گوژپشت ها چگونه بهبود می یابند؟

افزایش بیش از حد طبیعی انحنای مهره های پشتی را گوژپشتی یا پشت گرد یا کیفوز می نامند.

کیفوز را به لحاظ منطقه گرفتار به 2 نوع تقسیم می کنند؛ کیفوزعمومی که نوع کیفوز در تمام طول ستون مهره ها دیده می شود و کیفوز موضعی که در منطقه محدودی ازستون مهره ها همانند کیفوز پشتی دیده می شود.

تقسیم کیفوز از نظر قابل اصلاح بودن این گونه است که کیفوز برگشت پذیریا کیفوز متحرک مانند کیفوز ناشی از ضعف عضلات و یا کیفوز جبرانی که با حرکات اصلاحی قابل برگشت است و کیفوز برگشت ناپذیریا کیفوز ثابت باحرکات اصلاحی مثل کیفوز ناشی از بیماری روماتیسمی جمود ستون فقرات قابل درمان نیست.

عوامل به وجود آورنده کیفوز

در این مطلب که توسط اکبرچاوشیان، متخصص حرکات اصلاحی تهیه شده و از سوی فدراسیون پزشکی ورزشی در اختیار ایسنا قرار گرفته، آمده است: یکی از عامل ایجاد کیفوز مادرزادی است که با نارسایی در تشکیل قسمتی ازمهره ها و اختلال در جداشدن قسمت قدامی مهره های مجاور به وجود می آید و معمولا بین دهمین مهره سینه ای تا دومین مهره کمری ایجاد و در شیرخوارگی به وقوع می پیوندد اما بیشتر در شروع ایستادن و راه رفتن کودک ظاهر می شود و همچنین باعث فرسودگی مهره ها و کمانی شدن طناب نخاعی در راس خمیدگی به همراه فشار به طناب نخاعی (پاراپلژی)، فلج اندام های تحتانی می شود.

از دیگر عوامل این عارضه عادت های غلط و تکرار آن وضعیت در ایستادن، نشستن، خوابیدن و وضعیت های کاری است و ضعف عضلات شصتی (راست کننده ستون مهره ها) و کوتاهی عضلات سینه ای (به ویژه عضله سینه ای بزرگ)، بیماری های روانی مثل افسردگی و افراد خجالتی را می توان از دیگر مواردی نام برد که درگیر این وضعیت هستند.

افرادی که گوی کمر(لوردوز) آن ها افزایش پیدا کرده است قوس پشتی آن ها نیز برای ایجاد تعادل در ستون مهره ها افزایش می یابد که این را تحت عنوان کیفوزجبرانی می گویند.

همچنین شکستگی مهره ها، سربه جلو و سل ستون مهره ها به این ترتیب که عامل بیماری زایی باسیل کخ است و از راه خون به جسم مهره می رسد و ان را مبتلا می سازد از دیگر عوامل این عارضه هستند.

کسی که قد بلندی داردو در موقع ایستادن و صحبت با دیگران مجبور به خم کردن سر می شود یا دانش آموزان بلندقدی که با دانش آموزان کوتاه تر روی یک نیمکت نشسته و برای نوشتن و خواندن مجبور به خم کردن سرخود می شوند.

در کیفوزجوانی، عروق خون رسان به مهره، بیمار و نارسا می شوند. این بیماری بیشتر در نوجوانان بوجود می آید و فرد از درد پشت شکایت می کند. در اثر این اتفاق قسمت جلوی مهره ها بتدریج خورده شده و فضای خالی جلوی مهره ها افزایش می یابد و یک خم شدن پسش رونده در ستون فقرات ایجاد می شود و بعد از بهبودی بیماری یک کیفوز غیر اصلاح از خود به جای می گذارد.

کیفور پیری؛ در دوران پیری به علت ضعف عضلات و رباط ها و پوکی استخوان قوس پشتی افزایش می یابد.

عوارض کیفوز پشتی

افزایش قوس کمری، ایجاد ظاهری ناخوشایند، کوتاهی ارتفاع تنه فرد، افزایش فشار روی مهره ها و بروز آرتروز زودرس، رد در ناحیه پشت (در راس تحدب در محل اتصال مهره های پشتی به مهره های کمری و همچنین در محل اتصال مهره های پشتی به گردن)، کاهش تحرک ستون مهره ها (باز شدن مهره ها بیش از حرکات دیگر دچار محدودیت می شود)، کاهش میزان بازشدن قفسه سینه که فرد رادچار مشکلات تنفسی میکند و حتی در مراحل پیشرفته ناراحتی های قلبی نیز پیدا می کند، ایجادشانه های گرد یا چرخیده به جلو، ایجاد سربه جلو، سینه فرورفته، شش عضلات پشتی و کوتاهی عضلات سینه ای(بزرگ) از عوارض کیفوز پشتی هستند.

