میان آثار متعدد تاریخی این شهرستان، تاکنون 60 اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پیشنهاد ما این است که هیچ فرصتی را برای گذراندن اوقات فراغت در دل طبیعت شمیران از دست ندهید. از بازار تجریش و امامزاده صالح (ع) گرفته تا کاخ موزه ها و کوه ها و آبشارها و روستاهای شمیرانات. با وجود چنین نگینی در کنار دستمان دیگر نباید نگران سلامتی و شادابی خود و خانوادمان باشیم. پس با ما در مجله همگردی همراه باشید برای سفر به زیباترین روستاهای شمیرانات و جاذبه های گردشگری شهرستان شمیرانات...

مجموعه فرهنگی، تاریخی سعدآباد

این مجموعه باارزش و تاریخی که حدود 110 هکتار وسعت دارد با 18 کاخ کوچک و بزرگ و درختان کهنسال چنان داخل محوطه کاخ، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به یک مجموعه مرکز فرهنگی، تاریخی و گردشگری تبدیل شده است.
سعدآباد در دامنه ی جنوبی کوه های البرز قرار گرفته و به دلیل ییلاقی بودن منطقه در زمان قاجار به عنوان محل سکونت تابستانی شاهان قاجار مورد استفاده قرار می گرفته است. پس از سال 1299 شمسی با الحاق محله هایی، این کاخ وسعت گرفت و به اقامتگاه تابستانی رضاخان اختصاص یافت. موزه هایی چون موزه پژوهشی مردم شناسی، آبکاری، هنرهای زیبا، کاخ موزه ملت، کاخ موزه سبز، موزه نظامی، موزه بهزاد، موزه ملی آب، موزه خط و کتابت استاد میرعماد، موزه استاد محمود فرشچیان، موزه ملل و...موزه های این مجموعه اند که دیدن همه آن ها، شاید یک روز کامل وقت نیاز داشته باشد.

مجموعه فرهنگی، تاریخی نیاوران

کوشک: این بنا در ضلع شمال پارک 63 هزار متر مربعی نیاوران قرار گرفته است. محمدشاه قاجار در این مکان که آن روز به دهکده ای نزدیک البرز بود، عمارتی ییلاقی ساخت. ناصرالدین شاه قاجار این عمارت را ویران کرد و به جای آن عمارت دیگری به نام قصر نیاوران ساخت. این قصر که به مرور زمان شکل گرفت دارای دو طبقه بود. شاه نشین در طبقه نخست قرار داشت و طبقه دوم از آن جا که آیینه کاری های بی نظیری داشت به تالار آیینه معروف شد. در اطراف این بنا، بناهای دیگری هم برای همراهان شاه و نیز به عنوان قراولخانه و آشپزخانه ساخته شد. این قصر سی سال پس از حکومت ناصرالدین شاه که وی خود را صاحب قرآن خواند به نام صاحبقرانیه مشهور شد. سپس در زمان مظفرالدین شاه و رضاشاه، بناهای اطراف قصر را ویران کردند. در شمال این کاخ عمارتی موسوم به کوشک احمدشاهی باقی مانده که اطلاعاتی درباره ی آن برجای نمانده است. در سال 1347 شمسی بنای جدیدی در شمال کاخ صاحبقرانیه به دستور محمدرضاشاه پهلوی برای سکونت وی ساخته شد. در مجموعه تاریخی، فرهنگی نیاوران موزه های جهان نما و هنر ملل نیز وجود دارد.

باغ فردوس

این خانه ارزشمند و تاریخی که در محلی نزدیک به انتهای خیابان ولی عصر، نرسیده به تجریش قرار گرفته دارای گچبری های کم نظیری است و از برجسته ترین جاذبه های گردشگری شهرستان شمیرانات به شمار می رود. این بنا به دوران قاجار متعلق بوده و هم اکنون موزه سینما در آن واقع شده است.

