سردر مدرسه چهارباغ در معرض خطر ارتعاشات عبور مترو است

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده، سردر مدرسه چهارباغ در معرض خطر ارتعاشات عبور مترو است.

داستان چیست؟

حدود چهار سال از مرحله سوم پروژه عبور مترو در مرداد 1396 و گذر قطار برای اولین بار از زیر زاینده رود و افتتاح ایستگاه میدان امام حسین (ع) می گذرد و اکنون ایستگاه انقلاب سیزدهمین ایستگاه مترو اصفهان در مسیر اتصال شمال به جنوب خط به عنوان یکی از پر رفت و آمد ترین ایستگاه های قطار شهری محسوب می شود؛ پروژه ای که سالهای سال بدلیل عبور مترو از سی و سه پل موافقان و مخالفان زیادی داشت تا اینکه نظر برخی مدیران شهری بر نظر کارشناسان و حتی مخالفان مردمی غلبه کرد و مترو از زیر چهارباغ و سی و سه پل عبور کرد.

البته مخالفت با عبور مترو از زیر چهارباغ عباسی به سال 67 بر می گردد که بسیاری از کارشناسان بارها درباره خطرهایی که برای چهارباغ عباسی ایجاد می کند، هشدار دادند و پشت بند آن مدیران و مسئولان میراث فرهنگی در سالهای پس آن مخالفت هایی برای عبور مترو از زیر چهارباغ داشتند تا اینکه مدیران میراث فرهنگی و گردشگری استان اصفهان در سال 96 به این قضیه پایان دادند و گفتندکه ارتعاشات عبور قطار شهری در محدوده چهارباغ عباسی کمتر از حد متعارفند و مسیر عبور قطار را با نماینده دانشگاه علم و صنعت طی کردیم، ارتعاشات، لرزه نگاری ها و لرزش ها توسط حسگرها پایش شد و آنچه که نشان داده شد اینکه ارتعاش و لرزه ها کمتر از حد متعارف و مجاز بودند. بنابراین نشان می دهد که ابزار و تکنیک های بکار گرفته شده در پروژه آسیب زا نیست.

حتی این دل نگرانی در سال 96 به یونسکو رسید 15 تیر همان سال در چهل و یکمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو که در کراکوف لهستان، مساله عبور مترو از زیر چهارباغ به عنوان نخستین بحث های مطرح شده در باره ی ایران و اصفهان مطرح شد. اما با گذشت 4 سال از عبور مترو از زیر چهارباغ عباسی و پیاده راه شدن این مسیر تاریخی و سنگ فرش جدید و چهره تازه آن باز نگرانی هایی از عبور مترو از زیر چهارباغ برای اصفهان دوستان وجود دارد.

اثر ارتعاش مترو بر چهارباغ و آثار تاریخی تدریجی است

سیدمرتضی فرشته نژاد، یکی از اعضای سابق شورای فنی میراث فرهنگی اصفهان و استاد مرمت و معماری اصفهان پیرامون اینکه سردر مدرسه چهارباغ در معرض خطر ارتعاشات عبور مترو است، گفت: من آن زمان که نماینده سازمان میراث فرهنگی در مترو بودم بسیار تلاش کردم که عبور مترو از چهارباغ اتفاق نیفتد، زیرا متوجه خطرات احتمالی بودم.

وی افزود: پیش از راه اندازی مترو در مصاحبه و جلسات مختلف خیلی مسائل و خطرات احتمالی را موشکافانه مطرح کردم که در زیر چهارباغ و تمام آثار تاریخی در این مسیر چه بلایی می آید و چگونه تخریب می شود.

عضو سابق شورای فنی میراث فرهنگی اصفهان معتقد است که تخریب به این صورت نیست که فوری و با دوبار گذشتن مترو از زیر زمین انجام شود؛ بلکه شبیه بمب تاخیری در انفجار هستند که بمب هست و عمل هم خواهد کرد اما در حالت فرسایش رخ می دهد.

وی ادامه داد: زمانی که نماینده سازمان میراث فرهنگی در مترو بودم عبور مترو از خیابان شمس آبادی صورت جلسه و امضا شد اما در نهایت اتفاق دیگری افتاد و مترو از چهارباغ گذشت.

فرشته نژاد اضافه کرد: جبهه غربی مدرسه چهارباغ و سر در مدرسه پشت بند ندارد و فشارهای رانشی موجب تخریب آن می شود که علت آن هم مربوط می شود به نوع بنا که از قدیم به صورت خاص ساخته شده است.

وی با اشاره به اینکه مسئولان به موفقیت عبور مترو از چهارباغ دست یافته و در افتخاراتشان ثبت شده است، بیان داشت: وقت آن است که واقع بینانه تر به قضیه نگاه کرد و بار دیگر فکری برای آینده مترو و خطرات آن اندیشیده شود.

این استاد مرمت و معماری اصفهان افزود: ما نگرانیم بر اثر عبور و رفت و آمد مترو از زیر چهارباغ تخریب بناهای تاریخی به خصوص مدرسه چهارباغ با سست شدن و افتادن کاشی ها شروع و سپس اتفاقاتی از نوع اثر گذاری ارتعاشات مترو بر بنا آشکار شود.

