جرش اردن؛ منطقه ای باستانی و شگفت انگیز

اردن، یکی از کشورهای عربی در منطقه خاورمیانه بوده که با پایتختی امان، 98 درصد اهلش عرب شمرده می شوند. صنعت گردشگری در این کشور از جایگاه والایی برخوردار است، چون یکی از بی مثال ترین منابع درآمد اقتصادی از صنعت گردشگری و توریسم به شمار می آید. در سال 1921 تحت حمایت بریتانیا تاسیس شد و در نهایت، در سال 1946 به استقلال رسید. در سال 1949 خاندان هاشمی در آن حکومت پادشاهی تشکیل دادند و به همین سبب، به اردن هاشمی نیز مشهور است. این مطلب در مورد یکی از بقایای باستانی کشور اردن تحت نام جرش اردن بوده که با گذر زمان هنوز جلال خود را حفظ نمود. با ما همراه باشید تا به سراغ شهر باستانی جرش برویم.

اهمیت مسیر پادشاهی اردن

انجیلی که از عهد عتیق و از قوم اسرائیل بجا مانده، حکایت می کند که این قوم برای دسترسی به سرزمین موعود باید از سرزمینی در مشرق زمین عبور کنند که دارای یک پادشاهی باستانی است و آن سرزمین، همان پادشاهی اردن بود که قوم اسرائیل با درخواست گذر از این راه، به طور کلی از اردن خارج شوند. بر طبق نوشته ها، قدمت این معبر و گذرگاه به دوران برنز می رسد. البته، ناگفته نماند که این مسیر، به نوعی مرکز تجارت در خاورمیانه به شمار می آمد و دو منطقه شمال دمشق و سرزمین مصر از طریق این مسیر به هم مرتبط می شدند. با وجود اینکه هیچ آبادی یا شهری در این معبر نبود، ولی بازگانان زیادی در این راه به ثروت زیادی رسیدند، چون در همین راه، از کشور مصر گندم، از کشور هندوستان ادویه، از کشور یمن عود و از دریای سرخ مرواریدهای زیبا را به همراه خود جابه جا و خرید و فروش می کردند و همه اینها ممکن نمی شد، مگر در عبور و مرور از این مسیر و راه.

پیشینه شهر باستانی جرش

جرش اردن زمانی یکی از بی مثال ترین شهرهای منطقه خود بود. هنگام شکل گیری این شهر، درست مقارن با ترویج و گسترش فرهنگ یونانی بود. این نقطه از اردن توسط کشور گشایان و فاتحان، از تجارت اشباع شده و موجی از تجار در این مکان انواع کالاها را مبادله می کردند. در نهایت، حاکمان و امرای وقت آن زمان به فکر کشورگشایی و توسعه مرزهای خود به سوی شرق امپراطوری روم افتادند. کم کم جرش اردن به نوعی در کنار قرار گرفته و به مرور از اهمیت و رونقش کاسته شد. جرش اردن از معدود مکان هایی بوده که به بهترین شکل از آن محافظت شده و تحت نام یادگاری باارزش در مرز شرقی به زیبایی و شکوه خودنمایی می کند.

اوج شکوه شهر جرش

در دورانی که نرون در روم امپراطور بود، به سبب نزدیکی و قرابت جرش اردن با پترا که به دنیای رومی ها بسیار نزدیک بود، به سرعت رونق گرفت و از طریق نفعی که از کاروان های تاجران به این سرزمین می رسید به اوج شکوه و جلال خود دست یافت. اهمیت جرش اردن به انداه ای بالا رفت که مسیر و گذرگاههای اصلی را سنگفرش کردند. از راه عقبه و با وساطت عقبه ثروتی هنگفت سرازیر جرش گشته که باعث درخشندگی بیشتر این نقطه از اردن شد. دقیقا در این زمان بود که جرش به فکر افتاد تا با ساخت معبدی باشکوه، رونق و اعتبار خود را هرچه بیشتر ارتقا بخشیده و تبدیل به قطبی ویژه برای تاجران و کاروان های حامل ثروت شود. بعد از تاسیس معبد آرتمیس، اووال پلاتزا و سپس میدان تئاتر جنوبی را احداث و به پایان رساندند که هنوز هم بقایای آنان موجب بهت و حیرت بازدیدکنندگان می شود.

معبد آرتمیس

این معبد در سال 150 پس از میلاد بنا شد، با این نیت که به خدای شکار یونان احترام گذاشته باشند. خدای شکار یونان باستان با نام آرتمیس معروف بود. در ورودی این معبد، ستون هایی بلند و رفیع کار گذاشته شده که سبب گشته تا طاقی با عظمت هرچه تمامتر به وجود بیاید که به صورت تراسی بزرگ کاربرد داشته باشد. بیشتر مراسم های مذهبی در همین تراس برگزار می شدند. در کنار راه پله ها، درست جایی که راهی بسوی داخل معبد بود، جایگاهی تعبیه کرده بودند که در این نقطه قربانی های خدایان را پیشکش می کردند. از بقایای این معبد باشکوه که هنوز حکایت از عظمت و شکوهش دارند، میتوان حدس زد که در گذشته در چه جایگاهی قرار داشته است.

گذر تاریخ از معبد آرتمیس

ستون های این معبد با گذر سالیان بسیار طولانی هنوز بر جای خود ایستاده اند. بعد از تعطیلی و بلا استفاده شدن معبد از سوی مذهبیون، کارگاه سفالگری مدتی در آن مستقر شد. بعدها که مسلمانان به این شهر رسیدند، تبدیل به دژی با استحکام فوق العاده گشت. در قرن دوازدهم هم توسط حکمرانان اورشلیم تصرف و مدتی نیز عرصه تاخت و تاز آنان شد. در همین دوران بود که دیگر جاهای جرش نابود یا ویران شده بودند.

عظمت و خیره کنندگی دیگری در جرش

شکوه و عظمت اووال پلاتز، با وجود بقایای دیدنی آن هنوز دیدنی است. این نقطه از جرش به دلیل اهمیت و موقعیتی که داشت، هوشمندانه ساخته شد. دلیل اهمیت ویژه آن هم نقطه اتصال همه محله و مناطق شهر به یکدیگر بود. نوع ساختار و شکل بیضوی این مکان، تنها در معماری های روم شرقی مشاهده شده که باید گفت فوق العاده و زیبا و با ابهت است. حتی بحرانی که در قرن سوم میلادی اقتصاد روم را فلج کرد، نیز باعث نشد که از درخشش جرش کم شود.

مختصری درباره محل اجتماعات اووال پلاتزا

بنابر تحقیقات باستان شناسان، تاریخ شکل گیری محل اجتماعات اوال پلاتزا قرن اول میلادی بود. وقتی این محل به اتمام رسید، بلافاصله سنگفرش نیز شد. طول این مکان 91 متر و پهنای آن 76 متر هست. با وجود زلزله شدیدی که در سال 749 رخ داد و باعث شد بیشتر جاهای شهر خراب گردند، این مکان نسبتا بهتر از مکان های دیگر باقی ماند. با تمام این تفاسیر می توان گفت که شهر جرش یکی از بهترین نمونه های محافظت شده با آثاری از بقایای رومیان، در خاورمیانه نامیده می شود. یونسکو نامی زیبا و در خورش بدان بخشیده که «مکانی برای دیداری باستانی میان شرق و غرب» هست.