موزه پروفسور حسابی

نام پروفسور حسابی برای همه ایرانیان شناخته شده است. این استاد مشهور در سطح جهانی که همگان از وی به عنوان یک دانشمند برجسته یاد کرده و ایشان را در زمره مفاخر تاریخ ایران و جهان به شمار می آورند خانه ای در شهرستان شمیرانات و منطقه تجریش داشته است. این خانه در سال 1372 به موزه تبدیل شد که در آن وسایل شخصی، مدارک عامی، تحصیلی، تقدیرنامه ها و عکس های قدیمی ایشان به نمایش گذاشته شده است.

موزه حیات وحش

از غنی ترین موزه تاریخ طبیعی ایران حتما بازید کنید چراکه یکی از شگفت انگیزترین جاذبه های گردشگری شهرستان شمیرانات است. آن جا می توانید گونه های متنوع موجودات زنده را شناسایی کرده و با محیط زندگی و اسامی آن ها آشنا شوید. پستانداران، خزندگان، آبزیان و حشرات زنده در این موزه نشان داده می شوند.

تکیه نیاوران

در مرکز دهکده قدیمی نیاوران که رو به روی محوطه کاخ نیاوران قرار دارد بنایی قدیمی با معماری و فرم خاص خود به چشم می خورد. تکیه نیاوران، صحنی مستقف با ستون چوبی بزرگ و یک سقف شیروانی متناسب با خانه های قدیمی شمیران دارد. ناصرالدین شاه در سال 1237 دستور ساخت این بنا را صادر کرد. تکیه نیاوران با شماره 11203 و تاریخ 25/7/1383 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

بازار تجریش

این بازار قدیمی از نظر معماری، فرم و ساختار بناها، ویژگی منحصر به فردی ندارد، اما از نظر تاریخی به ویژه قرار گرفتن مجموعه ای از امامزاده، مسجد و... بسیار مورد توجه است. این بازار از ضلع جنوبی پل تجریش شروع و تا ابتدای میدان قدس ادامه دارد.

گورستان ظهیرالدوله

این گورستان که مدفن تعدادی از مشاهیر، شعرا و بزرگان معاصر است در خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله قرار دارد. مشاهیری چون ابوالحسن صبا، روح الله خالقی، رهی معیری، ملک الشعرای بهار و دهها هنرمند و فرهیخته فرهنگی و ادبی کشور در این مکان به خاک سپرده شده اند. این گورستان در حقیقت باغی به مساحت 4300 متر مربع بوده و علت نام گذاری آن، دفن علی خان ظهیرالدوله داماد ناصرالدین شاه است.

امامزاده صالح (ع)

بقعه این امامزاده در میدان تجریش قرار گرفته است و در تمام روزهای سال، افرادی برای زیارت به آن می روند. این بنا در سال 1368 به طور کلی تخریب و با کاشی کاری جدید بازسازی شد. در امامزاده صالح و در جوار بقعه، شخصیت های مطرح سیاسی و اجتماعی به خاک سپرده شده اند. بنای این امامزاده در تاریخ 28/1/1351 به شماره 909 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

امامزاده قاسم (ع)

در ارتفاعات شمالی شهر تهران و شهرستان شمیرانات بنایی مربوط به سال 936 هجری است که دارای برج هشت ضلعی با گنبد دو پوش و کاشی کاری شده است. ساختمان اصلی این امامزاده در زمان فتحعلی شاه بنا شده و عمده مصالح به کار رفته در آن آجر، ملات و کاشی است. این امامزاده منحصر به فرد از جاذبه های گردشگری شهرستان شمیرانات است که در تاریخ 28/1/1351 به شماره 908 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

امامزاده علی اکبر چیذر

این بنا منتسب به امامزاده علی اکبر، از نوادگان حضرت زین العابدین (ع) است. معماری بنا سنتی و دارای گنبد سبز رنگ بزرگ است. در کنار آن مسجد و حسینیه ای هم قرار دارد که متصل به امامزاده است.

