درخواست بررسی اسناد وقف 5600 هکتار از جنگلهای آق مشهد

ایسنا/ براساس آخرین اخبار بدست رسیده، درخواست بررسی اسناد وقف 5600 هکتار از جنگلهای آق مشهد صورت گرفت.

درخواست بررسی اسناد وقف جنگلهای هیرکانی

در نامه محمد داس مه، وکیل پایه یک دادگستری، فعال محیط زیست و وکیل پرونده های این حوزه، آرش آسیائی ، دانش آموخته تاریخ ایران و فعال میراث فرهنگی و امین داودی ، دبیر انجمن علمی تاریخ دانشگاه شهید بهشتی خطاب به آیت الله سید محمد خامنه ای ، رئیس بنیاد ایرانشناسی دانشگاه شهید بهشتی، دکتر ذکرالله محمدی، رئیس انجمن ایرانی تاریخ و دکتر سیداحمدرضا خضری، رئیس انجمن ایرانی تاریخ اسلام پیرامون درخواست بررسی اسناد وقف 5600 هکتار از جنگلهای آق مشهد آمد: «احتراماً همانگونه که مستحضرید مسأله وقف 5600 هکتار از جنگل های آق مشهد ساری که بخش اعظم آن جز جنگلهای هیرکانی در فهرست یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت شده است، باعث نگرانی و دغدغه خاطر اهالی و دوستداران منابع طبیعی، محیط زیست و میراث فرهنگی این سرزمین را فراهم کرده است.

در پرونده وقف آق مشهد با وجود اینکه در سال های 82 و 83 به موجب آرای قطعی دادگاه تجدید نظر استان مازندران و دیوان عالی کشور به صورت ماهوی ادعای متولی موقوفه و اداره اوقاف ساری رد شده و قاعدتاً پرونده باید مختومه می شد، اما در سال 92 به استناد رای دیگری از دادگاه تجدید نظر مازندران بدون توجه به رای صادره سالهای 82 و 83 و با استناد به کپی رونوشت از وقف نامه منتسب به سال 1218 قمری و سه شهادت نامه کتبی، ادعای موقوفه بودن 5600 هکتار از جنگل های آق مشهد را بار دیگر مطرح کردند.

نظر به اهمیت موضوع، استدعا داریم ضمن ورود ماهوی و به استناد از منابع تاریخی و اصول علمی و فنی در خصوص اصالت سند عادی منتسب به سال 1218 هجری قمری و سه شهادت نامه ناظر بر آن و ماهیت امر اظهارنظر تخصصی فرمایید.

بدیهی است نظر آن انجمن های علمی را در صورت امکان و تحقق شرایط، با توجه به این اصل که جنبه طریقیت دارد و موثر در کشف حقیقت است به مراجع رسمی و قضایی اعلام خواهیم کرد. مزیدا با توجه به این که این پرونده در مرحله اعاده دادرسی موضوع اعمال ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری است، خواهشمند است در صورت امکان در بازه زمانی یک ماهه اعلام نظر بفرمایید. مضافا برای تشریح امور موضوعی و حکمی و هرگونه همکاری آماده توضیح در جلسات هستیم .»

در پیوست درخواست بررسی اسناد وقف 5600 هکتار از جنگلهای آق مشهد در توضیحی درباره داستان رخ داده برای اراضی آق مشهد ساری آمد:

«یک وقف نامه به ظاهر تاریخی باعث شده مالکیت بخشی از جنگل های هیرکانی به همراه تمامی روستای آق مشهد ساری به یک نفر که ادعای تولیت موقوفه را دارد، داده شود. این که وی چگونه توانسته است متولی چنین موقوفه عظیمی شود سوال برانگیز است اما پرسش مهمتر آن است که آیا وقف نامه ای که ایشان به آن استناد می کند دارای وجاهت قانونی و شرعی است؟

متولی فعلی موقوفه مدعی 5600 هکتار از جنگل های هیرکانی ساری است که از طریق یونسکو ثبت جهانی شده است. مستند دادخواست و ادعای وی وقف نامه ای به تاریخ 1218 هجری قمری است. بر طبق این وقف نامه، فردی شش دانگ قریه آق مشهد را به همراه همه متعلقاتش وقف می کند. در سال 1382 شمسی متولی فعلی اظهار می کند این وقف قدمتی 600ساله دارد و وقف 1218 قمری صرفاً خارج نویسی و مکتوب کردن وقف 860 قمری است اما او تاکنون وقف نامه 860 قمری را در دادگاه ارائه نداده است.