همچنین در مرحله پیشرفته موجب شش نخاع می شود و می تواند عوارض عصبی به صورت فلج شدن ایجاد کند و به صورت اختلالات حسی و حرکتی بروز کند.

طریقه تشخیص کیفوز

1- استفاده از خط شاقولی: درحالت طبیعی خط شاقولی قفسه سینه را به 2 قسمت مساوی عقب و جلو تقسیم می کند، درصورتی که قسمت اعظم ناحیه پشتی در پشت خط شاقولی قرار گیرد نشان دهنده کیفوز پشتی خواهد بود.

2- استفاده از صفحه شطرنجی: بهتر می توان به وجود کیفوز پی برد و مشابه خط شاقولی عمل کرد.

3- پشت فرد را روی یک سطح گنبدی شکل قرار دهید، اگر مهره های پشتی با محدودیت حرکتی روبرو شوند و قوس پشتی ازبین نرود کیفوز پشتی وجود دارد.

4- در وضعیت طبیعی فرد روبه شکم می خوابد، سپس سرو سینه را بالا می آورد و قوس پشتی کاملا ناپدید می شود، در صورتی که ضعف عضله یا محدودیت حرکتی وجود داشته باشد با انجام حرکت فوق قوس پشتی ازبین نخواهد رفت.

5- بررسی وضعیت شانه ها: در کیفوز معمولا شانه ها از جلو بهم نزدیک شده و به صورت گرد در می آیند.

حرکات اصلاحی برای اصلاح کیفوز

حرکات کششی

1- دست ها را روی وسیله ای متناسب با ارتفاع پایین قرار دهید، سپس سعی کنید ناحیه بالاتنه خصوصا قفسه سینه به سمت پایین قوس داده شود.

2- پشت خود را روی یک نیمکت در حالت طاقباز بگذارید، زانوها خمیده و کف پاها روی زمین قرار گیرد و دست ها را به طرفین باز کنید و در هر دست یک دمبل یا وزنه قرار داده و اجازه داده شود وزن دمبل ها عضلات سینه را به دوطرف بکشد.

3- به صورت دمر دراز بکشید در حالی که 2 بالش در 2 طرف آرنج ها قرار میدهید قفسه سینه را به زمین نزدیک کنید.

4- با زانوها روی زمین نشسته و دست ها را به جلو ببرید و تا سرحد امکان به دورترین نقطه منتقل کنید. (کشش گربه ای)

5- طاقباز دراز بکشید و دست ها را در پشت سرقلاب کنید، از یک نفر یار کمکی بخواهید بالای سرتان آرنج های شما را با فشار به زمین نزدیک کند.

حرکات تقویتی

1- درحالی که در هر دو دست یک دمبل یا وزنه دارید به حالت دمر روی نیمکت دراز بکشید و در این حالت بازوها را از دوطرف بدن بالا آورید.

2- در حالی که روبه شکم (حالت دمر) دراز کشیده اید دست ها را پشت سر قلاب کنید، سپس سر و شانه ها را از زمین جدا کنید و پشت و کمر را صاف نگهدارید.

3- دست ها را در پشت (ناحیه کمر) قفل کنید، در وضعیت ایستاده تلاش کنید آرنج ها را به پایین و عقب فشار دهید و آن ها را به یکدیگر نزدیک کرده، سپس سر باید بالا باشد و قوس کمر افزایش پیدا نکند.

4- ازفرد میخواهید به شکم (دمر) بخوابد، سپس دست ها را در کنار بدن قرار دهد و سر و سینه را از زمین بلند کرده وبرای چند لحظه دراین حالت نگه دارد.

5- فرد رو به شکم روی تخت می خوابد به طوری که سر و سینه از تخت آویزان باشد و عمل بالا آوردن سر و سینه را انجام دهد.

6- فرد رو به شکم می خوابد، دست ها را در بالای سر صاف و کشیده قرار می دهد، سپس دست ها و سروسینه را از زمین بلند می کند.

7- فرد روبه شکم می خوابد، دستها را به صورت باز در امتداد شانه ها(به حالت صلیبی) قرار می دهد و پس از آن عمل بلندکردن سر و سینه و دست ها را انجام می دهد.

8- آویزان شدن از میله بارفیکس در بهبود انعطاف پذیری و انجام بهتر تمرینات مفید است.

9-شنای پروانه و کرال سینه در اصلاح کیفوز بسیار مفید است.

10-انجام تمرینات تنفسی همراه با سایر تمرینات اصلاحی لازم است.