توصیه هایی مفید برای بیماران دارای سنگ کلیه

جام جم/ خیلی از کلیه ها در درون خود سنگ دارند، اما علائمی بروز نمی دهند و شخص تا سال ها از وجود سنگ مطلع نمی شود یا از آن شکایتی ندارد. اما داستان دردناک و آزاردهنده سنگ کلیه از جایی شروع می شود که این ذرات رسوبی به هم فشرده که غالبا از جنس اگزالات کلسیم هستند، از کلیه خارج شده و وارد حالب شوند. آنجاست که درد ناشی از سنگ کلیه امان تان را می برد.

البته داستان دردناک سنگ کلیه از یک بی توجهی ظاهرا ساده در سبک زندگی شروع می شود؛ از مصرف کم مایعات و کم تحرکی. حال اگر این عوامل با گرما و بالارفتن دما در تابستان و در واقع از دست رفتن بیشتر آب بدن توأم شود، خطر ایجاد سنگ کلیه نیز شدت می گیرد.خطر بروز سنگ کلیه در افراد مستعد در فصل تابستان موجب شد تا با دکتر حجت سلیمی، اورولوژیست گفت وگو کنیم.

چرا خطر سنگ کلیه با افزایش دما و به ویژه در تابستان بیشتر می شود؟

بدون شک در فصول گرم و با افزایش دما احتمال بروز سنگ کلیه بیشتر می شود.علت این است که بدن بیمار کم آب می شود و کلیه ها دیگر نمی توانند ادرار را به صورت رقیق دفع کنند. این مسأله باعث رسوب مواد اولیه سنگ ساز در کلیه ها می شود و این رسوب به هم می چسبد و به مرور زمان باعث تشکیل سنگ کلیه می شود. پس یکی از عوامل سنگ سازی افزایش دمای محیط، تعریق و کم آب شدن بدن است.

کسانی که مستعد سنگ کلیه هستند باید در فصل گرما چه موارد تغذیه ای و تحرکی را رعایت کنند؟

این افراد باید مایعات زیاد مصرف کنند تا ادرارشان رقیق باشد.البته این که حجم مایعات مورد نیازشان چقدر است، بستگی به میزان تعریق، تحرک و میزان از دست دادن آب بدن دارد. اما آنقدر باید آب مصرف شود که ادرار به رنگ زرد مایل به سفید باشد. در برخی افراد با مصرف پنج لیوان و در برخی دیگر با ده تا 12 لیوان آب ممکن است این شرایط ایجاد شود.نشانه مهمی که دلالت بر این دارد که کلیه ها کم آب نیستند، رنگ روشن ادرار است.

البته افراد باید برای پیشگیری از کم آب شدن کلیه ها نکات تغذیه ای را رعایت کنند. از جمله آن که مصرف گوشت قرمز، نمک، شکلات، مغزهای آجیلی، گردو و اسفناج مضر است و از لیموترش و گریپ فروت بهتر است استفاده کنند.

اولین و مهم ترین نشانه های سنگ کلیه چیست؟

بستگی به محل و اندازه سنگ دارد. معمولا سنگ هایی که داخل کلیه ایجاد می شود دردهای شدیدی ندارند یا فرد فقط درد مبهمی در پهلوها احساس می کند.

به بیان دیگر کسانی که سنگ کلیه دارند ممکن است بدون علامت باشند. بنابراین توصیه می شود افرادی که سابقه فامیلی سنگ کلیه دارند به صورت دوره ای از این نظر بررسی شوند.اما سنگ هایی که ریزتر هستند، حرکت می کنند و وارد کلیه می شوند، بیمار را دچار علائمی مانند درد شدید پهلو و کشانه ران، خون در ادرار و سوزش ادرار می کنند. اگر این سنگ ها کوچک باشند و حالب باریک نباشد ممکن است خودبه خود دفع شوند. اما اگر سنگ بزرگ و قطر حالب کم باشد، دفع سنگ باید از طریق جراحی صورت بگیرد.

مؤثرترین اقدامات اولیه و ثانویه برای پیشگیری از بروز سنگ کلیه چیست؟

یکی از اقدامات پیشگیری کننده در افرادی که مستعد سنگ سازی هستند این است که آب زیادی بنوشند. ثابت شده است نوع آبی که افراد مصرف می کنند فرقی ندارد و می تواند آب معدنی یا آب لوله کشی باشد. اما باید نکات تغذیه ای را نیز رعایت کنند.نکته مهم دیگر آن که بیشتر سنگ ها اگزالات کلسیم هستند و بر خلاف تصور بسیاری از افراد، مصرف لبنیات در افراد مستعد سنگ کلیه مضر نیست و در حد معمول باید مصرف شود. مصرف متعادل لبنیات نیز باعث پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه می شود.

اما درمورد پیشگیری ثانویه، پیگیری دوره ای نیاز است. یعنی افراد باید چکاب و سونوگرافی شوند و رژیم شان را نیز رعایت کنند. وقتی سنگ سازی مکرر است به تعیین جنس سنگ و آزمایش ادرار از لحاظ شیوه های دفعی نیز نیاز است. برخی سنگ کلیه ها خاص هستند که در این موارد باید از داروهای خاصی استفاده شود.

آیا توصیه های طب سنتی در دفع سنگ کلیه مؤثر است؟

در کتب علمی بهره گیری از روش های طب سنتی در پیشگیری و دفع سنگ کلیه توصیه نشده است و اثر ثابت شده ای ندارد. البته فقط بر مصرف زیاد مایعات در طب سنتی تاکید شده است.

کدام دسته از مشاغل با خطر بیشتری از حیث بروز سنگ کلیه همراه است؟مشاغلی که با گرمای زیاد همراه هستند، مانند نانوایی، آشپزی و کسانی که فعالیت شغلی شان کنار کوره هاست با خطر بیشتری از این حیث مواجه هستند. همچنین افرادی که به صورت طولانی پشت میز می نشینند و تحرک کمی دارند در خطر بیشتری از نظر ابتلا به سنگ کلیه هستند.

فردی که کلیه اش سابقه سنگ سازی دارد از روی چه نشانه هایی می تواند بفهمد کلیه اش دوباره شروع به سنگ سازی کرده است؟

سنگ های کلیه معمولا بی علامت هستند، مگر این که ابعاد سنگ زیاد باشد یا عفونی شود که با درد همراه خواهد بود. برخی علائم مثل ادرار خونی، عفونت های مکرر و دردهای پهلو در کسانی که سابقه ابتلا به سنگ کلیه دارند ممکن است ناشی از تشکیل سنگ جدید باشد.

در مورد سنگ های حالب هم دردهای شدید، تهوع، استفراغ، ادرار خونی و سوزش ادرار از علائم محسوب می شود. در این موارد شرایط به گونه ای است که بیمار حتما متوجه دفع سنگ خواهد شد. اما نکته خاموش این داستان مربوط به سنگ هایی است که در کلیه وکاملا بی علامت هستند. در چنین مواردی به هرگونه درد ناگهانی پهلو یا وجود خون در ادرار باید توجه و با مراجعه به پزشک علت آن را پیگیری کرد.