شیوه نجات آثار هنری در جنگ جهانی دوم

ایسنا/ در این خبر به بررسی شیوه نجات آثار هنری در جنگ جهانی دوم پرداخته شده که قطعا جذاب خواهد بود.

موزه هرمیتاژ

از تاریخ تاسیس موزه هرمیتاژ تاکنون سه مورد جا به جایی آثار هنری صورت گرفته است: یکبار در سال 1812، یکبار در سال 1917 و یکبار در سال 1941. درخصوص نخستین پروژه تخلیه آثار این موزه اطلاعات زیادی در دست نیست. این پروژه مخفیانه بود و اسناد به جای مانده فهرستی از آمار تقریبی آثاری است که هیچ نامی از آنها برده نشد.

در سال 1941، جمع آوری آثار در بیست و سوم ژوئن آغاز شد. در غروب روز بیست و دوم ژوئن همان سال مدیر موزه هرمیتاژ تمامی اعضا و کارکنان موزه را فراخواند. آنها شبانه روز در این موزه مشغول به کار شدند و از سالن کنفرانس این موزه برای خواب و استراحت استفاده می کردند.

در حقیقت، روند آماده سازی برای تخلیه آثار این موزه از سال 1939، پس از آغاز جنگ جهانی دوم کلید خورد. در اول جولای نخستین محموله آثار موزه هرمیتاژ به استان سوردلوفسک رسید. دومین محموله در بیست و سوم جولای نیز با موفقیت ارسال شد اما، محموله سوم بدلیل محاصره از برنامه جا ماند.

در سال 1944 یک نمایشگاه از آثار جامانده در موزه هرمیتاژ ترتیب داده شد. برای ساکنان لنینگراد این نمایش به نمادی از تولد دوباره بدل شد. در طول مرمت این موزه در سال 1945، سالن رامبرانت نخستین سالنی بود که بازگشایی شد.

مجموعه رامبرانت در موزه هرمیتاژ تا دهه 30 میلادی به عنوان بزرگترین مجموعه آثار این هنرمند در جهان شناخته می شد. آثار رامبرانت زمانی به خانه خود بازگردانده شدند که موزه هرمیتاژ درحال دوباره متولد شدن بود.

در حقیقت، فقط یک اثر قابل توجه و مهم این موزه در این دوران جنگ ناپدید شد: تابلو نقاشی سینت سباستین اثر آنتونی فان دیک. سرنوشت این تابلو نقاشی تا به امروز مشخص نشد.

موزه دولتی روسیه

برخی از آثار هنری مجموعه های موزه دولتی روسیه زیرزمین مخفی شده بودند. جابه جایی این آثار بدلیل ابعاد بزرگشان غیرممکن بود. برای مثال، مجسمه عظیم آنا ایوناوا و پسرک اثر راسترلی در یک گودال بزرگ مقابل در ورودی ساختمان اصلی موزه دفن شده بود.

نگارخانه ترتیاکوف

در مسکو، جابه جایی آثار بلافاصله پس از اعلام جنگ در مناطق تحت حکومت اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد. آثار گالری ترتیاکوف و موزه هنرهای زیبا پوشکین همچون آثار موزه هرمیتاژ بسته بندی شدند.

بخش اعظمی از این آثار به سالن اپرای نووسیبیرسک منتقل شدند. بطور حیرت آوری این آثار حتی در دوران جنگ نیز بازدیدکنندگانی داشتند. از اواخر سال 1941 تا پاییز 1944 حدود 20 نمایشگاه از آثار نگارخانه ترتیاکوف در سیبری برگزار شد.

موزه لوور

کمتر از 10 روز پیش از آغاز جنگ جهانی دوم مدیر موزه لوور پاریس برنامه تخلیه مخفیانه آثار هنری این موزه را ترتیب داد. در بیست و پنجم آگوست سال 1939 موزه لوور در ظاهر بدلیل مرمت و بازسازی به مدت سه روز تعطیل شد. در این مدت کارکنان موزه آثار را در جعبه هایی سفید قرار دادند. براساس شیوه نجات آثار هنری در جنگ جهانی دوم باید بدانید که تابلو نقاشی مشهور مونالیزا و مجسمه مرمرین نیکه ساموتراس هم یکی از چندین آثاری بودند که در جعبه قرار داده شده بودند. پیش از انتقال این آثار، آنها را به طور دقیق با چند لایه از کاغذ ضدآب پوشاندند.

در طول جنگ، این آثار در مکانی امن در حومه شهر نگهداری می شدند اما آن دسته از آثاری که قابل جابه جایی نبودند توسط آلمانی ها غارت شدند. مجموعه بزرگی از آثار تاریخی خاورمیانه در آن دوران ناپدید شدند؛ البته اغلب این آثار پس از اتمام جنگ و همزمان با آغاز مرمت موزه، بازگردانده شدند.

نجات محراب ویت استاس در کراکوف

محراب ویت استاس مهمترین جاذبه دیدنی کراکوف به مدت 450 سال بود که جابه جا نشده بود. برای جابه جایی این اثر در سال 1940، این اثر به بیش از 2 هزار تکه تقسیم شد. تمامی این تکه ها با کاغذهای باطله پوشانده شدند و در جعبه های چوبی قرار داده شدند. بزرگترین این قطعات که 13 متر طول داشت در سقف کلیسای ساندومیژ نصب شد. از سایر قطعات نیز به طور مخفیانه در مراکز دیگر نگهداری می شد. با این حال نازی ها در همان سال رد محراب را پیدا کردند و آن را به آلمان بردند.

یک تاریخدان آثار هنری لهستانی تا بازگردانده شدن این محراب به لهستان از تلاش برای استرداد این اثر دست برنداشت. این محراب در سیاه چاله های قلعه نورنبرگ کشف شد. این اثر گوتیک «ویت استاس» که تاحدودی در اثر رطوبت و حشرات دچار صدماتی شده بود در سال 1949 با یک قطار چهار واگنی به لهستان بازگردانده شد. جمعیتی از مردم نیز در ایستگاه قطار کراکوف برای استقبال از محراب حضور داشتند.

موزه تاریخی دولتی روسیه

مسئولان موزه تاریخی دولتی روسیه پس از دریافت دستوری مبنی بر تخلیه آثار روند جمع آوری آثار ارزشمند را از جمله شمشیر شاهزاده پوژارسکی، خفتان ایوان مخوف و پیراهن کاترین دوم روسیه را آغاز کردند.

بخشی از این مجموعه آثار به زیرزمین موزه منتقل شدند. در نهایت، یک قایق بزرگ این مجموعه آثار را به قوستانای در قزاقستان منتقل کرد. این آثار تا سال 1944 در همین شهر نگهداری می شدند.

نکته جالب اینجاست که فعالیت موزه تاریخی روسیه در زمان جنگ هم ادامه داشت. کارکنان این موزه بدنبال آثاری برای نمایشگاه های آینده بودند که از جمله این آثار به اسناد و شواهدی از جنگ همچون یونیفرم های نظامی، اسلحه، اعلامیه و عکسها می توان اشاره کرد.