چرا ناباروری در میان مردان ایرانی بیشتر شده است؟

جام جم/ آماری که به تازگی منتشر شده نشان می دهد 15درصد از زوج هایی ایرانی توانایی باروری ندارند! خیلی از مشکلات مربوط به آقایان است و این مطلب به این مساله می پردازد.

امروزه با گسترش استفاده از رژیم های غذایی نادرست، چاقی، زندگی کم تحرک یا از سوی دیگر انجام ورزش های شدید و بیش از اندازه، استرس های محیط کاری، مصرف سیگار، تریاک، متادون، دارو های روان گردان، مشروبات الکلی و... میزان ناباروری با منشأ مردانه در حال افزایش است.

دکتر حسینی با اشاره به این که تغییر سبک زندگی در برخی مردان نابارور می تواند منجر به بهبود کیفیت اسپرم شود، می گوید: حضور در محیط های گرم و بی توجهی آقایان به لزوم خنک تر بودن ناحیه میان تنه از دمای بدن فاکتور دیگری در بروز ناباروری است. در پسربچه هایی که بیضه نزول نیافته در زمان تولد دارند نیز اگر درمان جراحی نشوند در بزرگسالی هیچ اسپرمی نخواهند داشت. اصلاح این موارد می تواند به بهبود کیفیت نطفه در برخی آقایان منجر شود. برای مثال در آقایانی که از اختلال ژنتیکی رنج می برند یا آنانی که مبتلا به نارسایی کارکرد بیضه هستند یا آنانی که دچار انسداد در مسیر لوله های منی بر هستند، اصلاح الگو های فوق می تواند کمک کننده باشد، ولی درمان نهایی نبوده و نیاز به درمان های تخصصی و حتی فوق تخصصی خواهند داشت.

چاقی، مانعی برای باروری

چاقی یکی از مشکلات رو به افزایش در کشور های جهان و از جمله ایران است. به گفته دکتر حسینی یکی از شاخص های ارزیابی چاقی اندازه گیری شاخص توده بدنی (BMI) است. مطالعات نشان می دهد افزایش بیش از سه واحد در میزان شاخص توده بدنی با ناباروری در ارتباط خواهد بود. در افراد چاق معمولا تعداد، حرکت و شکل طبیعی اسپرم کاهش یافته و احتمال آسیب به دی ان ای اسپرم افزایش می یابد. وی تاکید می کند: نتایج مطالعات جدید نشان می دهد کاهش وزن در بیماران چاق منجر به بهبود قابل توجه در دی ان ای اسپرم و نیز اسپرم با شکل طبیعی می شود. از طرف دیگر به دلیل تبدیل هورمون مردانه (تستوسترون) به هورمون زنانه (استرادیول) در بافت چربی، احتمال ناتوانی جنسی در مردان چاق بالاتر می رود.

بهبود باروری با اصلاح تغذیه

داشتن رژیم غذایی سالم از شاخص های اساسی در بهبود سلامت مردانه است. دکتر نریمانی در این باره می گوید: مصرف بیشتر غذا های فیبردار، لیکوپن و فولات (به طور کلی مصرف بیشتر میوه جات و سبزیجات) و نیز مصرف گوشت ماهی (حاوی آنتی اکسیدان ها و نیز امگا 3) می تواند باعث بهبود نطفه شود. در عوض مصرف زیاد غذا های چرب یا گوشت قرمز (مصرف فست فودها، سوسیس و کالباس، غذا های کنسروی و غیره) می تواند منجر به کاهش توانایی باروری زوجین شود. مصرف آنتی اکسیدان ها به خصوص غذا های حاوی اسید اسکوربیک، آلفا توکوفرول و بتا کاروتن باعث بهبود کیفیت نطفه می شود.

