ثبت ملی توچال اما و اگرهای زیادی دارد

براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، به جهت نشان دادن بهتر توچال به عنوان هویت فرهنگی تهران و اهمیت زیست محیطی اش، گزینه های بهتری برای ثبت ملی توچال پیش روی مسئولین قرار دارند.

توچال، هویت فرهنگی تهران

احمد مسجد جامعی، عضو شورای شهر تهران 12 مهر امسال و در هفته تهرانگری بعد از حضور در محوطه فرهنگی طبیعی توچال پیشنهاد ثبت ملی توچال را در فهرست میراث طبیعی تهران مطرح کرد. او علت این پیشنهاد را فراموشی که گریبان میراث طبیعی تهران را گرفته عنوان کرد؛ «توچال در معرض آسیب قرار دارد. ساخت و سازهای انجام شده در این منطقه دید آن را کور کرده و متاسفانه تابلوهای شهری نیز در مبادی ورودی این کوه به شدت افزایش داشته است به گونه ای که در وهله اول به جای این که کوه را ببینم، تابلوهای تبلیغاتی چشممان را می گیرند. با ثبت ملی توچال، هویت فرهنگی تهران چارچوبی برای این کوه در نظر گرفته و از تصرفات و تغییرات در آن کاسته می شود. کوهنوردان نیز نگران آسیب های نگاه های اقتصادی صرف مسئولان به توچال هستند، اما با تهیه سند میراث طبیعی توچال می توانیم آن را حفظ کنیم. توچال چهار هزار متر ارتفاع دارد. در دنیا نادر است که شهری در کنارش کوه های با ارتفاع 4000 متر باشد و به همین دلیل معتقدیم که باید این کوه ثبت شود.» با این پیشنهاد؛ اعضای شورای شهر تهران در جلسه ای به یک فوریت طرح ثبت توچال به عنوان میراث طبیعی پایتخت رأی مثبت دادند. اقدام شورای شهر تهران برای رأی گیری به عنوان موافقان ثبت ملی توچال در فهرست میراث طبیعی را می توان اقدامی دانست که تا کنون برای ثبت ملی تاریخی یا طبیعی هیچ کدام از آثار و محوطه های تاریخی و طبیعی انجام نشده بود. علی قمی اویلی، رئیس گروه میراث طبیعی اداره کل ثبت آثار تاریخی و طبیعی نخست نسبت به این نکته تاکید می کند که «هر دستگاه می تواند پیشنهاد دهنده ثبت یک محوطه یا یک اثر باشد و حتی می توانند پیشنهاد بدهد که یک اثر در فهرست میراث ملی ثبت شود، با توجه به اینکه محوطه طبیعی توچال نیز جز شهر محسوب می شود، به نظر می رسد این رأی گیری برای اعلام موافقت شهرداری و شورای شهر تهران برای ثبت ملی این محوطه بوده است.» وی با اشاره به جلسه ای که با حضور نماینده شهرداری های استان تهران در ساختمان شورای شهر برگزار شده و وی نیز به نمایندگی از دفتر ثبت آثار تاریخی در آن حضور داشته، اظهار می کند: شنیدم که نخستین پیشنهاد برای ثبت ملی توچال در فهرست میراث طبیعی در روز «میراث طبیعی در هفته تهران» توسط آقای مسجد جامعی پیشنهاد شد. او همچنین به برگزاری جلسه دیگری در دفتر آرش حسینی میلانی، سخنگوی کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران - از اعضای شورای شهر اشاره می کند و می گوید: در این جلسه بحث ثبت ملی «منظر فرهنگی و طبیعی توچال» در فهرست میراث طبیعی مطرح شد که پیشنهاد دادم می توان این محوطه را عنوان یک اثر فرهنگی طبیعی ثبت کرد، نیاز به واردشدن به مستثنیات در این محوطه نیست، چون قرار به ثبت بنا یا ساخت و سازهای اطراف آن نیست، این را می توان راهکار اجرایی کار مدنظر قرار داد. وی توچال را محوطه ای می داند که به عنوان هویت فرهنگی تهران مطرح است و ادامه می دهد: علاوه بر اینکه ویژگی های شاخص و المان های طبیعی و عناصر رویشی خاصی در این محوطه وجود دارند، از نظر زیست محیطی نیز این محوطه اهمیت زیادی دارد، بنابراین ثبت آن برای حفاظت از مجموعه توچال در صورتیکه ارزشمند باشد، بعد از انجام بررسی های مورد نیاز و در صورت تایید