ویرانی در کمین برج ها و قلعه اردمین ساوه نشسته است

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای منتشر شده، ویرانی در کمین برج ها و قلعه اردمین ساوه نشسته است.

قلعه و برج های اردمین که مستندات تاریخی قدمت آن را به دوره قاجاری نسبت داده اند، حدود 58 کیلومتری شمال غربی شهر ساوه در منطقه ای کوهستانی واقع شده است، جایی در دامنه جنوبی رشته کوه رحمان بین سلسله کوه های البرز و زاگرس. بیشتر از یک دهه است که درباره سرعت تخریب این قلعه و برج های اردمین هشدار می دهند؛ سال 1391 در گزارشی که رسانه ای شد از تخریب قلعه اردمین که دارای بخش های اندرونی، ایوان ها، تالارهای شاه نشست و ارسی های گره کاری شده و برج های متعدد بوده و از معماری اشرافی حکایت دارد، خبر داده شد. آن سالها بخش هایی از قلعه برای دامداری استفاده میشد.

سال 1394 بار دیگر درباره سرعت تخریب این قلعه و آن برج ها اخطار داده و اعلام شد که جز دامداری، بخش هایی از این بنای تاریخی محل زندگی معتادان شده است.

اهالی اردمین و دوستداران میراث فرهنگی آن منطقه اطلاع داده اند که وضعیت قلعه و برج های اردمین رو به وخامت رفته و با وجود پیگیری های زیاد، فریادرسی وجود ندارد.

داوود منظوری، استادیار دانشگاه، دوستدار میراث فرهنگی و از اهالی اردمین می گوید: این آثار باارزش در شرف ویرانی و نابودی کامل قرار دارند. مراجعات مکرر ما اهالی، دهیاری و شورای اسلامی به اداره میراث فرهنگی ساوه و تهران تاکنون نتیجه ای نداشته است. از شکایت به سازمان بازرسی کل کشور هم نتیجه ای حاصل نشده است.

او همچنین برای تشریح وضعیت حال حاضر قلعه و برج های اردمین، یادداشتی فرستاد که در آن نوشت: در محوطه ورودی روستا دو برج بلند قدیمی که نشان از پیشینه تاریخی این روستا دارد، به فاصله اندکی (حدود 250 متر) از یکدیگر مشرف به حیاط بزرگ و مصفا با سنگفرش آجری در یک باغ چندهزار هکتاری پردرخت و سرسبز بنا شده اند. این برج ها اقامتگاه ارباب ده، علی اکبرخان ملقب به سیف السلطنه (سرتیپ سیف افشار) و پدرش حسینعلی خان وزیر نظام بوده است. ضلع جنوب شرقی برج ها مشرف به میدانگاه نسبتا وسیعی است که در حال حاضر پایانه مسافربری روستا محسوب می شود. به نظر می رسد این میدانگاه در گذشته محل تجمع افراد یا جنگجویان تحت فرمان ارباب وقت بوده است. در ضلع شرقی این میدانگاه اسطبلی بزرگ با ظرفیت چندین رأس اسب وجود داشته است.

برج اول (برج شرقی) که استوانه ای و ظاهراً از خشت و گل بنا شده، دارای ارتفاع 11 تا 12 متر و تا حدی شبیه ارگ کریمخانی شیراز است. این برج دارای دروازه های چوبی بسیار قطور و سنگین با پلکان مارپیچ است که قُطر بنای آن حدود 20 متر است. داخل برج دارای طرح های گچبری متنوعی است.

برج دوم، با فاصله حدود 250 متر از برج اول، از نظر شکلی متفاوت و از لحاظ نمای ظاهری آجری با پنجره هایی نسبتاً بزرگ از جنس چوب بوده و نسبت به برج اول جدیدتر به نظر می رسد. ارتفاع این برج مشابه برج اول و دارای گنبدی با لبه های دندانه دار است و ساختار داخلی آن به این شرح است: ارسی های گره کاری شده با نقش های اصیل هنری نشان از اهتمام سازندگان قلعه در استفاده از معماری اشرافی با بکارگیری هنرمندان زبردست دارد. البته نوع طراحی و گره کاری ارسی ها برگرفته از سبک هنر شیراز و دوره زندیه است. شاید قلعه در دوره زندیه ساخته شده باشد.

در حال حاضر بخش اندکی از تزئینات داخلی بنا به ویژه در تالار اندرونی باقی مانده است. بی توجهی به حفظ و مرمت معماری منحصر بفرد این برج ها و قلعه باعث شد بیشتر پنجره های ارسی در خطر نابودی کامل قرار گیرند.

با توجه به کم نظیر بودن معماری این مجموعه تاریخی در منطقه، نابودی چنین میراث گرانبهایی به لحاظ ارزش تاریخی و اثر ملی فاجعه است. استفاده نکردن از ظرفیت و جاذبه گردشگری منطقه، زیان اقتصادی و فرهنگی قابل توجهی را برای اهالی به بار خواهد آورد.

بخش زیاد این برج های تاریخی در شرف ویرانی کامل قرار گرفته اند. مراجعه های مکرر اهالی به اداره میراث فرهنگی و گردشگری در ساوه و تهران و درخواست مرمت و نگهداری آنها، با این بهانه که برج ها دارای مالکیت خصوصی بوده و اداره میرات فرهنگی نمی تواند اقدامی در این زمینه انجام دهد، نتیجه ای در بر نداشته است. این در حالی است که اراضی دو باغ چند پهزار هکتاری و اسطبل، قطعه بندی و به اهالی فروخته شده که در این اراضی منازل ویلایی بنا شده است.

معضل دیگر تجاوز به حریم قلعه توسط بعضی از اهالی در حین ساخت و ساز است. لازم به ذکر است که اگر اقدام عاجلی در این زمینه صورت نگیرد در آینده بسیار نزدیک شاید کمتر از شش ماه دیگر فقط باید نظاره گر ویرانه های این دو اثر تاریخی باشیم که جز افسوس و حسرت فایده ای نخواهد داشت.

این دوستدار میراث فرهنگی همچنین از مسئولان مربوطه به ویژه وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و از علاقمندان به حفظ میراث تاریخی و فرهنگی کشور یاری طلبید تا در اقدامی فوری از تخریب کامل این دو اثر تاریخی که هویت این منطقه را شکل داده، جلوگیری کنند.