حمام قجر قزوین | گرمخانه دیروز و موزه امروز قزوین

شهر قزوین آثار تاریخی بسیاری دارد، یکی از با ارزش ترین این آثار، حمام قجر می باشد. حمام قجر یکی از بزرگ ترین گرمابه های شهر قزوین می باشد که به دستور شاه عباس دوم در زمان صفویه، توسط امیر گونه خان از سرداران آن زمان و امرای او ساخته شده است. ابتدا نام این حمام، حمام شاهی بوده است. این حمام در خیابان عبید زاکانی و در کنار بازارچه و مسجد آقا کبیر قرار گرفته است. موزه مردم شناسی حمام قجر یکی از آثار به ثبت رسیده در آثار ملی ایران می باشد. برای آشنایی با حمام قجر قزوین همراه همگردی باشید.

تاریخچه حمام قجر قزوین

تاریخ بنای حمام قجر قزوین در شعری بر روی کتیبه، براساس حروف ابجد نوشته شده است. شعری که بر روی کتیبه نوشته شده است:

ساخت از لطف شاه حمامی/ به لطافت قبول هر مقبل

چون یکی از درون برون آید/ صحت عافیت بود تاریخ

این تاریخ 1057 می باشد که از عبارت "صحت عافیت" بدست آمده است. دلیل چنین کاری این بوده که اگر کتیبه از بین برود، اما شعر به یاد همه می ماند، و این گونه، تاریخ ساخت این بنا محفوظ می ماند. این گرمابه حدود 1045 مترمربع، مساحت دارد و شامل سربینه، میاندرو گرمخانه می باشد. این حمام همچنین شامل قسمت زنانه و مردانه می باشد. برای رسیدن به سربینه مستطیل شکل که دارای حوض بسیار بزرگی می باشد، باید از ورودی، راه پله مارپیچی را طی کرد تا به این نقطه رسید. سربینه جایی است که افراد برای آماده شدن و عوض کردن لباس استفاده می کردند. در این سربینه علاوه بر حوض، شاه نشین، طاق نمایی 8 ضلعی و راهرویی به سمت گرمخانه وجود دارد. سربینه همچنین دارای دو طاق جناغی در شرق و غرب خود می باشد. علاوه بر این در ورودی که دارای راه پله مارپیچی است و در قسمت جنوبی قرار دارد، در دیگری در قسمت غربی قرار دارد که به احتمال زیاد مربوط به قسمت زنانه بوده است. سطح خیابان و بام این بنا در یک سطح می باشد. از سربینه حمام، راه باریکی به سمت گرمخانه وجود دارد. در این گرمخانه که برای بانوان و آقایان جدا می باشد، اتاقک هایی برای شستشو وجود دارد. به طور کلی شکل گرمخانه، شبیه چلیپا است. تا ارتفاع 1.5 متر این قسمت کاشیکاری شده است و دیگر تزئینات این قسمت شامل رسمی بندی و یزدی بندی سقف ها می باشد. این حمام توسط گنبدی مورد پوشش قرار گرفته که نورگیری نیز توسط جام خانه در هر گنبد صورت می گیرد. کاشیکاری ها و تزئینات دیگری مانند سنگ مرمر در این گرمابه استفاده شده است. از ویژگی های خاص این حمام، سنگ ها بزرگی است که بر روی سکوها قرار دارد.

موزه مردم شناسی حمام قجر

در حال حاضر این بنا تبدیل به موزه مردم شناسی شده است. سالزمان میراث فرهنگی استان قزوین در سال 1379 این بنا را خریداری کرد و با کمک شهرداری و سازمان نوسازی و بهسازی مرمت شد. این موزه شامل بخش های مشاغل، آداب و رسوم و اقوام می باشد. این بخش ها هر یک در هر قسمت از این حمام به وسیله مجسمه ها و ماکت ها به نمایش گذاشته شده است. در بخش سربینه حمام، اقوام مختلف این منطقه معرفی شده است و در تالار میاندر آیین هایی مانند سیزده بدر، پنجاه بدر و مراسم سوگواری در ایام محرم به نمایش گذاشته شده است. مشاغل مختلف نیز در قسمت پایانی به نمایش گذاشته شده است.