زخمی عمیق بر پیکر یکی از محله های اصیل اراک

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، زخمی عمیق بر پیکر یکی از محله های اصیل اراک مشاهده می گردد.

زخمی عمیق در انتهای خیابان جنت

بنای حاج باشی که مسئله تخریب آن هر چند سال یکبار یا هر چند ماه یکبار شنیده می شود، خانه ای با هزاران خاطره تاریخی است که گویی قرار نیست با ما بماند.

این بنا با نام "خانه احمدقلی خان حاج باشی" با زمینی به وسعت 1900 مترمربع در انتهای خیابان جنت واقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول است و به توسعه اراک در دوره پهلوی مربوط می شود.

این بنا دارای تناسبات هندسی طلایی در معماری است، تزئینات خوبی دارد، بنایی متقارن قلمداد می شود، سیستم آبرسانی از قنات شهر را داراست و جز خانه هایی با معماری ایرانی در اراک بشمار می رود.

این بنا در آذر سال 1396 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، اما در نیمه آذرماه 96 بخشی از آن توسط ورثه تخریب شد، تخریبی که توسط ورثه و طبق شنیده ها با همکاری شهرداری اراک صورت گرفت و پس از گذشت هفت روز از تخریب، میراث فرهنگی خبر از شکایت، برخورد و تعقیب قضایی تخریب گران داد.

حسینی، مدیرکل وقت میراث فرهنگی پس از این تخریب بیان کرد که بزودی مرمت اضطراری این خانه تاریخی که خسارتی حدود 200 میلیون تومانی دیده، آغاز می شود.

یک سال و نیم پس از این تخریب نه تنها مرمتی در این بنا انجام نشد، بلکه بار دیگر تن این بنای تاریخی ارزشمند زخمی شد، اما این بار تخریب در قالب همکاری باران و شهرداری صورت گرفت!

ششم فروردین 1398، خبر تخریب این خانه، خاطر دغدغه مندان میراث فرهنگی را آزرد، شهرداری در ابتدای امر گفت که این تخریب بدلیل شدت بارندگی ها صورت گرفته و در جریان این تخریب بخشی از دیوار شمال شرقی این بنای ثبت ملی شده فروریخت و در ادامه شهرداری با بیل مکانیکی وارد خانه شد تا خطر ریزش آوار را رفع کند!

مطالبه 30 میلیاردی برای فروش بنای حاجباشی

ایزدی، مدیر کل وقت میراث فرهنگی در واکنش به این اتفاق بیان کرد: صبح روز ششم فروردین از تخریب خانه حاج باشی اراک خبردار شدیم که پس از اطلاع بلافاصله کارشناسان میراث فرهنگی در محل حاضر شدند و اعلام شد که بدلیل بارش ها و تخریب بخشی از این بنا و احتمال خطر ناشی از تخریب بیشتر، آواربرداری از این بنا انجام می شود، اما پای بیل مکانیکی به این خانه باز شد و بی سلیقگی اتفاق افتاد.

وی پیرامون زخمی عمیق بر پیکر یکی از محله های اصیل اراک گفت: حاج باشی یک ملک ثبتی است و انتظار می رفت که شهرداری اراک در این اقدام، روشی دیگر را بکار می گرفت، شهر اراک شاید 10 تا 20 خانه قدیمی و تاریخی داشته باشد و این روش و سبک کاری از سوی مدیریت شهری درخصوص این بناها درست نیست.

ایزدی اظهار کرد: ملک حاج باشی به لحاظ تاریخی، هویتی و ملی برای میراث فرهنگی بسیار ارزشمند است، اما این ملک متعلق به ورثه است که برای فروش آن رقم 13 میلیارد تومان را اعلام کرده اند و قطعا میراث فرهنگی امکان تملک و خرید آن را ندارد، هرچند حتی اگر این ملک تخریب هم شود به لحاظ ثبتی بودن، نقشه و موقعیت آن حفظ می شود، اما حفظ چنین بناهای تاریخی و ارزشمندی باید به مطالبه عمومی تبدیل شود و در فضای به دور از تنش از آن حراست شود.

امروز، نزدیک به سه سال از تخریب اولیه و 1.5 سال از تخریب سال 98 می گذرد، تمام این سه سال بنای تاریخی حاج باشی اراک به حال خود رها شد، نه اقدامی برای تملک صورت گرفت، نه کاری برای رفع خطر تخریب انجام شد و نه مرمت شد و مسلما در پاسخ به تمام این نشدن ها، مسئله نبود پول و اعتبار مطرح می شود.

در حال حاضر دیوار شمال شرقی این خانه کاملا فروریخته و امکان تردد به داخل خانه تقریبا وجود دارد، هفته گذشته ویدئویی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می داد، افرادی که شبیه ضایعات جمع کن هستند، با ورود به خانه از طریق این دیوار فروریخته بخشی از تخته های چوبی تخریب شده یا چیزهایی شبیه آن را داخل یک وانت بار می ریزند و می برند!

این ویدئو در واقع نمایی از اوج رها شدگی این خانه تاریخی است که متاسفانه گریبان خانه حاج باشی را طی سالهای اخیر گرفته و این روزها که هوای اراک بارانی است مسلما حجم زیاد بارش ها توان باقیمانده را هم از بنا می گیرد و تخریب گسترش پیدا می کند.

برخی ورثه از ثبت ملی اثر ناراضی اند

معاون میراث فرهنگی استان مرکزی اظهار کرد: براساس قوانین میراث فرهنگی برای حفظ و نگهداری آثار تاریخی، باید نسبت به ثبت آنها در فهرست آثار ملی اقدام شود. در خصوص خانه حاج باشی نیز با رضایت تعدادی از ورثه این مهم انجام پذیرفته و ثبت انجام شده است، اما برخی از ورثه نسبت به این موضوع رضایت ندارند.

سید محسن رحمتی تصریح کرد: این عدم رضایت باعث شده که ورثه جهت خروج اثر از فهرست آثار ملی در محاکم قضایی، شکایتی را مطرح کنند و به همین دلیل تا تعیین تکلیف موضوع به شکل حقوقی، امکان اقدام اجرایی در خصوص این بنا وجود ندارد.

وی با تاکید بر اینکه طبق این شکایت از سوی مالکین، تا تعیین تکلیف مشکل حقوقی بوجود آمده، هیچگونه اقدامی جهت تملک و مرمت بنا نمی توان انجام داد، گفت: تنها اقدام اجرایی انجام شده در بنای مذکور که بدون ورود به آن قابل انجام است، رفع خطر در فضاهای مجاور معابر عمومی است که در سالهای گذشته توسط میراث فرهنگی داربست حفاظتی در ضلع شمالی بنا اجرا شده است.

رحمتی بیان کرد: تملک بنا، تا زمان تعیین تکلیف موضوع ثبت اثر و شکایت مالکین، امکانپذیر نیست، زیرا برای تملک، شرط اصلی ثبت اثر در فهرست آثار ملی و پس از آن تأمین اعتبار مورد نیاز است.

وی در خصوص اعتبار مورد نیاز جهت تملک این بنا اظهار کرد: در مورد رقم مورد نیاز برای تملک نیز بدون اخذ نظر کارشناسان رسمی دادگستری، امکان اظهارنظر وجود ندارد.

معاون میراث فرهنگی استان مرکزی اضافه کرد: برای تعیین درصد تخریب نیاز به حضور در بنا و آسیب شناسی دقیق است که در حال حاضر مالکین اجازه ورود به بنا را نمی دهند و راهکار حفاظتی نیز، پس از تعیین تکلیف اختلاف حقوقی موجود ارائه خواهد شد.