امامزاده موسی (ع) و چنار کهنسال

در یکی از روستاهای شمیرانات، در ضلع جنوب غربی مسجد امام حسن عسگری (ع) روستای لواسان بزرگ بنای برج مقبره ای وجود دارد که دارای هیچ الحاقی نمی باشد و در ضلع شمال شرقی بنای امامزاده درخت چنار کهنسالی وجود دارد که بیش از هفتصد سال عمر دارد و دارای پنج تنه قطور است و قطر تنه اصلی آن در سطح زمین حدود 15 متر می باشد. بنای این امامزاده در تاریخ 1/7/1382 به شماره 10396 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از مشهورترین جاهای دیدنی شهرستان شمیرانات در یکی از زیباترین روستاهای شمیرانات می باشد

امامزاده سیدخسرو

این امامزاده که بنایی هشت ضلعی و ساخته شده از سنگ دارد در یکی از روستاهای شمیرانات یعنی در ضلع شمال غربی روستای نصرآباد در منطقه ایگه واقع شده است. قدمت بنای اصلی این برج آرامگاهی به قرون میانی اسلامی می رسد. بنای این امامزاده در تاریخ 1/7/1382 به شماره 10384 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و از جاذبه های گردشگری شهرستان شمیرانات در روستاهای شمیرانات محسوب می شود.

امامزاده ابراهیم (ع) آبنیک

این امامزاده در یکی از روستاهای شمیرانات، در شمال غربی روستای آبنیک قرار گرفته و قدمت بنای اولیه آن به قرون 5 و 6 هجری می رسد. بنای این امامزاده در تاریخ 1/7/1382 به شماره 10394 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

شهر اوشان

در 15 کیلومتری شمال غربی جاده زیبای لشگرک قرار دارد. این شهر به دلیل آب و هوای مطبوع خود بسیار مورد توجه ساکنان پایتخت است. اگر گذارتان به این محل زیبا یا سایر روستاهای خوش آب و هوای شمیران افتاد نگهداری از محیط زیست را به فرزندانتان خود هم بیاوزیم تا میراث طبیعی تهران برای آیندگان هم همچنان جذاب و دیدنی بماند. این یک توصیه نیست، یک خواهش است. در سفر به این شهر و روستاهای شمیرانات از تماشای یکی از زیباترین جاذبه های گردشگری شهرستان شمیرانات غافل نشوید. در ضلع جنوبی شهر اوشان کاخی است که در زمان سلطنت مظفرالدین شاه ساخته شده است. طرح اصلی کاخ به صورت برون گرا احداث شده و گرداگرد آن در طبقات اول و دوم ایوانی در نظر گرفته شده است.

رودبار قصران و لواسانات

رودبار قصران و لواسانات هم با شهرهایی چون اوشان، فشم، میگون و روستاهای شمیرانات کوهستانی و زیبای دیگر از نقاط ییلاقی و خوش آب و هوای شهرستان شمیرانات است که شما را مبهوت خود می کند.

عمارت نظام السلطان و چنار کهنسال محوطه آن

این عمارت که متعلق به دوران قاجار است و چنار کهنسال داخل محوطه آن، به شماره 2134 مورخ 21/7/1377 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. برای دیدن این مجموعه باید به لواسان کوچک بروید. سری هم به روستاهای شمیرانات بزنید که تماشای آن ها خالی از لطف نیست.

آبشارهای ناران و کفترلو

آبشار ناران در 700 متری لواسان کوچک با جریان دائمی آب بر روی صخره سنگی و آبشار کفترلو در دوره های سرسبز شمال روستایی کند علیا دو تا از آبشارهای زیبای این منطقه اند، تنها راه فعلی رسیدن به این آبشار با توجه به مالکیت بسیاری از فضاهای اطراف آن، از بخش شرقی آبشار است. اما برای رسیدن به آبشار کفترلو راه کمی طولانی تر و البته زیباتر است و باید از روستای کند علیا و جاده خاکی آن به سمت دره ای مملو از باغات برویم که در انتهای این راه مالرو آبشاری زیبا در مقابل دیدگان شما ظاهر خواهد شد. ارتفاع آبشار به نسبت بلند و حوضچه آبریز آن جذابیت طبیعی این منطقه چشم نواز را دو چندان کرده است و از زیباترین جاذبه های گردشگری روستاهای شمیرانات و شهرستان شمیرانات برای طبیعتگران است.

