«ازن» دوای درد شماست

جام جم/ تا چند سال پیش، شاخه ای از پزشکی تحت عنوان «درد» که هدفش ارائه روش های درمانی برای کنترل دردهای مزمن است اصلا شناخته شده نبود.

در حالی که این رشته تخصصی می تواند با ارائه روش های موثر و کارآمد به بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به دردهای مزمن اسکلتی- عضلانی و آرتروزی و نیز کاهش درد های ناشی از بیماری سرطان کمک شایانی کند. در واقع امروزه در کلینیک های تخصصی درد می توان از طریق دارودرمانی، درمان بلوک عصبی، ازن درمانی، ارتوکین درمانی، جراحی بسته دیسک با استفاده از ژل و لیزر، چشم انداز روشنی را در درمان درد های مزمن تجربه کرد.

یکی از روش هایی که برای درمان دردهای عضلانی اسکلتی بسیار موثر تلقی می شود، ازن درمانی (ازن تراپی) است که در این روش درمانی برای بهبودی و درمانی بعضی از بیماری ها، گاز یا مایع یا محلول ازن دار را به روش های خوراکی، تزریقی یا پوستی وارد بدن بیمار می کنند. برای شناخت بیشتر این روش با دکتر حسن محمدی، فوق تخصص کنترل و درمان درد گفت وگو می کنیم.

«ازن درمانی» نوعی درمان مکمل برای رفع دردهای اسکلتی عضلانی محسوب می شود. اما کدام دسته از دردهای اسکلتی-عضلانی و با چه شدتی با این روش درمان می شوند؟

ازن در غلظت های مختلف، اثرات متفاوتی دارد. در غلظت پایین (حدود پنج تا ده میکروگرم در دسی لیتر) خاصیت ضدالتهابی دارد. اما در غلظت ده تا 15 علاوه بر خاصیت ضدالتهابی، جریان خون را نیز افزایش می دهد و در غلظت بالای 37 میکروگرم در دسی لیتر، خاصیت تخریبی دارد.

ازن درمانی بر حسب غلظت مورد استفاده اثرات درمانی متفاوتی خواهد داشت. مثلا برای آرترزو زانو از غلظت پایین، سه تا هشت بار و برای داخل دیسک از غلظت بالا بین ده تا 40 سی سی استفاده می کنیم.

برای رفع نقاط دردناک عضلات هم از ازن درمانی با غلظت های پایین استفاده می شود.آرتروز را به چهار درجه یک تا چهار بر حسب شدت، تقسیم بندی می کنند. آرتروز درجه یک، ساده ترین و آرتروز درجه چهار، پیشرفته ترین نوع آرتروز است. آرتروز درجه یک به ازن درمانی نیاز ندارد، اما آرتروز نوع چهار باید جراحی شود. ولی ازن درمانی در مبتلایان به درجه سه و چهار آرتروز موثر است.

ازن درمانی از حیث مؤثربودن، شبیه به کدام روش کمک درمانی (فیزیوتراپی یا طب فیزیکی) است؟

ازن درمانی روشی مستقل است و در زیرگروه فیزیوتراپی یا طب فیزیکی قرار نمی گیرد. ازن درمانی یک روش درمانی مثل جراحی یا دارودرمانی است و در مورد تزریق داخل دیسک هم زیر گروه روش درمانی دیگری نیست.

آیا می شود این روش را جایگزین فیزیوتراپی کرد؟

هر روش درمانی فواید خودش را دارد. اگر هدف از فیزیوتراپی افزایش قدرت عضلانی و افزایش دامنه حرکتی عضلات باشد، ازن درمانی در رسیدن به چنین نتایجی موثر نیست. فیزیوتراپی اثرات موثر خودش را دارد. ولی از جهت کاهش التهاب، ازن درمانی هم می تواند التهاب را کاهش دهد. ولی این روش ها جایگزین هم نیستند.

اثرات ازن درمانی بر آرتروز با چه شدتی و با دارا بودن چه شرایطی در بیمار مطلوب خواهد بود؟

بستگی به این دارد که از این روش برای چه چیزی استفاده می کنیم. آرتروز درمان نمی شود و فقط قابل کنترل است. پس کسانی که آرتروز دارند و ازن درمانی می کنند نباید انتظار داشته باشند هرگز دردشان برنگردد. چون آرتروز درمان قطعی ندارد. اما ازن درمانی در درمان دیسک می تواند اثر دائمی داشته و به اندازه جراحی، اثرات درمانی موثری داشته باشد.

آیا افراد در سنین خاصی باید از این روش استفاده کنند؟

سن خاصی مطرح نیست.میزان و درجه آسیب تعیین کننده است و انجام ازن درمانی در سنین مختلف مشکل خاصی ندارد.

از نظر هزینه ای، استفاده از این روش به صرفه است؟

بله. این روش کاملا به صرفه است. مثلا کسی که آرتروز دارد، باید دائم دارو مصرف کند و فیزیوتراپی انجام دهد. در حالیکه با سه تا پنج و گاهی هشت جلسه ازن درمانی خیلی از علائمش بر طرف می شود. به این ترتیب دارو مصرف نمی کند و دچار آسیب کلیوی نیز نمی شود.

به این ترتیب سود بیمار از هزینه ای که می پردازد بیشتر می شود.

آیا پس از انجام این روش، مراقبت های خاص و تغییر سبک زندگی لازم است؟

پس از انجام ازن درمانی به مراقبت خاصی نیاز نیست. فقط در تزریق ازن داخل دیسک، سه روز استراحت نسبی نیاز است، دو هفته هم باید کمر بسته باشد و یک ماه باید ورزش سبک انجام شود.

طول مدت درمان با ازن چقدر است؟

طول مدت ازن درمانی برای داخل دیسک، دو جلسه با فاصله دو هفته و برای آرتروز سه تا پنج و گاهی هشت جلسه به صورت هفتگی است.

چه محدودیت هایی و برای کدام دسته افراد (مثل مبتلایان به فشار خون و...) در استفاده از این روش وجود دارد؟

محدودیت های این روش درمانی مانند سایر روش های تزریقی است. کسانی که داروی ضدانعقاد دریافت می کنند ممکن است با عفونت در محل تزریق مواجه شوند. ازن درمانی در کسانی که تب یا عفونت خاصی دارند، انجام نمی شود. همچنین کسانی که در اولین نوبت ازن درمانی دچار حساسیت خاصی شده اند از انجام دوباره آن منع می شوند.