به تماشای جذابیتی تاریخی در قم بروید

یکی از جاذبه های گردشگری منحصر بفرد قم که هر ساله گردشگران بسیاری را به تماشای زیبایی های خود فرا می خواند، خانه یزدان پناه قم هست. ما در این مطلب شما را به تور مجازی این خانه تاریخی خواهیم برد، پس با ما همراه باشید.

خانه یزدان پناه؛ جذابیتی بی نظیر در شهری مذهبی

وقتی نام شهر قم را می شنویم، بیشتر جنبه زیارتی آن به ذهن ما خطور می کند؛ اما باید گفت که در شهر مذهبی مقدس قم خانه های تاریخی و زیبای زیادی به چشم می خورند که یکی از این خانه ها، عمارتی به نام یزدان پناه است. خانه ای که نمادی از هنر ایرانی و هویت شهر قم را نشان می دهد.

موقعیت تاریخی خانه یزدان پناه

وقتی در کوچه پس کوچه های محله زیبا و تاریخی باغ پنبه قم قدم می زنیم، یادگاران زیادی از دوران تاریخی قاجار به چشممان می خورد. یکی از این یادگاران، خانه های تاریخی است که خوب در این کوچه ها جا خوش کرده اند؛ یکی از این خانه ها، سرای یزدان پناه است. سرای یزدان پناه، خانه ای است که دو در چوبی دارد؛ یکی از این در ها با خانه تاریخی طباطبایی دیوار به دیوار است و پس از عبور از آن به چایخانه زیبایی هدایت می شویم. کمی که جلوتر می رویم، در اصلی خانه دیده می شود.

نمای ظاهری خانه یزدان پناه

دیواره های این بنا، پوششی از جنس کاهگل به خود گرفته و سادگی را به نمایش در آورد، اما سر در این خانه متفاوت است. سردری بلند با طاق آجری که در لبه ها با کاشی های کنگره ای و آجربری به ظرافت تزئین شده است. در کناره ها، سکو ها یا پاخوره به چشم می خورد. دو جفت ستون سنگی مدور هم در اطراف، استوار ایستاده اند. نگاهتان را که به بالا بیندازید، سمت چپ دیوار تنها بادگیر خانه با نقوش فیروزه ای در آبی آسمان خودنمایی می کند. عنصری کاربردی در خانه های قدیمی که تلطیف و خنک سازی هوا را برعهده داشته است.

ورودی خانه

هنگام ورود به خانه یزدان پناه قم باید از چند پله عبور کرد. این نوع معماری که خانه در فضای کوچکتری از بستر زمین قرار دارد را گودال باغچه می گویند. همچنین در دو لنگه ای چوبی و کلون و کوبه، گردشگران را به روزگاران قدیم می برد. روزگارانی که جایی برای آیفون تصویری و چشمی وجود نداشت. در این خانه سبک ورودی هشتی، به عنوان مانعی برای دید افراد نامحرم و غریبه خودنمایی می کند. پس از عبور از ایوان هشتی، وارد حیاط دل انگیز و زیبای یزدان پناه می شوید. وقتی وارد حیاط این خانه می شویم، هوای مطبوعی که با حضور آفتاب به وجود آمده است، لذت تماشای این خانه را برای گردشگران بیشتر می کند. چیدمان اتاق هایی که در این بنای تاریخی وجود دارد، به گونه ای است که قسمت شمالی حیاط که در زمستان آفتاب بیشتری بر آن تابیده می شود، به عنوان اتاق زمستان نشین استفاده می شود. همچنین برای دریافت بیشتر انرژی خورشید، پنجره هایی بر این اتاق ها تعبیه کرده اند که گرمای بیشتری را به اتاق وارد کند. به این منظور در این قسمت از خانه اتاق هایی با ارتفاع کوتاه قرار گرفته تا فضای داخل اتاق زودتر گرم شود. در مقابل این نوع از طراحی، اتاق هایی که در ضلع جنوبی ساختمان قرار گرفته اند، به منظور استفاده در فصل تابستان از ارتفاع بیشتری برخوردار هستند تا هوای داخل اتاق دیرتر گرم شود و منفذی به عنوان پنجره قرار داده اند تا هوای گرم به بالا صعود کند و از اتاق خارج شود. از دیگر اقداماتی که برای خنک کردن فضای داخل این اتاق ها انجام گرفته، استفاده از بادگیر و آب انبار هایی است که قنات های حفر شده، منبع آب این آب انبار ها را تشکیل می دهند. وارد حیاط که می شوید، بازتاب نور خورشید در آب بر جلوه بنا افزوده است که در تابستان هم مثل یک تهویه طبیعی محیط خانه را مرطوب و خنک نگه می دارد. خانه در دو طبقه با اتاق های سه دری و پنج دری در بالا، سه زیرزمین، یک بادگیر و آب انبار بنا شده است. برای ورود به اتاق های خانه از طریق پله های حیاط به ایوان سرتاسری طبقه اول بروید. اتاق ها با پنجره ها و در های چوبی، گرداگرد حیاط و مشرف به ایوان در کنار هم ردیف شده و با در های تودرتو به یکدیگر راه دارند. این ویژگی موجب شده که در تبادل گرمایی خوب باشند و زمان حضور میهمانان در خانه، اتاق ها به هم متصل و وسیع تر شوند. در بنا های قدیمی سه دری ها اتاق خواب و پنج دری ها پذیرایی امروزی بودند. این بنای تاریخی در حال حاضر دارای هفت اتاق، سه زیر زمین و یک بادگیر و آب انبار است. مهمترین بخش این خانه، پنج دری جبهه غربی است که با چهار ستون گرد با شال ستون ساده و سر ستون ها و پایه ستون های حجاری شد. همچنین سه دری های جبهه شمالی جنوبی با ستون های سنگی شکیل ایوان ها و زیرزمین های این دو جبهه از قسمت های مهم این خانه است. منظور از سه دری، نام اتاق خواب بوده و پنج دری به عنوان اتاق میهمانی که عملکرد اتاق نشیمن را داشته است. اتاق ها در خانه یزدان پناه هر یک به نوبه خود مستقل و جداگانه هستند، اما میان آن ها در چوبی کار گذاشته شده تا در صورت نیاز به صورت موقت فضای بزرگتری ایجاد شود.

تاریخچه خانه یزدان پناه

خانه یزدان پناه در سال 1382 با قدمتی نزدیک به 120 سال، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پس از مرمت به موزه صنایع دستی قم تبدیل شد.

هم فال و هم تماشا

این روز ها خانه تاریخی یزدان پناه، در قالب رستوران و چایخانه سنتی، تجربه های خاطره انگیزی را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است. در اتاق های ترمه، خاتم، شاه نشین، زمرد و فیروزه در طبقه اول به دو شکل امروزی و سنتی خدمات میهمان نوازی ارائه می شود. همچنین سالن های خنک و دلپذیر شمسه و تیمچه در زیرزمین خانه و با همراهی با پنجره های مشبک آجری فیروزه ای از بیرون، به شیوه سنتی ایرانی، با پشتی و فرش دست بافت و تخت پذیرای میهمان های خانه با صفای یزدان پناه هستند. برای رسیدن به خانه یزدان پناه قم، از خیابان باجک قم باید به کوچه 11 بروید.

منبع: عصر سفر