قلعه امامه

در ضلع شمال روستای امامه قلعه ای است که بر فراز صخره ای سنگی در میان دو شاخه باغ تنگه واقع شده است و قدمت آن بر اساس شواهد یاد شده به اوایل دوره اسلام می رسد. روستاهای شمیرانات و جاذبه های گردشگری شهرستان شمیرانات برای گردشگران و دوستداران طبیعت بسیار بیش از آن چیزی است که بتوان در این چند سطر بیان کرد. علاوه بر همه این ها که گفتیم دو پیست اسکی یکی در دامنه های رودبار قصر آن به نام شمشک و دیگری در دامنه های روستای دربند سر همه ساله پذیرای گردشگران، ورزشکاران و علاقه مندان داخلی و خارجی است. همچنین دو سد لار (شمال شرق منطقه لواسان کوچک) و لتیان (جنوب منطقه لواسان کوچک) که بر رودخانه جاجرود بنا شده اند، چشم اندازهای زیبایی را برای گردشگران و ماهیگیران فراهم می کنند.

غار اسبول

این غار که در دره ای به همین نام در شرق اوشان قرار گرفته اند در حقیقت متشکل از 3 غار است که کاملا طبیعی هستند و در هیچ نقطه ای از غار کنده کاری دیده نمی شود. در باور مردم است که این غار زمانی آتشگاه بوده، هر چند هیچ اثری از آتش در آن دیده نمی شود.

غار هملون

این غارها در تنگه هملون در نزدیکی میگون قرار دارند و در حقیقت از 2 غار تشکیل شده اند دهانه ی یکی حدود 3 متر با عمق 20 متر و دهانه دیگری 2 متر و نیم با فضایی به اندازه 24 متر مربع در داخل است. از جاده شمشک هم می شود به سمت این غارها رفت اما مسیر دستیابی به آن ها کمی مشکل است هر چند زیبایی شگفت انگیزی دارد. در عبور از مسیر از روستاهای شمیرانات غافل نشوید که زیبایی محصور کننده ای دارند.

پارک قیطریه

پارک قیطریه در شمال بزرگراه صدر و انتهای خیابان قیطریه واقع است. پارک قیطریه قبلا باغ بوده و بافت جنگلی داشته است. پارک به شکل هندسی نامنظم است. گونه های درختی آن بیشتر نارون، کاج، سرو نقره ای و زبان گنجشک است.

پارک دارآباد

در منطقه دارآباد علاوه بر بازدید از موزه حیات وحش می توانید ساعات دلپذیری را در تنها پارک ساحلی تهران بگذرانید. در طراحی محیط 1000 متر مربعی این پارک از پارک ساحلی زاینده رود اصفهان الهام گرفته شده است.

پارک نیاوران

این پارک زیبا که در محوطه سازی آن از شیوه پلکانی یر روی شیب استفاده شده با وسعت 63000 متر مربع در جنوب کاخ نیاوران قرار دارد. تنوع گونه های مختلف درختان کاج و سایر انواع درختان زینتی و برگ پهن در این پارک مشهور است. در این پارک، کتابخانه، آمفی تئاتر روباز، زمین بازی کودکان، مجموعه ورزشی و کانون زبان وجود دارد.

پارک جمشیدیه

این پارک کوهستانی که حتی در گرم ترین روزهای تابستان هم از هوای خنکی برخوردار است یکی از دیدنی ترین پارک های تهران و جاذبه های گردشگری شهرستان شمیرانات محسوب می شود. پارک جمشیدیه مرتفع ترین پارک تهران با فضای کوهستانی و مسیرهای سنگ فرش شده و مجسمه های سنگی زیبا است که بازدید از آن و سپری کردن اوقات فراغت، خستگی یک هفته پر مشغله کاری را از تن به در می کند. از داخل این پارک می توان به دامنه های کلکچال رفته و از این مسیر کوهپیمایی تا برج کلکچال ادامه مسیر داد. خستگی کوهپیمایی در این برج که در واقع پناهگاهی برای کوهنوردان هم هست با یک صبحانه گرم و مشاهده چشم انداز زیبای شهر تهران از تن به در می شود. اگر به محوطه برج کلکچال رسیدید یعنی در ارتفاع 2622 متری از سطح دریا قرار دارید.