وقف نامه 860 هجری قمری

وقف نامه اصلی که روی ضریح منبت کاری امامزاده حارث آق مشهد ساری که در دوره تیموری نوشته شده، هنوز باقی است. در این وقف نامه نام واقف نیامده و صیغه شرعی وقف جاری نشده است. یعنی ذکر نشده که در کدام محضر شرع و در نزد کدام حاکمان شرع این امر تنفیذ شده و از سویی این نوشته یکی از مهم ترین ارکان سند، یعنی امضا را ندارد و همچنین در کتیبه موجود در امامزاده نام روستای آق مشهد نیامده و محدوده ای که اعلام شده در آق مشهد وجود ندارد. بنابراین این وقف نامه نمی تواند به عنوان یک سند معتبر تلقی شود و از لحاظ قانونی و شرعی دارای اشکالات عدیده ای است.

وقف نامه 1218 هجری قمری ساروی

هویت شخص واقف ناشناخته است و در هیچ کدام از منابع تاریخی اسمی از وی برده نشده و همچنین در مکاتبات و استشهادهای دوره قاجار هیچ اشاره ای به وقف نامه 1218 قمری دیده نمی شود. در وقف نامه ساروی هیچ اشاره ای به پیشینه موقوفه نشده است که اگر می شد امکان انجام موقوفه دوم وجود نداشت، چون وقف در وقف جایز نیست و باطل است. ساروی بر خلاف پیشینه موقوفه یک سوم درآمد موقوفه را به عنوان وقف خاص به فرزندان و نسل خود اختصاص داده و حتی نامی از امامزاده حارث که متولی موقوفه آن مشخص است، نبرده است.

سابقه پرونده وقف آق مشهد ساری

پرونده حق مالکانه موقوفه آق مشهد یک بار در سالهای 1381 تا 1383 با شکایت اداره اوقاف مازندران در محاکم قضایی رسیدگی و رای بدوی، تجدید نظر و رای دیوان به نفع اداره کل منابع طبیعی مازندران صادر شد، اما این پرونده در اداره منابع طبیعی ساری مفقود شد و تا 17 سال بعد کسی از آن خبر نداشت. این موضوع زمانی جالب توجه می شود که بدانیم در سال 1392 کسی که ادعای تولیت آق مشهد را دارد، بدون توجه به رای قاطع سال 83، مجددا از منابع طبیعی برای بدست آوردن مالکیت روستا و جنگل آق مشهد شکایت کرد.

عجیب تر اینکه حتی منابع طبیعی مازندران هم در دادگاه سال 92 به این موضوع اشاره نکرد. در سال 92 دادگاه چون اصل وقف نامه 1218 قمری موجود نبوده با استناد به شهادت نامه ملا محمد اشرفی اصالتش را تایید کرده است اما نکته جالب این است که ملامحمد اشرفی متولد 1219 قمری است ولی شهادت نامه او مربوط به سال 1212 قمری است، یعنی هفت سال پیش از تولدش شاهد وقف بوده است!

همچنین تاریخ استشهادیه که سال 1212 قمری است، ملا محمد اشرفی شش سال پیش از وقف شهادت بر صحتش داده است. در اسناد عادی سالهای 1233 قمری و 1238 قمری هیچ اشاره ای به موضوع موقوفه آق مشهد نشده و صرفاً موضوعات مورد بررسی، متولی گری امامزاده بوده است. چنانچه بررسی ها نشان می دهد نخستین استشهادیه در خصوص موقوفه آق مشهد به سال 1263 قمری و پس از آن برمی گردد که در هیچ کدام از آن استشهادیه ها اشاره ای به وقف نامه 1218 قمری نشده است.

اخیراً با پیگیری های محمد داس مه، وکیل دادگستری این پرونده پیدا و به مراجع قضایی تحویل داده شد که قطعاً در روند اعمال ماده 477 و رسیدگی مجدد به پرونده آق مشهد تاثیر مثبتی خواهد داشت.

متولی موقوفه و سازمان اوقاف و امور خیریه ساری در آرای سال 92 مستند دادخواست را وقف نامه 1218 قمری قرار دادند، بنابراین رای دادگاه تجدیدنظر استان مازندران هم بر اساس همین وقف نامه بوده است . متولی و اداره اوقاف ساری طی لوایح متعدد خطاب به مرجع قضایی و مصاحبه های متعدد با رسانه های رسمی وقف 1218 قمری را بازنویسی وقف 860 قمری اعلام کردند.

حسب سند تعاریف و مفاهیم استاندارد بخش فرهنگ و هنر مصوب بهمن سال 1386 که در راستای بند و ماده 3 قانون تشکیل مرکز آمار ایران که مسئولیت تهیه تعاریف و تعیین مفاهیم و معیارها و طبقه بندی آماری را بر عهده دارد توسط مرکز آمار ایران تنظیم شده، بازنویسی اسناد وقفی تبدیل خطوط مختلف و ارقام سیاق به خط ساده برابر متن سند کـه بـرای عمـوم افـراد قابل استفاده و استناد باشد، اطلاق شده و باز حسب ماده 61 قانون مدنی وقف بعد از وقوع آن به نحو صحت و حصول قبض، لازم است و واقف نمی تواند در آن تغییری دهد که این ماده ناظر بر عدم امکان تغییر در مفاد وقف نامه است.

