بهترین و مضرترین مواد غذایی برای سلامت کلیه ها

روزیاتو/ بیماری های مرتبط با کلیه از شایع ترین بیماری ها در سراسر جهان شناخته می شوند؛ تا جایی که بنابر اعلام سازمان بهداشت جهانی، از هر ده نفر حداقل یک نفر در معرض ابتلا به بیماری های کلیوی قرار دارد. هم چنین تا وقتی که این بیماری به مراحل پیشرفته ی خود نرسد، معمولاً علائم روشنی به وجود نمی آورد و اشخاص وقتی از ابتلا به آن خبردار می شوند که بیماری حاد و خطرناک شده است. نوع مواد مغذی که برای بدن خود تأمین می کنید، با هیچ اندام دیگری به اندازه ی کلیه ها ارتباط نزدیک ندارد؛ بنابراین لازم است تا از مواد غذایی و خوراکی های مفید و مضر برای این عضو مهم بدن اطلاع به دست آورید؛ هدفی که در ادامه ی این مقاله دنبال خواهد شد.

برخی از توصیه هایی که بیماران کلیوی باید در رژیم غذایی خود رعایت کنند

سلامت کلیه ها به شدت تحت تاثیر رژیم غذایی شما است. با توجه به علائمِ معمولاً ناپیدای بیماری های کلیوی، ممکن است مدت ها از ضرری که از طریق رژیم غذایی ناسالم به کلیه های خود می رسانید، مطلع نشوید و وقتی از بیماری آگاه شوید که دیگر فرصتی برای جبران نباشد (در اینجا می توانید با نشانه های این بیماری در بدن آشنا شوید). بنابراین اگر می خواهید در آینده به بیماری های مرتبط با کلیه دچار نشده یا اکنون در حال درمان و مبارزه با این نوع بیماری ها هستید، توصیه های غذایی زیر را رعایت کنید :

میزان متعادلی از غذاهای دارای پروتئین مصرف کنید: پروتئین، چربی و کربوهیدرات اصلی ترین مواد تشکیل دهنده ی غذاهای روزانه ی ما هستند. پروتئین در بدن فواید و کارکردهای زیادی دارد، اما اکثر مردم بسیار بیشتر از آن چه که نیاز دارند، پروتئین مصرف می کنند و این پروتئین اضافی برای کلیه ها مضر است. نیتروژن یکی از محصولات جانبی پروتئین در بدن است که کلیه ها آن را به شکل اوره دفع می کنند. هرچه این نیتروژن بیشتر باشد، کلیه ها باید فعالیت بیشتری برای سم زدایی انجام دهند و کلیه های ضعیف توان این کار را ندارند. بنابراین فقط به میزانی مواد خوراکی دارای پروتئین مصرف کنید که بدن شما به آن نیاز دارد.

غذاهای دارای فسفر را به مقدار متعادل مصرف کنید: فسفر برای محافظت از استخوان ها و رگ های خونی ضروری است، اما فسفر بیش از حد می تواند کلسیم را از استخوان های شما جدا کرده و مشکلات مربوط به استخوان را سبب شود. هم چنین وقتی با وجود بیماری کلیوی، بیشتر از مقدار مورد نیاز بدن، فسفر مصرف می کنید، کلیه های ضعیف شده نمی توانند تمام آن مقدار را دفع کنند و مشکلات تجمع این ماده در بدن ایجاد می شود که ممکن است در این حالت از قرص های خاصی برای دفع فسفر استفاده شود.

مقدار مصرف نمک را در وعده های غذایی خود محدود کنید: نمک یا سدیم از مواد معدنی رایجی است که تقریباً در تمام غذاها یافت می شود. مقدار کمی از نمک برای حفظ تعادل آب در بدن مفید است وکلیه های سالم آن را دفع می کنند. میزان زیاد نمک در غذاها موجب فشار خون، تنگی نفس و فشار بر کلیه های ضعیف می شود. بنابراین توصیه می شود به جای نمک، از طعم دهنده های دیگری مانند آب لیمو در پخت وپز روزانه استفاده کنید.

مصرف به اندازه ی غذاهای دارای پتاسیم را جدی بگیرید: پتاسیم از مواد مغذی مفیدی است که بر عملکرد اعصاب و ماهیچه ها و هم چنین ضربان قلب اثر می گذارد اما مقادیر زیاد آن اگر توسط کلیه های ضعیف دفع نشود و پتاسیم خون بالا رود، ممکن است موجب گرفتگی عضلات یا حتی ایست قلبی شود. بنابراین اگر دچار بیماری های کلیوی هستید، میزان مجاز مصرف پتاسیم در هر وعده ی غذایی را از پزشک معالج خود بپرسید.

برخی از مواد خوراکی که بیماران کلیوی باید از رژیم غذایی خود حذف کنند

بیماران کلیوی عموماً از رژیم غذاییِ حساب شده و سالمی استفاده می کنند تا کلیه های ضعیف شده ی آن ها کمتر با مواد زائد خطرناک درگیر شود و در صورت دفع ناقص مواد مغذی مصرف شده، بدن دچار اثرات خطرناک سم نشود. در این خصوص، تعدادی از مواد غذایی که بیماران کلیوی باید استفاده از آن ها را محدود کنند، نام برده می شود :

نوشابه ها: نوشابه ها، به خصوص نوشابه های با رنگ مشکی، علاوه بر دارا بودن مقادیر زیادی از قند، حاوی میزان قابل توجهی از فسفر هستند که مضرات مصرف بیش از حد فسفر نیز گفته شد.

