کلاژن چیست و چه خواصی برای پوست و مو دارد؟

مجله سلامت/ کلاژن یکی از فراوان ترین پروتئین ها در بدن است و بخش بزرگی از پوست، مو و ناخن ها را می سازد. از لحاظ فنی یک پلی پپتید، کلاژن شامل تلفیقی از اسیدهای آمینه مانند پرولین و گلیسین است، که در همه ی بافت های همبند در بدن وجود دارد (از جمله اندام های حیاتی!).

گرچه محصولات زیبایی و شامپو ها مزایای کلاژن را روی برچسب هایشان در بوق و کرنا می زنند، اما مزیت های واقعی از درمان داخلی نشآت می گیرد، نه یک درمان موضعی.

کلاژن چیست؟

کلاژن یک اسید آمینه با زنجیره بلند و فراوان ترین پروتئین در بدن است. از اسیدهای آمینه ی منحصر به فردی مانند گلیسین، پرولین، هیدروکسی و آرژنین تشکیل شده و در طبیعت منحصرا در بافت حیوانی، به خصوص استخوان ها و بافت همبند یافت می شود. مسئول خاصیت ارتجاعی پوست و قدرت مو و ثبات بافت همبند است.

در واقع، پروتئین کلاژن تا 30 درصد از کل پروتئین بدن و 70 درصد از پروتئین پوست را می سازد! تولید کلاژن طبیعی بدن با افزایش سن کاهش می یابد و بسیاری از عوامل مانند سبک زندگی مدرن (مانند استرس، رژیم غذایی نامناسب، عدم تعادل سلامت روده، و غیره) می تواند توانایی بدن در ساخت کلاژن را کاهش دهد.

کلاژن شکل اساسی پروتئین موجود در بدن است و ژلاتین زمانی که کلاژن جوشانده شود یا به شیوه ایی گرم شود، تولید می شود. این دو ترکیب بسیار شبیه هستند و تقریبا قابل جایگزینی هستند، اما هنگامی که پای مکمل ها به میان می آید این تفاوت ها خودنمایی می کند:

کلاژن پپتیدها (شکل هیدرولیزشده ی ژلاتین) شامل پروتئین های تجزیه شده به زنجیرهای پپتیدی منفرد است. این شکل از پروتئین معمولا آسان تر هضم می شوند و اغلب برای افراد مبتلا به مشکلات گوارشی پیشنهاد می گردد. یکی از مزیت های این نوع خاص از کلاژن این است که به راحتی با بسیاری از نوشیدنی های سرد و گرم مخلوط شده و از آنجایی که فاقد مزه است، افزودن آن به غذاها و نوشیدنی ها امکان پذیر است، با این حال، از آنجایی که ژل مانند نیست و برای دستور پخت هایی که به فرم ژلاتینی نیاز است، مناسب نیست.

پروتئین کلاژن (همچنین پودر ژلاتین نامیده می شود) شکل خالص پروتئین است که اغلب در رژیم های غذایی مانند GAPS و SCD (هر چند برخی از افراد ممکن است در ابتدا قادر به هضم آن نباشند) توصیه می شود، زیرا قادر به محافظت از دستگاه گوارش است. از دیدگاه پخت و پز، به شکل ژل است و برای تهیه ی دستور پخت هایی مانند ویتامین های جویدنی، آدامس ها و مارشملو عالی است. این شکل از کلاژن به طور طبیعی در آب گوشت وجود دارد و مادامی که حرارت ببیند کلاژن طبیعی موجود در استخوان ها شکسته و خارج می شود. به همین دلیل آب گوشت در یخچال غلیظ و ژل مانند می شود.

در نسل های گذشته، مردم اغلب مقادیر خیلی بیشتری از کلاژن یا ژلاتین را از طریق مواد غذایی جذب می نمودند، و از آنجایی که پدربزرگ و مادربزرگ هایمان و والدین آن ها بیشتر غذاها از قبیل آبگوشت، عصاره ی گوشت و خوراک گوشت های با استخوان را در خانه تهیه می کردند، این اسیدآمینه را به طور طبیعی جذب می نمودند.

مزایای کلاژن برای پوست

هرچند که کلاژن برای کل بدن مفید است، اما به طرز محسوس تری برای پوست مفید است. به این دلیل که هر چه فرد مسن تر می شود، اپیدرمیک (لایه بیرونی پوست) نازک می شود و خاصیت ارتجاعی پوست طی فرآیندی تحت عنوان الاستوسیس از دست می رود. متعاقباً، نشانه های بیشتری از پیری و چین و چروک بیشتر در فرد بوجود می آید.

خبر خوب این است که این تغییرات به طور دائم یا غیر قابل برگشت نیستند. در واقع، طبق مطالعه ایی که در سال گذشته صورت پذیرفت، مشخص شد زنانی که به طور منظم به مدت 8 هفته هیدرولیز کلاژن (فرم پپتید) مصرف نمودند تا 20 درصد از میزان چین و چروک هایشان کاسته شده!

حتی هیجان انگیزتر

علاوه بر این، پس از 8 هفته مصرف این مکمل ها فرایند تولید کلاژن در بدن بهبود یافت. این مطالعه همچنین نشان داد مصرف کلاژن می تواند رطوبت و قابلیت ارتجاعی پوست را که در روند پیری کاهش می یابد، را افزایش دهد. ذکر این نکته مهم است که این مطالعه از شکل هیدرولیز شده (پپتید) کلاژن استفاده کرد، آنچه فرم قابل هضم تر کلاژن است.

من از وجود هیچ مطالعه ایی که به طور مستقیم به مقایسه ی ژلاتین و کلاژن پرداخته باشد و تاثیر آنها بر پوست را مقایسه نموده باشد، اطلاع ندارم، به همین منظور برای سلامت پوست، از فرم پپتید کلاژن استفاده می کنم.

سایر مزایای کلاژن

هرچند نه سریع و محسوس، اما کلاژن مزیت های دیگری نیز دارد که ممکن است حتی مهم تر از موارد ذکر شده باشند. برای مثال، کلاژن برای نقش هایی مانند موارد زیر مورد مطالعه قرار گرفت:

سلامت استخوان و مفاصل، کلاژن می تواند برای استخوان ها و مفاصل به همان اندازه که برای سلامت پوست مفید است، مفید باشد. با کمک به تولید طبیعی کلاژن بدن و فراهم کردن یک منبع زیستی از اسیدهای آمینه، کلاژن می تواند در طول زمان سلامت استخوان و مفاصل را بهبود بخشد.

در واقع، در یک مطالعه ی مقایسه ی با دارونماهاها مشخص شد کلاژن درد مفاصل را به طرز قابل توجهی التیام می بخشد.

تعادل هورمونی، تحقیقات جدید نشان می دهد که اسیدهای آمینه ی خاص موجود در کلاژن می تواند به بهبود تعادل اسید آمینه در بدن کمک کند و پشتوانه ایی برای تولید هورمون طبیعی بدن باشد.

گوارش، همانطور که اشاره شد، ژلاتین و کلاژن قادر به محافظت از دستگاه گوارش است و گوارش را بهبود می بخشد، مصرف ژلاتین اغلب در رژیم های غذایی ویژه روده مانند GAPS و SCD توصیه می شود.

کلاژن را از کجا بیابیم

چندین منبع خوب از پودرهای ژلاتین و کلاژن با کیفیت بالا وجود دارد. مهم است که مطمئن شوید کلاژن را از یک شرکت معتبر تهیه می نمائید.