مسیر کوهپیمایی دربند

با طی مسافتی بسیار کوتاه از میدان تجریش به سمت میدان دربند می توانید یک روز بسیار دل انگیز را در آب و هوای تازه این منطقه بگذرانید. مسیر کوه پیمایی دربند از میدان مجسمه آغاز می شود و در دل البرز ادامه می یابد. در ادامه مسیر، آبشار دو قلو دارد که در ارتفاع 2700 متری واقع شده است و بلافاصله پس از آن به پناهگاه شیرپلا می رسید که برای رفع خستگی امکاناتی نظیر خوابگاه، غذاخوری، بوفه و انواع و اقسام نوشیدنی برای شما فراهم شده است. در ادامه مسیر شیرپلا می توان تا قله توچال رفت که به بام تهران شهرت دارد هر چند از ولنجک هم می توانید با تله کابین تا ایستگاه هفتم آن بروید و از آن جا به سمت توچال طی مسیر کنید. در این ایستگاه که ارتفاعش از سطح دریا 3700 متر است می توان در زمستان ها از پیست اسکی توچال بهره برد و تابستان ها هم فرصت دلنشینی برای لذت بردن از آب و هوای خنک و کوهستانی در اختیارتان می گذارد.

مسیر کوهپیمایی درکه

این دره در شمال شهر تهران واقع شده است. در ابتدای مسیر دره اوین- درکه، یکی از روستاهای شمیرانات، روستای درکه قرار دارد که یکی از خوش آب و هواترین مناطق روستایی تهران است. در طول دره اوین، رودخانه ای پر آب جریان دارد که در بخشی از مسیر خود، به صورت پلکانی در می آید و به هفت حوض معروف است و می تواند به صورت یک استخر طبیعی عمل کند. دره اوین در طول هفته به ویژه در روزهای تعطیل، محل رفت و آمد کوه نوردانی است که به ارتفاعات آن ناحیه صعود می کنند. کناره های رودخانه ای که از این مسیر می گذرد، محل هایی مناسب برای چادر زدن کوه نوردان است. در طول مسیر دره، باغ های گیلاس، سیب، انجیر، گردو و دیگر درختان وجود دارد که در فصل بهار این باغ ها غرق شکوفه می شوند و دره را بسیار زیبا می کنند. در اواخر بهار و آغاز تابستان که شکوفه ها به میوه می نشینند، جلوه ای دیگر از زیبایی های طبیعت بر منطقه حاکم می شود. دره اوین- درکه به علت قرار گرفتن در مسیر راه کوه نوردان یکی از پر رفت و آمدترین دره های تفرجگاهی شهر تهران است.

ولنجک

این منطقه تهران یکی از قطب های گردشگری پایتخت با محوریت طبیعت گردی محسوب می شود. تله کابین توچال که از آن جا می توانید تا ایستگاه هفتم و پیست اسکی توچال بروید، ولنجک را به مکانی گردشگر پسند تبدیل کرده است. همچنین مسیرهایی که می توان از ولنجک کوه پیمایی کرد و به ارتفاعات البرز رفت تا از طبیعت زیبای کوهستان های تهران بهره شد از دیگر شاخص های گردشگر این منطقه محسوب می شوند.

پیست های اسکی شمشک و دربندسر

پیست شمشک در حدود 58 کیلومتری شمال شرق تهران قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا 3600 متر است. طول پیست اسکی شمشک بیش از 3000 متر بوده و در طول سال مورد استفاده ورزشکاران قرار می گیرد. در این مجموعه علاوه بر هتل و مهمانپذیر، تله سی یژ و تله اسکی بشقابی نیز وجود دارد. علاوه بر آن بسیاری از مسابقات و رقابت های داخلی و بین المللی هر ساله در آن برگزار می شود و در شمار بهترین پیست های جهان قرار دارد. پیست دربندسر نیز در نزدیکی پیست شمشک (56 کیلومتری شمال شرق تهران) واقع شده که امکاناتی از قبیل آموزشگاه اسکی، پیست کوچک آموزشی و تله سی یژ دارد.