زنده شدن دوباره نگرانی ها درباره شوش باستانی

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای واصله، زنده شدن دوباره نگرانی ها درباره شوش باستانی بچشم می آید.

داستان چیست؟

بعد از گذشت حدود یک سال از اعلام نظر نهایی رئیس پژوهشکده باستان شناسی مبنی بر لزوم توقف هر نوع عملیات عمرانی برای طرح "تعویض پل روگذر شوش ـ اندیمشک و تبدیل آن به زیرگذر" در شهر شوش، این بار کعب عمیر، نماینده جدید مردم شوش در مجلس شورای اسلامی بار دیگر بحث شوش و زیرگذر حاشیه دارش را به میان کشیده و قصد دارد آن را تا حد امکان عملیاتی کند.

براساس خبرهایی که رسانه های محلی پیرامون زنده شدن دوباره نگرانی ها درباره شوش باستانی منتشر کرده اند، او در نشستی خبری اعلام کرد که «وجود آثار باستانی در محل احداث زیرگذر شوش بسیار کم است، مردم شوش دنبال تخریب آثار باستانی نیستند. در نشستهای فراوانی با تیمهای کارشنای مختلف به این نتیجه رسیدیم که احتمال وجود آثار باستانی در محل احداث زیرگذر شوش بسیار کم است، ما با مستندات علمی مسیر راه تعامل را در پیش گرفته و خواستار بررسی علمی محل احداث توسط وزارت میراث فرهنگی هستیم.»

این صحبتها در حالی مطرح شده اند که دی سال 1397 باستان شناسان این بخش از شوش جهانی از کشف یک گور تاریخی، جام شیشه ای و آجر خبر داده بودند و حتی برخی افراد که در زمان کشف آثار در منطقه بوده اند از بدست آمدن دیواره هایی خبر می دهند که احتمال وجود یک محوطه تاریخی را محتمل می کند.

همانطور که با توجه به یافته هایی شامل یک گور به همراه اسکلت و آجر، حدسیاتی درباره وجود محدوده ای متعلق به دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی بوجود می آید.

حالا بیش از 9 سال از مطرح کردن طرح "تعویض پل روگذر شوش ـ اندیمشک و تبدیل آن به زیرگذر" در شهر شوش می گذرد؛ مدت زمانیکه دو دولت مجزا می توانستند به جای نشستن و نگاه کردن به محوطه ای که شوشِ جهانی را در معرض خروج از ثبت جهانی قرار می دهد، طرح و مسیر جدیدی برای ایجاد یک بزرگراه تهیه و برنامه ریزی کنند، حتی با یک حساب سرانگشتی می توان گفت که به اندازه عمر دو دولت از زمان طرح موضوع «تغییر وضعیت تقاطع موسوم به چهارراه شوش» و «احداث زیرگذر» در دولت دهم می گذرد و هیچ فکر و تصمیم جدیدی توسط مدیریت شهری گرفته نشد.

اما وجود رایزنی های گسترده از همان ابتدا از نکات مهمی برای این طرح و شوش باستانی غفلت کردند؛ یعنی نخست به ماهیت محل پل روگذر «شوش – اندیمشک» که در درون عرصه ثبت جهانی شهر باستانی شوش قرار داشت، بی اعتنایی کردند و از سوی دیگر به این امر توجه نداشتند که تبدیل پل روگذر به «زیرگذر» عملا پیشرفتی در توسعه شهری شوش بدنبال ندارد، و ضمن خطرزا بودن نه تنها در دراز مدت مشکلات شهری شوش را کم نمی کند، بلکه مانند مرهمی موقتی عمل می کند.

در این رایزنی ها وضعیت عرصه فرهنگی و تاریخی شهر باستانی شوش در جلسه های متعدد شهرستانی و استانی اعلام شد، همچنین پیشنهاد ایجاد جاده کمربندی در این شهر تاریخی در طرح جامع شوش بعنوان منطقی ترین راه حل کاهش ترافیک و حفظ ایمنی شهروندان مطرح شد، اما متاسفانه با اصرار مطرح کنندگان فقط گزینه «احداث فوری زیرگذر» آن هم در همین منطقه مدنظر قرار گرفت.