حال با مداقه و تطبیق مفاد وقف 860 قمری که به صورت حکاکی در دور امامزاده آق مشهد وجود دارد با مفاد وقف نامه 1218 قمری مشخص می شود برخلاف ادعای متولی فعلی موقوفه که ادعا دارند وقف 1218 قمری بازخوانی و بازنویسی شده است اما به جای تبدیل خطوط مختلف و ارقام سیاق به خط ساده برابر متن سند، تغییرات اساسی در ارکان و مفاد وقف صورت گرفته است از جمله:

1- در کتیبه یعنی وقف 860 ه.ق نامی از واقف نیامده است اما در وقف نامه 1218 قمری نام واقف را میرعبداله ساروی فرزند میربزرگ قید کرده اند.

2- در کتیبه وقف 860 قمری نام آق مشهد نیامده است اما در وقف نامه 1218 قمری نام قریه آق مشهد مشتمل بر محلات کلیج خیل و کمرخیل آمده است. نام این دو روستا در بازنویسی 1218 قمری قید شده است.

3- در کتیبه به حدود اربعه ای اشاره شده به نام های حد شرقی تیرکه دره، حد غربی بلور کوه، حد شمالی تابکوه و حد جنوبی کشته سنگ اما در وقف نامه 1218 قمری هیچگونه اشاره ای به حدود موقوفه نشده و به صورت کلی نوشته شده است روستای آق مشهد مشتمل بر محلات کلیج خیل و کمرخیل.

4- در کتیبه به املاکی اشاره شده که تعلق دارد به امامزاده حارث اما در وقف نامه 1218 قمری به نام امامزاده حارث اشاره ای نشده و تنها به بقعه مبارک در روستا اشاره شده است. لازم به ذکر است روستای آق مشهد دو امامزاده دارد.

5- در کتیبه اشاره به نام دو متولی به نام های حاجی درویش علی و حاجی حسن مسیب و فرزندان آنها شده در صورتیکه در وقف نامه 1218 قمری واقف خود و فرزندان خود را به عنوان متولی معرفی کرده و در صورت انقراض نسل خود و فرزندان خود تولیت را به اعلم علمای شهر ساری تفویض داده است.

6- در کتیبه نام واقف و امضای واقف وجود ندارد اما در وقف نامه 1218 قمری نام واقف وجود دارد، اما امضای واقف وجود ندارد و تنها امضای گواهان وجود دارد.

7- در کتیبه به املاکی اشاره شده که کاملا به امامزاده حارث بن امام موسی کاظم تعلق دارد در صورتی که در وقف نامه 1218 قمری واقف یک سوم آن را به خود و فرزندان خود نسبت داده است. اگر املاک شش دانگ متعلق به امامزاده باشد، چگونه می شود فرد دیگری یک سوم منافع آن را به خود و فرزندان خود تغییر دهد؟

8- از نکات اساسی دیگر این که با وجود این که وقف 860 قمری بدلیل عدم امضا و نداشتن واقف که رکن اساسی هر وقف است، خود دارای ایراد شرعی و حقوقی است ولی باید گفت وقف 860 قمری وقف خاص است، ولی حال متولی فعلی موقوفه که طبق بازنویسی 1218 قمری مدعی است وقف موردنظر وقف عام غیرمتصرفی است و نظر به اینکه وقف 860 قمری وقف خاص بوده اداره اوقاف و امور خیریه ساری اساسا سمت و حق ورود در این موضوع را نداشته چرا که حسب ماده 81 قانون مدنی سازمان اوقاف صرفا در اوقاف عامه که متولی معین ندارد، سمت خواهد داشت. موضوع را به عنوان استفتاء از محضر آیت الله العظمی علوی گرگانی و حضرت آیت الله سیستانی از مراجع عظام تقلید استفتاء کردم که در پاسخ فرمودند «در بازنویسی تغییر در ارکان و مفاد وقف حرام شرعی است و در حکم تحریف است.»

لذا کاملاً مشخص و مبرهن است مبنا و مستند دعوی متولی موقوفه که سند عادی 1218 قمری است، یک سند موثق نیست که در واقع به اسم بازنویسی برخلاف قانون، قلب حقیقت صورت گرفته و از لحاظ حقوقی و شرعی فاقد اعتبار و وجاهت است و طبق مفاد کتیبه که گرداگرد امامزاده حارث وجود دارد اداره اوقاف ساری و متولی فعلی طبق شرح ارائه شده و مستندات و استدلال های حقوقی استفتاء فقهی صورت گرفته، هیچگونه سمت و جایگاه حقوقی نداشتند که اقدام به اقامه دادخواست کنند.»