غارهای ایران را بشناسید

غارها در نقاط مختلفی از ایران وجود دارند. دیدن غاری تاریخی برای بسیاری از ما جذاب است.

همه ما نام غار علیصدر را بارها و بارها شنیده ایم و برخی هم سفری به دل این غار داشته ایم.

جاذبه ای طبیعی در همدان که هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب می کند.

اما غیر از این نام معروف، در ایران غارهای بسیاری وجود دارد که شاید کمتر شنیده و دیده شده باشد.

غارهای ایران شگفت انگیز هستند.

غارهای نمکی با دیواره ها و فضایی خاص، و غارهایی در در کوه ها که روزی و روزگاری محل زندگی انسان های اولیه بود.

شاید یکی از مرموزترین مکان های طبیعت، غار باشد.

حفره هایی تو در تو که برخی از آنها هنوز به طور کامل کشف نشده اند و انسان توانسته فقط تا اندازه ای پیش برود.

تصور این که غارها در اعماق خود چه رازهایی را از هزاران سال پیش تا کنون نگه داشته اند بسیار جذاب است. انسان ها همیشه پی کشف گذشته بوده و هستند وغارها یکی از جذاب ترین مکان ها برای کشف و شناخت زندگی انسان ها در گذشته ای بسیار دور است.

شاید بتوان کهن ترین نشانه های زندگی بشر را در این غارها پیدا کرد. زندگی در میان سنگ ها و حفره های مرموز.

اکثر ما هر چه از این حفره های بزرگ در دل طبیعت می دانیم مربوط به دیده های مان است.

این غارهای یک از مکان های جالب برای گردشگری هستند.

اما اگر بخواهیم به طور دقیق و علمی به انواع غار و تعریف آن بپردازیم باید بگوییم که طبق تعریف ارائه شده در دانشنامه ژئومورفولوژی، غار به حفره ای زیرزمینی که به بیرون راه داشته باشد گفته می شود.

غارها از نظر زمین شناسی انواع مختلف دارند و از میان انواع غارها، غارهای حاصل از انحلال، بخش عمده ای از غارهای ایران را به خود اختصاص داده اند.

انواع غارها

غارهای ساحلی

غارهای ساحلی اغلب بر اثر عوامل فرسایشی امواج به وجود می آیند و عمدتاً در سواحل صخره ای با دیواره های عمودی مشاهده می شوند.

این غارها در هر نوع سنگی می توانند ایجاد شوند، اما وجود یک بخش سخت می تواند این موضوع را تشدید کند. علاوه بر این، چنان چه در این سنگ ها شکستگی وجود اشته باشد، به این مسأله کمک شایانی می کند. بعضی از این غارها با ادامه فرآیند فرسایش به مرور سقف شان فرو می ریزد و باعث ایجاد ستون های سنگی در دریا می شود.

غارهای گسله

زمانی که یک سنگ بر اثر گسل خوردن می شکند، در محل این شکستگی گاه فضاهای خالی در راستای گسل ایجاد می شوند که بسته به عوامل مختلف کوتاه یا بلند هستند. به این نوع ازغارها، غارهای گسله گفته می شود. البته گاه به دلیل این که رسوبات و املاح داخل غار، سقف، دیوار و کف غار را می پوشانند، لذا گاه تشخیص این عارضه به راحتی امکان پذیر نیست.

غارهای گدازه ای

غارهای گدازه ای که به غارهای اولیه نیز مشهورند، حفره ها و فضاهای خالی باقیمانده در میان جریان های گدازه ای هستند. این غارها چون هم زمان با تشکیل سنگ ایجاد شده اند، از این رو به غارهای اولیه نیز معروف هستند و غالباً افقی یا نزدیک به افق بوده اند. تاکنون نمونه ای از این غارها در ایران گزارش نشده است.

غارهای یخی

غارهای یخی بر اثر ذوب یخ در یخچال ها ایجاد می شود. آب جاری شده ابتدا در سطح توده یخچالی حرکت می کند، اما به تدریج با نفوذ به درون یخ، مجرایی عمودی ایجاد می کند تا خود را به قاعده توده یخ و بستر سنگی برساند. ادامه مسیر جریان آب از زیر یخچال است تا در محل پیشانی یخچال از زیر یخ ها خارج شود. این غارها گاه بر اثر حرکت یخچال از بین می روند و یا به دلیل ذوب یخ ها محو می شوند.

نمونه ای از این غار یخی در شمال کوهرنگ و با نام «چما» قرار دارد.

غارهای انحلالی

فرآیند انحلال در سنگ های مختلف مشاهده می شود و بسته به جنس آن سنگ، شرایط انحلال نیز تغییر می کند، به عنوان مثال، این پدیده در سنگ های آهکی، سنگ نمک و سنگ گچ مشاهده می شود. آب به تنهایی قابلیت انحلال گچ و نمک را دارد. اما برای انحلال سنگ آهک آب باید خاصیت اسیدی داشته باشد.

آب های جوی در حین بارش بر اثر حل شدن دی اکسید کربن هوا در آنها خاصیت اسیدی پیدا می کنند. این آب در حین عبور از میان شکاف ها و سطوح لایه بندی موجود در سنگ های آهکی به مرور با این سنگ ها واکنش نشان می دهد و پس از انحلال آنها مجرای عبوری خود را بزرگ تر می کند.

غار اسپهبد خورشید یکی از نمونه های غارهای انحلالی است.

غارها پدیده هایی طبیعی هستند که بر اثر گذر سال ها و فرسایش، اشکال مختلفی به خود گرفته اند. وقتی به داخل یکی از آنها قدم می گذاریم انگار وارد تونل زمان شده ایم.

پژواک صدای چکه آب از سقف غار، قندیل هایی که بالای سرمان است و گاه تاریکی انتهای غار که معلوم نیست تا کجا ادامه دارد، همه زیبا، جذاب و البته هیجان انگیز هستند.

در ایران هم غارهایی با قدمت بسیار زیاد وجود دارد. غارهایی که هر کدام در نوع خود جذابیت های ویژه ای دارند و حتی برخی از آنها به یکی از جاذبه های مهم گردشگری منطقه ای از کشور تبدیل شده اند.

از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب، در گوشه و کنار طبیعت می توان این حفره های طبیعی و دیدنی را یافت.

حفره هایی که حتماً داستان های عجیب و شنیدنی در دل خود دارند، از گذشته های دور این سرزمین و انسان هایی که زمانی در این غارها زندگی می کردند.