در عین حال، اگرچه میراث فرهنگی یک راه حل، یعنی ایجاد جاده کمربندی را مطرح کرد اما همین راه حل نیز در حد طرح باقی ماند و فقط به وزارت راه و شهرسازی پیشنهاد شد. از سوی دیگر، پیگیری کنندگان ایده «زیرگذر» یکی از دلایل عامه پسند برای اجرایی کردن طرحشان را اینطور بیان کردند که «اگر آثاری هم در محدوده جاده ترانزیت کنونی وجود داشته، در دهه های گذشته بخاطر زیرسازی های جاده و احداث پل روگذر موجود از بین رفته یا آشفته شده است.»

این اتفاق باعث شد تا پس از بررسی در جلسه های مشورتی در سطح استان و پژوهشکده باستان شناسی برای مطالعه بستر ابتدا از روش های غیرمخرب مانند ژئوفیزیک، ژئورادار و امثال آن استفاده شود که با حضور متخصصان مربوطه مشخص شد بدلیل آلودگی محل، دستیابی به نتایج مفید و قابل بهره برداری ممکن نیست.

به همین دلیل، در مرحله بعد قرار شد تا با هدایت و نظارت پژوهشکده باستان شناسی و انجام گمانه زنی برای شناخت بیشتر بستر موجود، نظر نهایی مبتنی بر دستاوردهای این مطالعات اعلام شود که با ایجاد چند گمانه و بررسی هایی باستان شناسان در نهایت به آثار تاریخی برخورد کردند که در ظاهر به نظر می رسد نامه شیرازی، رئیس پژوهشکده باستان شناسی تا همین چند روز قبل سندیتی برای پایان یافتن طرح بود.

دوم مهر سال گذشته با نامه ای که رئیس پژوهشکده باستان شناسی به مدیر کل میراث فرهنگی استان خوزستان ارسال کرد، برای نخستین بار ورق به نفع بافت جهانی شوش برگشت. روح الله شیرازی در نامه ای به حکمت الله موسوی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خوزستان اعلام کرد که «در خصوص تقاطع غیرهم سطح شوش، به استحضار می رساند با توجه به نتایج گمانه زنی های انجام شده در طول برش تخریبی ایجاد شده توسط شهرداری در عرصه ملی شوش و کشف آثار تاریخی شامل بقایای معماری، تدفین ها، کف سازی فضاهای استقراری و بقایای فعالیتهای صنعتی مربوط به دوران اشکانی- ساسانی و اسلامی، مطابق با ضوابط و قوانین مترتب بر عرصه آثار ثبتی، انجام هرگونه فعالیتی که منجر به تخریب آثار شود، از جمله احداث زیرگذر، مصداق تجاوز و دخل و تصرف غیرقانونی در عرصه اثر ثبتی و تخریب مواریث فرهنگی است. لذا پژوهشکده باستان شناسی صراحتا و موکدا با اجرای طرح زیرگذر شوش مخالف است.»

هر چند در همان زمان به نظر می رسید این نامه حرف پایانی را برای طرح زیرگذر شوش زده باشد، اما اکنون بعد از گذشت این مدت زمان و با توجه به صحبت های مطرح شده گویا مسئولان شوش هنوز چشمشان دنبال راه و حرفی است تا بتوانند خواسته را به کرسی بنشانند.

در این شرایط آن هم بعد از گذشت دوره استرس زایی که برای این بخش از شوش باستانی رخ داد و میراث فرهنگی تلاش کرد آرامش را به آن برگرداند، آیا قرار است با تغییر دوره ای نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی این بحث بطور دائم مطرح شود و اقداماتی که تاکنون برای حفاظت از شوش جهانی انجام شده، هر بار رخ دهد؟ در شرایطی که متولیان شهری و میراث فرهنگی استان خوزستان می توانند در همین گذر زمان، برای جلوگیری از هدر رفتن این سرمایه ها، نخست فرهنگ سازی مناسب برای حمایت از میراث جهانی این شهر و حفاظت از آن را در دستور کار قرار دهند.