مواد غذایی کنسرو شده: غذاهای کنسرو شده، به دلیل کم هزینه بودن و راحتی در مصرف، از انتخاب های رایج در وعده های مختلف غذایی محسوب می شوند. با این حال، بیشتر غذاهای کنسرو شده، حاوی مقادیر زیادی از نمک هستند؛ زیرا نمک به عنوان یک ماده ی نگهدارنده، به آن ها اضافه می شود.

موز: موز منابعی سرشار از پتاسیم شناخته می شود که به دلیل دارا بودن سایر مواد مغذی، مصرف حداقلی آن برای بیماران کلیوی مشکلی در پی ندارد، اما مصرف روزانه و زیاد آن می تواند برای این بیماران بسیار خطرناک باشد.

لبنیات: لبنیات سرشار از پروتئین، ویتامین، فسفر و پتاسیم هستند؛ موادی که همگی باید برای بیماران کلیوی محدود شوند. البته پزشک معالج ممکن است به دلیل کارکردهای مفید لبنیات، استفاده ی میزانی مشخص و حداقلی از ان ها را مجاز بداند.

سیب زمینی: سیب زمینی ها از غنی ترین سبزیجات از نظر پتاسیم تلقی می شوند. البته خیس کردن، شستن و هم چنین پختن قطعات کوچکِ بریده شده ی آن ها برای مدتی کوتاه، موجب می شود تا مقدار قابل توجهی از پتاسیم آن ها کم شود و بتوانند در رژیم غذایی بیماران کلیوی قرا بگیرند.

برخی از خوراکی هایی که می توانند جایگزین مواد غذایی مضر در رژیم غذایی بیماران کلیوی باشند

از آن جا که بیماران کلیوی باید مصرف بیش از حدِ اساسی ترین مواد مغذی که در اکثر خوراکی ها یافت می شوند را محدود کنند، یافتن مواد غذایی جایگزین برای آن ها اهمیت زیادی می یابد. برخی از خوراکی های جایگزین و مجاز برای این نوع بیماران عبارت اند از :

گل کلم: گل کلم یکی از سالم ترین سبزیجات شناخته می شود که سرشار از ویتامین C، ویتامین K و ویتامین B است. هم چنین گل کلم را باید منبعی عالی از فیبر و ترکیبات ضدالتهابی دانست.

عسل: یکی از مشکلات رایجی که بیماران کلیویِ تحت دیالیز قرار گرفته را تهدید می کند، عفونت هایی است ممکن است در نتیجه ی این روش به ان دچار شوند؛ عسل با خواص آنتی بیوتیکی که دارد، از روش های سالم برای اجتناب از این تهدید جانبی بیماران کلیوی شناخته می شود. هم چنین عسل سرشار از مواد مغذی مفیدی است که برای تقویت این بیماران توصیه می شوند.

انگور قرمز: این نوع از انگور نه تنها خوش مزه است، بلکه منبعی غنی از ویتامین C و آنتی اکسیدان محسوب می شود که در کاهش التهاب موثر است. هم چنین از خواص این میوه برای قلب و دیابت نیز نباید غافل شد.

سیر: به بیماران کلیوی توصیه می شود که از نمک به عنوان طعم دهنده ی غذا استفاده نکنند؛ سیر از جمله مواد غذایی است که می تواند جایگزین نمک در طعم دهندگی شود. سیر منبع خوبی از منگنز، ویتامین C، ویتامین B6 و گوگرد است که گوگرد خواص ضدالتهابی قابل توجهی دارد.

پیاز: پیاز نیز از مواد غذایی بسیار مفیدی است که هم در طعم غذا اثرگذار است و هم ویتامین C و الیاف پروبیوتیکی دارد که با تغذیه ی باکتری های روده، به هضم غذا کمکمی کند.

حبوبات: حبوبات اصولاً میزان زیادی از فسفر و پتاسیم دارند که برای بیماران کلیوی مضر هستند اما به دو دلیل عمده، مصرف محدود آن ها برای بیماران کلیوی می تواند مفید باشد : نخست؛ حبوبات در کنار پتاسیم و فسفر، مواد مغذی سرشار دیگری دارند که به بیماران کلیوی سود می رسانند و نمی توان از آن ها صرف نظر کرد. دوم؛ می توان از طریق پختن با آب جوش و سایر روش های طبخ غذا، مقدار زیادی از پتاسیم و فسفر آن ها را کاهش داد تا به حد مجاز برسند؛ کاری که عموماً با گوشت و لبنیات و سایر مواد غذایی گفته شده نمی توان انجام داد. به هر حال می توانید با انتخاب حبوبات کم پتاسیم و کم فسفرِ مرغوب و مصرف محدود و متعادل از آن ها، رژیم غذایی مفیدی در جهت سلامت کلیه ها داشته باشید.