سرنوشت تپه تاریخی بجنورد چه خواهد بود؟

ایسنا/ براساس سخنان مدیر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان خراسان شمالی، با پایان کاوش و بررسی ها، سرنوشت تپه تاریخی بجنورد (تپه معصوم زاده) مشخص می شود.

داستان چیست؟

مردم این منطقه از استان خراسان شمالی در حدود دهه 40 راهی برای درآمدزایی کشف کرده بودند و آن پیدا کردن آثار تاریخی از دل تپه «معصوم زاده» بود. سرانجام حضور پدر باستان شناسی ایران در این منطقه، شناسایی و ثبت آن به حفاظت از باقی مانده های این تپه کمک کرد. هرچند تا همین چند سال قبل هم خبرهای چندانی از وضعیت این محوطه تاریخی که درصد زیادی از آن زمین کشاورزی بود، در دست نبود، مگر چند فصل مطالعه و کاوش. تا همین پنج سال قبل باز هم خبر چندانی از تپه در دسترس نبود، تا باز هم تصاویر جدید از ساخت وسازهای نهادی نظامی در بالای تپه و هجوم مردم برای ساخت و ساز در عرصه و حریم تپه به واسطه قراردادهایی که با شهرداری داشتند، خبر داد. این بار تپه قرار است طرح جدیدی از کاربری را به خود ببیند و آن احیای مرکز توزیع میوه و تره بار بجنورد در این نقطه به قول متولیان میراثی و ایجاد میدان میوه و تره بار به قول فعالان میراثی است.

12 سال قبل نخستین غرفه های توزیع تره بار ایجاد شد

اکنون حبیب پزدان پناه، مدیر اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی حضور غرفه توزیع تره بار در این منطقه را به حدود 12 سال قبل مربوط می داند. او پیرامون سرنوشت تپه تاریخی بجنورد می گوید: براساس هماهنگی های انجام شده شهرداری با میراث فرهنگی در حدود 12 سال قبل، در این بخش از تپه که در واقع ورودی جنوبی شهر بجنورد محسوب می شود، باستان شناسان گمانه زنی کردند و هیچ اثری به دست نیامد، بنابراین اجازه دادند تا با ایجاد سازه هایی به صورت موقت، یک سری غرفه سازی انجام شود.

نخاله های ساختمانی 50 ساله در دل تپه

وی با بیان اینکه بعد از این مدت غرفه ها خراب شده و آن ها می خواهند در همان فضا، غرفه هایی را که اشکالاتی داشت در حدود 25 تا 30 سانتی متر از زمین بار دیگر کار کنند، ادامه می دهد: در همان بخش در طول سال های متمادی از حدود 50 سال گذشته تا امروز، نخاله های ساختمانی و خاکبرداری ها از نقاط دیگر را در این بخش ریخته اند، بنابراین در حدود یکی دو متر از زمین هم که حفر شود با نخاله های ساختمان کنده شده در سال های قدیم روبه رو هستیم. او با اشاره به اجازه میراث فرهنگی برای حفر تا حدود 20 سانتی متر بیان می کند: با این وجود به آن ها تاکید شده که فقط با سازه های موقت می توانند طرح خود را اجرایی کنند و در این شرایط نیز طرح باید شبیه به کانکس و با استفاده از شیشه و ساندویچ پنل و به صورت محدود کار شود. پزدان پناه با تاکید بر اینکه «واقعیت این است که آن فضا وجود دارد و به همان صورت به حال خود رها شده» می گوید: قرار نیست میدان تره بار در این منطقه ایجاد شود، بلکه آن ها می خواهند برای بافت منطقه خدمات ارائه دهند. کلا در فضایی حدود 200 متری فضایی به صورت غرفه توزیع میوه و تره بار ایجاد می شود. او با بیان اینکه آن منطقه از شهر بجنورد، جای ایجادِ میدان تره بار نیست، ادامه می دهد: نه تنها میدان میوه و تربار در خروجی شهرستان قرار داد، بلکه در کارگروه زیربنایی شهرداری در کنار گذر نیز اقدامات اولیه برای ایجاد میدان میوه و تره بار جدید انجام شده، حتی زمین را تحویل گرفته اند و کار انجام می شود.

درخواست ها برای کاوش و آزادسازی تپه تاریخی، اما ...

وی اما مالک این تپه تاریخی را به واسطه ساخت وسازهای انجام شده مالکیت مشاع بین شهرداری و مردم می داند و تاکید می کند: میراث فرهنگی هیچ مالکیتی روی این بنای تاریخی ندارد. مدیر کل میراث فرهنگی استان خراسان شمالی با تاکید بر اینکه طرح نخست باید در کمیته فنی مطرح شود و مورد تایید نظر اعضای کمیته قرار بگیرد، در اختیار گرفتن این محوطه تاریخی با یک زمین معوض را نیز غیرممکن می داند. او توضیح می دهد: براساس پیگیری هایی که از وزارت راه و شهرسازی برای گرفتن زمین معوض انجام دادیم، آن ها نیز امکان این کار را ندارند. این زمین در ورودی جنوبی شهر است و موقعیت خوبی دارد، اما مساله این است که باید اولویت بندی کنیم. اگر 200 میلیارد تومان برای تملک این زمین پرداخت کنیم، نمی توانیم کار دیگری انجام دهیم. از سوی دیگر هم برای تغییر کاربری زمین یا تملک کامل این محوطه با شهرداری مکاتباتی انجام دادیم، اما آن ها نیز به دلیل محدودیت اعتبار توانایی انجام این کار را ندارند. یزدان پناه با این وجود با تاکید بر پیگیرهای میراث فرهنگی برای تعیین تکلیف بحث کاوش با استفاده از اعتبارات استانی می گوید: استاندار برای کاوش این محوطه تعهد داده که با پایان کاوش، اگر نیاز به نگهداری بخشی از تپه بود، بعد از توافق با مالکان از آن حفاظت می کنیم و در ضلع غربی تپه که احتمالا آثار کمتری دارد می توانیم یکسری را آزادسازی کنیم. مدیر کل میراث فرهنگی استان با این وجود این صحبت ها را یک طرح پیشنهادی می داند و پیرامون سرنوشت تپه تاریخی بجنورد می گوید: اگر معاونت و پژوهشگاه میراث فرهنگی مجوز کاوش را صادر کنند، می توانیم حداقل در یک فرآیند چندساله، همه منطقه را کاوش کرده و تکلیف آن را مشخص کنیم.