شکافته شدن کالبد سد خاکی هخامنشی ها توسط باستان شناسان

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، شکافته شدن کالبد سد خاکی هخامنشی ها توسط باستان شناسان صورت پذیرفت.

داستان چیست؟

حمیدرضا کرمی، باستان شناس پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و سرپرست کاوش باستان شناسی سد بستانخانی دیدگان این سد را یکی از باارزش ترین آثار و ساختارهای دوران هخامنشی دانست که در منطقه دیدگان در فاصله نزدیکی از شمال شرق پاسارگاد قرار دارد و گفت: این سد به همراه چندین سد دیگر، بعنوان آبراهه و شبکه توزیع آب محسوب می شود که با کارکرد مدیریت منابع آب دوران هخامنشی و بعنوان یکی از زیرساخت های برجسته و تاثیرگذار در شکل گیری و توسعه پایتخت هخامنشی پاسارگاد در نظر گرفته شده است.

او با بیان اینکه سد بستان خانی از گونه سدهای خاکی با هسته خاکی و پوسته لاشه سنگی است که با پلان مستقیم در دهانه دره کوهستانی اجرا شده، افزود: بر پایه بررسی ها و پژوهش های میدانی آب ذخیره شده در دریاچه سد از چشمه سارهای پیرامون و رودخانه پلوار فراهم می شده که در پایین ترین بخش سد و همسطح کف دره، بقایای یک ساختار معماری فاخر با بکارگیری بلوکهای سنگی تراش خورده چهارگوش وجود دارد و مانند بناهای پاسارگاد به روش خشکه چین و استفاده از بست های فلزی ایجاد شده است.

کرمی با اشاره به اینکه متاسفانه بخش هایی از کالبد سد و ساختار معماری آن در سالهای گذشته به دست سودجویان و حفاران غیرمجاز تخریب شده و آسیبهای جدی دیده، افزود: با توجه به وضعیت موجود سد و نیاز به آگاهی از چگونگی ساختار سد، ساماندهی، مرمت و شناساندن این اثر، برنامه ای چند مرحله ای در پایگاه میراث جهانی پاسارگاد تهیه و تدوین شد که گام نخست آن کاوش باستان شناسی دیواره سد و بقایای سازه معماری آن است.

سرپرست هیئت باستان شناسی با تاکید بر این که در این پژوهش میدانی بقایای ساختار معماری سد کاوش شده و تلاش می شود پلان و نقشه معماری سازه سد تهیه و ترسیم شود، اضافه کرد: این کاوش دانش و فهم ما را در ارتباط با روش و شگردهای سدسازی و سازه معماری موجود در این سد بعنوان یکی از بی همتاترین سازه های آبی هخامنشی افزایش خواهد داد و جای آن را در هنر معماری و مهندسی سازه های هخامنشی باز خواهد کرد.

وی با تاکید بر اینکه بررسی و مطالعه دقیق هسته خاکی و پوسته لاشه سنگی سد و همچنین جزئیات سازه معماری آن باستان شناسان را به تاریخ ساخت سد که یکی از اهداف کاوش است، نزدیکتر کند، ادامه داد: آگاهی از کارکرد سازه معماری که دارای خروجی های چندگانه آب است نیز جز اهداف پرویه در دستور کار قرار گرفته است.

کرمی با بیان این نکته که تعداد زیادی بلوکهای سنگی مربوط به سازه خروجی آب پیرامون سد پراکنده شده، افزود: اگر بتوانیم در این کاوش نقشه و پلان ساختار معماری سد را بازسازی کنیم، در مرحله ساماندهی و مرمت سد می توان بلوکهای پراکنده شده را در جای اصلی سازه قرار داد و ساختار تخریب شده را ساماندهی و بازسازی کرد.

به گفته وی، در چند روز نخست کاوش، تعداد کمی تکه های سفال در لایه های سطحی محدوده کاوش بدست آمد که با توجه به تک دوره بودن این اثر، امیدواریم سفالهای بیشتری به دست آید تا شناخت و دانش بهتری از سفالهای هخامنشی به دست آوریم.

سرپرست هیئت باستان شناسی با اشاره به اینکه کنترل سیلاب های فصلی، ذخیره سازی آب در ماههای بارندگی و توزیع آن با استفاده از شبکه های آبرسانی در مناطق پایین دست از مهمترین دلایل ساخت سد بستانخانی است، گفت: این سد به همراه دیگر سازه های آبی تاریخی شناسایی شده در ناحیه پاسارگاد و تخت جمشید از شاهکارهای مهندسی دوران هخامنشی با کارکرد آبادانی و سازندگی بخشی از قلمرو جهان هخامنشی در زمینه مدیریت منابع آب محسوب می شود که بگونه ای با دانش، سنجش و با دوام ساخته شده که پس از گذشت 25 سده هنوز سدهای خاکی با الگوی مهندسی هخامنشی ساخته می شوند.