جشن تیرگان | جشنی برای ایزد باران و آرش کمانگیر

در ایران باستان، جشن و آئین هایی وجود دارند که در فصول مختلف سال برگزار شده و شادی را به میان مردم می آورند. یکی از این آیین ها، جشن تیرگان است که امروزه هرچند بسیاری آن را فراموش کرده اند، اما بسیاری هنوز هم باشکوه و شوری مثال زدنی آن را برگزار می کنند. در ادامه مطلب جشن تیرگان چیست با ما همراه شوید تا کمی هم شده از این جشن باستانی برایتان سخن بگوییم.

نمایی از تاریخچه آرش کمانگیر

در تقویم ایران باستان، روزها نیز همانند ماهها نام خود را داشتند. به این ترتیب که اولین روز از هر ماه را " اورمزد " می نامیدند، دومین روز از ماه را " بهمن" ، سومین روز را " اردیبهشت " تا می رسیدند به سیزدهمین روز از ماه که " تیر " نام داشت و متعلق به ایزد " تیر " یا " تیشتر ". بنابراین، در روز تیر از تیر ماه جشن تیرگان برپا میشد. دلیل جشن تیرگان تنها تقابل روز و ماه نبود، بلکه ریشه آن در دو روایت پنهان است. روایت اول داستان همیشگی نبرد بین خیر و شر هست؛ جنگ میان تیشتر یا " فرشته باران " با " اپوش " دیو خشکسالی. هنگامیکه اهورامزدا جهان را آفرید، به ایزد باران دستور داد تا بر زمین ببارد و آن را سیراب و سرسبز کند. اما، از سوی دیگر هم نیروی اهریمنی با آوردن بادهای گرم جلوی بارش باران را گرفت، جنگ سختی شروع گشت و در نهایت، تیشتر برنده این جنگ شد.

اما، باور مردمی دیگری هم وجود دارد درباره آرش کمانگیر، اسطوره و قهرمان ملی ایران. در گذشته ای دور، میان ایران و توران جنگهای بسیاری رخ می داد تا اینکه پس از محاصره سپاه ایران به فرماندهی منوچهر در مازندران توسط سپاه توران به فرماندهی افراسیاب در اولین روز از تیرماه، منوچهر پیشنهاد سازش می دهد؛ پیشنهاد اینکه پهلوانی از ایران از بلندای کوه البرز تیری بیاندازد و آنجا مرز میان دو کشور ایران و توران شود. بنابراین، آرش کمانگیر از قله دماوند تیر را آماده کرد و زیر لب گفت: " تیر را با تمام نیرو پرتاب خواهم کرد، حتی اگر جان از تنم بیرون رود ". تیر پرتاب شد و آرش بی جان بر زمین افتاد. اما، خداوندگار به فرشته باد فرمان داد تا تیر را نگهبان باشد و به این ترتیب، تیر از بامداد تا نیمروز در آسمان می رفت تا در دشت و کنار رود جیهون بر تنه درخت گردویی بزرگ فرو نشست.

براساس مقاله جشن تیرگان چیست باید بدانید که این روزها این جشن در مازندران، آمل و همه ساله توسط زرتشتیان در سایر شهرهای ایران برگزار می شود. البته، برپایی جشن تیرگان مانند همه جشن ها با آیین و رسم های ویژه ای همراه است از جمله، آب پاشی که مردم به یاد فرشته تیشتر به روی همدیگر آب می پاشند تا شاد باشند و در هوای گرم باعث خنکی همدیگر و فال کوزه و دستبند تیر و ماه که از هفت ریسمان هفت رنگ ساخته شده و در روز باد، در بلندی با گفتن آرزوها به بار سپرده می شود. علاوه بر اینها، در مازندران غذا و شیرینی های محلی مانند کماج، حلوا و بشته زیک و میوه هایی نظیر انار، سیب، پرتقال، نارنگی، لیمو و انگور صرف شده و خانواده ها دور هم تا پاسی از شب آواز خوانده و گردو می شکنند.