بهبود کیفیت نطفه با مکمل

مصرف مواد حاوی ویتامین ها، به خصوص میوه ها و سبزیجات می تواند منجر به بهبود کیفیت نطفه شود. دکتر نریمانی با بیان این مطلب می افزاید: مصرف مکمل های ویتامینی در صورتی که از سوی متخصص اورولوژی آشنا به ناباروری تجویز شود نیز می تواند موثر باشد. دلیل تاکید بر تجویز ویتامین ها توسط متخصص اورولوژی (و نه متخصص دیگر) به مردان نابارور آن است که این ویتامین ها در برخی موارد ممکن است اثر معکوس داشته باشند. این متخصص یادآور می شود: در هر بیمار براساس وضعیت نطفه، مکمل خاصی لازم است و این که ما برای همه بیماران یک نسخه ثابت حاوی ویتامین C و E بنویسیم درست نیست.

مردان روزانه ورزش کنند

بررسی ها به طور قطعی ثابت کرده است که انجام ورزش منظم روزانه می تواند باعث بهبود قابل توجه در کیفیت نطفه آقایان شود. اما به گفته دکتر نریمانی، نکته بسیار مهم در شدت انجام این فعالیت هاست. برای مثال انجام یک ورزش با شدت متوسط به مدت نیم تا یک ساعت در روز باعث بهبود کیفیت باروری می شود. اما انجام ورزش های شدید روزانه به دلیل ایجاد رادیکال های آزاد در بدن و سرکوب تولید هورمون های مؤثر در باروری منجر به تشدید ناباروری مردان خواهد شد.

این متخصص با تاکید بر این که مصرف مکمل های حاوی تستوسترون (آمپول تستوسترون) برای بدنسازی منجر به کاهش اندازه بیضه ها و آسیب به نطفه می شود، با قطع این آمپول ها ممکن است تولید اسپرم به اندازه طبیعی برنگردد.

دکتر حسینی نیز در این باره می گوید: دوچرخه سواری طولانی مدت می تواند باعث کاهش کیفیت اسپرم به دلیل گرم شدن دمای کیسه بیضه شود. پس به طور کلی انجام ورزش های منظم روزانه با کیفیت ملایم تا متوسط منجر به بهبود کیفیت منی می شود در حالی که ورزش های شدید طولانی کیفیت نطفه را کاهش می دهد.

استرس، مردان را نابارور می کند!

بسیاری از اختلالات ناباروری و تهدید سلامت جنسی در مردان، تحت تاثیر شرایط استرسی و اضطرابی ایجاد می شود. استرس های شدید نیز می توانند با تاثیر بر آزادشدن هورمون ال اچ (LH) و متعاقب آن تستوسترون و نیز رها کردن دوز بالای هورمون های استروییدی در بدن در ایجاد ناباروری موثر باشند.

از طرف دیگر استرس می تواند با فعال کردن سیستم سمپاتیک بدن منجر به افزایش توان عروق محیطی و در نتیجه کاهش خون رسانی به بیضه ها شود. استرس های کاری، اجتماعی و خانوادگی همه می توانند تاثیر منفی در این امر داشته باشند. استرس، بیشترین اثر را بر تعداد و حرکت اسپرم دارد در حالی که بر شکل اسپرم و حجم آن تاثیر زیادی ندارد. با این تفاسیر، کاهش استرس می تواند باعث بهبود کیفیت نطفه شود.

​​​​​​​درمان ناباروری زیر تیغ جراحی

در برخی بیماران نابارور انجام جراحی می تواند کمک کننده باشد. برای مثال در بیماران دارای واریکوسل که کیفیت نطفه مختل شده یا اندازه بیضه در حال کوچک شدن است، جراحی ممکن است موثر باشد. در بیمارانی که انسداد در مسیر لوله های منی بر رخ داده است، برای مثال در مورد آقایانی که وازکتومی کرده اند، جراحی باز کردن لوله ها می تواند موثر باشد. در بیمارانی که اسپرم در نطفه شان وجود ندارد و اشکال در کاهش توانایی بیضه در تولید اسپرم است (نارسایی بیضه ها) با انجام جراحی های میکروسکوپی ممکن است بتوان نواحی پراکنده حاوی اسپرم را در بافت بیضه پیدا و آنان را استخراج کرد.