بازگشت دوباره ویروس های باستانی با گرمایش جهانی

سیناپرس/ ذوب شدن خاک منجمد که روسیه فکر می کند علت حادثه ریختن بی سابقه سوخت باشد که قسمت های زیادی از رودخانه های شمالگان را آلوده کرده است، بمبی ساعتی است که سلامتی و محیط زیست را تهدید می کند و با خطر سرعت بخشیدن به گرمایش جهانی همراه است. در تاریخ 29 ماه می، 21 هزار تن سوخت دیزل براثر فروافتادن مخزنی که متعلق به شرکت نوریلسک نیکل بود، بیرون ریخت. نوریلسک یکی از بزرگ ترین مراکز صنعتی کشور روسیه است که بالای مدار شمالگان قرار گرفته و نوریلسک نیکل و مقامات روسی گفته اند علت این حادثه احتمالا ذوب خاک منجمد بوده است.

خاک منجمد چیست؟

خاک منجمد عمدتا در نیمکره شمالی یافت می شود. خاک منجمد در این منطقه حدود یک چهارم از زمین عریان را پوشانده و به طورکلی هزاران سال قدمت دارد. این خاک کمربند وسیعی از مدار شمالگان و جنگل های شمالی را فراگرفته و در آلاسکا، کانادا و روسیه گسترش دارد. عمق خاک منجمد از چندین متر تا صدها متر متغیر است.

برآورد می شود که 1/7 تریلیون کربن به شکل ماده ی ارگانیک یخ زده درون خاک منجمد به دام افتاده باشد (بقایای گیاهان پوسیده و حیواناتی که مدت ها پیش مرده و در رسوبات گیرافتاده و سپس با لایه های یخ پوشانده شده اند). این خاک تقریبا دو برابر اتمسفر زمین کربن دارد که عمدتا به شکل متان و کربن دی اکسید است.

سرعت بخشیدن به گرمایش جهانی

با ذوب خاک منجمد، این ماده گرم و تجزیه می شود و درنهایت کربنی را که به شکل کربن دی اکسید و متان در خود حفظ کرده است، آزاد می کند. این دو گاز اثر گلخانه ای روی زمین دارند. انتشار گازهای گلخانه ای به شکل چرخه ای معیوب سبب گرمایش بیشتر زمین می شود. طبق گزارشی از مجمع بین المللی تغییرات اقلیمی (IPCC) در سپتامبر 2019، اگر از آلودگی کربنی کاسته نشود، بخش بزرگی از خاک منجمد تا سال 2100 ذوب خواهد شد و یک بمب کربنی از گازهای گلخانه ای آزاد می کند.

بیماری های منجمد

ذوب شدن خاک منجمد از این نظر نیز یک تهدید به شمار می رود که باکتری ها و ویروس های بیماری زا را که مدت ها است در یخ گیر افتاده اند، آزاد می کند. قبلا چنین موردی رخ داده است. در سال 2016 کودکی در بخش شمالی سیبری روسیه براثر سیاه زخم از دنیا رفت که به عقیده دانشمندان از لاشه های گوزن های عفونی مدفون شده 70 سال پیش منشا گرفته بود. به نظر می رسید که سیاه زخم با رهایی از یخ به گله های درحال چرا منتقل شده باشد. دانشمندان همچنین هشدار داده اند که عوامل بیماری زای خفته دیگر مدفون در خاک منجمد و ویروس آبله از گورستان های آبله قدیمی ممکن است با گرمایش جهانی آزاد شوند. در سال 2014، دانشمندان نوعی ویروس غول پیکر ولی بدون ضرر با نام Pithovirus sibericum را احیا کردند که بیش از 30 هزار سال در خاک منجمد سیبری گرفتار مانده بود.

ذوب خاک منجمد می تواند برای صنایع نفت و معدن یک مزیت باشد و دسترسی به ذخایر دور از دسترس شمالگان را ممکن سازد. دانشمندان هشدار می دهند که با دستکاری خاکی که در اعماق وجود دارد، ممکن است ویروس ها بیدار شوند. خاک منجمد درحال ذوب همچنین تهدیدی جدی و پرهزینه برای زیرساخت ها به شمار می رود و باعث بروز خطرات ناشی از جریان یافتن گل و وارد آمدن آسیب به ساختمان ها، جاده ها و خطوط لوله نفت می شود.