قبرستان پینه شلوار؛ قبرستانی تاریخی با سنگ قبرهای افراشته
در بعضی روستاهای ایران قبرستانهای خاصی پیدا می شوند که قدمت بسیاری از آنان تاریخچه یک روستا را نشان می دهد. قبرستان پینه شلوار تبریز هم یکی از آرامگاه های دسته جمعی بوده و قدمت آن به پیش از ظهور اسلام می رسد. با ما در مقاله قبرستان پینه شلوار کجاست همراه شوید تا کمی شما را با اسرار این قبرستان تاریخی و دیدنی آشنا نماییم.
موقعیت جغرافیای قبرستان
روستای شادباد مشایخ که پینه شلوار در آن قرار دارد، فقط سه چهار کیلومتر با ائل گلی فاصله دارد؛ مسیری که در جنوب شرقی تبریز و بخش شرقی این روستا دیده می شود. آب و هوای خنک منطقه شادباد مشایخ به دلیل قرار گرفتن در کنار کوه سهند بوده و حتی تابستانهای خنکی دارد. خود کوه سهند می تواند دلیلی باشد که این گورستان باستانی این همه زیبایی را در خود جای داده است. با اینکه دارای قله های آتشفشانی هست اما معادن سنگ زیادی در اطراف آن وجود دارند و مردم تبریز نیز از این سنگها برای ساخت و ساز استفاده می کنند.
تاریخچه و نمادهای قبرستان
سنگ قبرهای خاص و متفاوتی در این قبرستان تاریخی دیده می شود. از جمله سنگ افراشته هایی که به شکل آلت انسان ساخته شده و اثری از سنگ نوشته یا کتیبه روی آن دیده نمی شود. به گفته اهالی منطقه و مردم بومی، به جز خالد نبی آرامگاه تعدادی از مشایخ و عرفا و امرای قرنهای هفتم و هشتم و نهم هجری قمری تبریز نیز در اینجا قرار دارد. بسیاری از اشیای قیمتی و کهن قبرستان به صورت شبانه و توسط غارتگران میراث فرهنگی دزدیده شده و این آرامگاه ها بارها و بارها زیر و رو شده اند. مردم محلی تلاش زیادی کرده اند تا این موضوع را با ارسال گزارشهای مختلف به اطلاع مسئولان برسانند اما اعتنایی به آنها نشده است. سه دوره مختلف تاریخی با نوع ساخت سنگ قبرها در قبرستان پینه شلوار تبریز قابل تشخیص است:
- سنگ قبر به شکل آلات تناسلی مردانه و زنانه. به نظر می رسد سنگ قبرهایی که به شکل آلت تناسلی زنانه بوده، توسط غارتگران از بین رفته و در حال حاضر در این قبرستان دیده نمی شوند.
- سنگ قبرهایی که از جنس سنگ خارا ساخته شده، به نظر می رسد که مربوط به ارامنه مهاجر این منطقه هستند. مشابه این سنگها در تبریز و شهرهای دیگر این استان دیده می شود. روی سنگهای این قبرها نشانه ای از حروف الفبایی نیست، شناسنامه ای واقعی ندارند و شکل آنها شبیه به سنگ قبرهای مشابه در آرامستان مریم ننه مارالان است.
- سنگ قبر اسلامی که متن ها و تاریخ درج شده روی آنها تازه تر است. این سنگ قبرها اندازه کوچکتری دارند و مشخصات و سال تدفین روی آنان به خط کوفی حکاکی شده است.
سوال بزرگ درباره قبرستان
حضور سه نوع سنگ مزار متفاوت در این قبرستان تاریخی ما را با یک سوال متفاوت روبرو می کند. اینکه این سه نوع جمعیت ساکن مختلف در منطقه که هیچ انطباق فرهنگی با یکدیگر ندارند، چطور در قبرستان پینه شلوار تبریز کنار همدیگر مدفون شده اند؟! اجزای فرهنگی بکار رفته در این سه نوع سنگ قبر هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارند. به این سه دوره تاریخی قبرهای مربوط به ساکنین فعلی و معاصر روستای شادباد مشایخ را هم اضافه باید کرد.
سوراخ هایی در کنار سنگ قبرها بوده که به شکل مربع یا مستطیل در بالای سنگ قبر قرار دارند. مردم محلی و بومی در مورد آنها می گویند که روستاییان در این سوراخ ها آب و دانه می ریختند تا پرندگان از آن تغذیه کنند و ثوابی به صاحب قبر برسانند. اما نکته ای که مشاهدات تاریخی به ما می گویند، این است که این سنگها به صورت سوراخ (مادگی) و برآمدگی (نرینگی) ساخته می شدند تا بتوان سنگها را به هم پیوند داد؛ تکنیکی که امروز در سنگ تراشی و نجاری هم کاربردهای زیادی دارد.
چه بر سر نمادهای افراشته آمده است؟
به نظر نمی رسد که نبود حتی یک نماد افراشته سالم در این قبرستان تاریخی کاری غیر عمد باشد. سرتاسر این قبرستان حتی یک نماد افراشته و سالم پیدا نمی شود تا بتوان از روی آن تحقیقات باستان شناسی درستی انجام داد. نظم خاصی در قرار گرفتن سنگ قبر و آرامگاه ها دیده نمی شود. برای پیدا کردن یک سنگ متفاوت هم نیاز به جستجوی موشکافانه نیست. براساس مقاله قبرستان پینه شلوار کجاست، باید بدانید که آنها همه جای قبرستان حضور دارند. این سنگها در مقابل باد و باران و گرما و سرما دچار فرسایش شده و قدمت آنها به خوبی نشان می دهد که سنگ خارای سخت چطور در مقابل حوادث طبیعی مقاومت می کند.
ورود به همگردی