فرشته نژاد گفت: حتی این ارتعاشات بر رامپ جنوبی سی و سه پل سمت پیاده رو اثر گذاشته و اخیرا ترک های ریزی خورده است که به دلیل لرزش های عبور مترو از زیر سی و سه پل است که گاهی پوشانده می شود.

وی تاکید کرد: باید هرچه زودتر برای تغییر مسیر مترو از شمس آبادی تصمیم گیری شود و و عبور مترو از مسیر چهارباغ را محدود کنند و از تونل فعلی را به عنوان پناهگاه مردمی برای حوادث و خطرات آینده استفاده کنند.

ارتعاش روزانه مترو 6 ریشتر است

حسین یقینی، پژوهشگر تاریخ و معماری و اصفهان شناس گفت که ما از ابتدا با عبور قطار شهری از مسیر چهارباغ مخالف بوده و هم اکنون هم مخالف هستیم، زیرا جلوی ضرر را از هر جایی که بتوان گرفت، منفعت است.

وی افزود: درست است که هزینه خیلی زیادی تاکنون برای عبور مترو از زیر چهارباغ شده و اکنون هم عبور و مرور برقرار است اما مساله این است که آثار تاریخی و باستانی چهارباغ ارزش بسیار زیادتری از این هزینه هایی که تاکنون شده است، دارد.

این استاد اصفهان شناس تصریح کرد: اهل فن متوجه معرق و مقرنس های بالای سر در چهارباغ می شوند که چه اثر ارزشمندی در این محور وجود دارد.

وی با بیان اینکه چهارباغ عباسی هم از لحاظ سخت افزاری و هم نرم افزاری دچار مشکل است، ادامه داد: طرح پیاده راه شدن چهارباغ و ممانعت از عبور و مرور خودرو طرح بسیار خوبی بود، زیرا سوخت های فسیلی حاصل از گازco2 با آب در فشار ترکیب و اسید کربنیک فرضی ایجاد می کنند که همین گازهای اسیدی روی کاشی ها نشسته و موجب تخریب می شود.

یقینی تاکید کرد: در دهه های گذشته به جای اینکه روی لایه های زیرین چهارباغ بررسی کارشناسی کنند؛ طرح عبور و مرور مترو از چهارباغ را مطرح کردند و تمام مقاومت مردم نیز بی نتیجه ماند.

وی اضافه کرد: در نهایت مترو با دستور مدیران وقت شهری و میراث فرهنگی از زیر چهارباغ عبور کرد اما به جای آن یکی از بزرگترین و قدرتمندترین سَردرهای اصفهان و یادگار دوران شاه سلطان حسین در خطر قرار گرفت.

این استاد معماری گفت: هر سَردری که یک هفت و پنج روی سَر آن است؛ همیشه به سمت خارج رانش دارد و برای اینکه جلوی این رانش گرفته شود 2 میخ بلند به نام منار بر آنها می کوبند که از رانش آن جلوگیری شود.

وی اضافه کرد: تنها جایی که مناره سَردر ندارد و رانش هم پیدا نکرده است؛ مدرسه چهارباغ است که اکنون به دلیل عبور خط مترو از چهارباغ در معرض خطر قرار گرفته است.

به گفته یقینی حرکت مترو در چهارباغ یا هر جای دیگر؛ حدود 6 ریشتر ارتعاش دارد که در نتیجه این 6 ریشتر در چهارباغ آرام آرام این سَر در را از بین می برد. وی اضافه کرد: البته برخی از مدیرانی هم هستند که سایر کشورهایی همچون ایتالیا با کلی آثار باستانی و عبور مترو را با چهارباغ مقایسه می کنند اما این افراد نمی دانند توپوگرافی و بافت زمین چهارباغ با بافت زمین آن کشورها متفاوت است.

این استاد اصفهان شناس اظهار کرد: در گذشته رودخانه زاینده رود آنقدر به سمت شمال شهر کشیده شده بوده که از سمت خیابان سپاه فعلی هم رد شده بوده و دلیل واضح آن هم این است که هر گاه در این خیابان عملیات عمرانی می کنند ریگ های رودخانه ای پیدا می شود.

وی در توضیحات انتقال ارتعاش صدا با بیان اینکه همان ریگ های رودخانه ای در مسیر چهارباغ هم هست، گفت: اگر انتقال صوت در خلاء باشد کم و اگر در مایع باشد مقداری و اگر در محل قابل ارتعاش باشد بیشتر و اگر از ریگ های رودخانه ای دارای سیلیس باشد؛ ارتعاشات بسیار سریع تر عبور می کند.

پژوهشگر تاریخ و معماری گفت: زیر چهارباغ که قطار شهری عبور کرده است، ارتعاشات بسیاری وجود دارد که چهارباغ و مدرسه و مستحدثات اطراف آن را خراب خواهد کرد. وی اظهار امیدوار کرد تا پیش از اینکه دیر شود مسئولان امر از اکنون فکر عبور جایگزین خط مترو از همان مسیرهای جایگزینی همچون شمس آبادی و سایر خیابان های اطراف باشند.