ارزش آن انجام می دهیم. او کوه هایی مانند دماوند، سبلان، الوند، تفتان را از نمونه کوه های شاخصی در کشور می داند که لندمارک های خاصی دارند و از نظر بحث زمین شناختی و ژئومورفولوژی و از نظر تنوع زیستیِ زیست بوم های طبیعی کشور اهمیت دارند که می توان آن ها را در طبقه بندی های فهرست میراث طبیعی و فرهنگی ثبت کرد. قمی همچنین با اشاره به کوهنوردی مقطعی برخی از شخصیت های کشوری در این محوطه تاریخی و طبیعی ادامه می دهد: بحث ما هویت فرهنگی – شهری محوطه مورد نظر برای ثبت ملی است نه هویت دستگاهی. و اما یک نکته دیگر را در ثبت منظر فرهنگی طبیعی توچال، این هویت فرهنگی تهران دارای اهمیت می داند؛ «اگر توچال جز یکی از مناطق چهارگانه محیط زیست قرار گرفته باشد، یعنی در منطقه حفاظت شده محیط زیست است. میراث فرهنگی براساس قانون نمی تواند آن را ثبت ملی کند که این بررسی بعد از تهیه پرونده و ارائه به میراث فرهنگی استان تهران باید بررسی و نتیجه آن اعلام شود.» وی با بیان اینکه بسیاری از آثار تاریخی یا طبیعی که در اختیار دیگر دستگاه های کشور هستند، مانند یک درخت کهنسال در محوطه یک امامزاده یا در محدوده میدان شهر یا باغ شهری یا دستگاه دولتی قرار دارد، ادامه می دهد: قطعا برای ثبت ملی آن ها در فهرست میراث طبیعی یا حتی حفاظت از آن نیاز به ثبت ملی آن داریم، چون بحث حفاظت از ژنوم ها و ژن پلاس های میراث طبیعی کشور مطرح می شود و فهرست کردن آن ها به عنوان میراث طبیعی ایران باید انجام شود. او با بیان اینکه میراث فرهنگی پیشنهاد آخر را می دهد و کاری به این که طرح ثبت ملی چطور دست این وزارتخانه می رسد، ندارد؛ اظهار می کند: به عنوان مثال در شرایطی که درخت گردوی کهنسال مورد نظر برای ثبت در فهرست میراث طبیعی ملی، در روستایی باشد که مشاع است و معمولا همه استفاده عام از ان می کنند به دهیار که نماینده مردم روستاست، اعلام می کنیم تا با استعلام، همه را در جریان ثبت ملی بگذارد و همه بدانند که با ثبت ملی این درخت کهنسال؛ نمی توان آن را به دنبال یک برنامه توسعه ای در منطقه قطع کنند. رئیس گروه میراث طبیعی دفتر اداره کل ثبت آثار تاریخی و طبیعی، تاکید می کند: زمانیکه یک دستگاه پیشنهاد ثبت می دهد باید بسیاری از تبعات بعدی را نیز بداند که اگر آن اثر ثبت شود با یکسری ضوابط حفاظتی مواجه می شوند و هر نوع طرحی را نمی توانند در عرصه ی حفاظتی مطرح کنند، بلکه برای انجام هر کاری باید تعیین و تدقیق عرصه و ملاحظات آن را باید انجام دهند. قمی با بیان اینکه هنوز هیچ پرونده ای برای محوطه فرهنگی – طبیعی توچال آماده نشده، اظهار می کند: هر دستگاه، شخص یا NGO که پرونده ثبت ملی محوطه را اماده کند، با ارسال آن به اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، آن پرونده در شورای فنی مطرح و در کمیته ها بررسی شده و سپس به دفتر ثبت آثار تاریخی وطبیعی در معاونت میراث فرهنگی وزارتخانه فرستاده می شود و در نهایت در صورت تایید در شورای ثبت ملی میراث طبیعی کشور به عنوان آثار ملی ایران ثبت ملی می شود و در نهایت حکم ثبتی و ابلاغ آن توسط وزیر ابلاغ می شود. او همچنین با تاکید بر اینکه همه آثار براساس یک فرمت و استانداردهای خاصِ تصویب شده در وزارتخانه ثبت ملی می شوند، تنوع زیستی، هویت فرهنگی، گونه های آندمیک خاص و تعامل انسان با طبیعت را از نمونه فرمت ها و معیارهایی می داند که براساس آن ها مطالعه طرح برای ثبت ملی انجام می شود و می گوید: معیارهای زیادی برای هر ثبت ملی وجود دارد، اما در هر پرونده بر اساس ویژگی های اعلام شده، کار انجام می شود. مدیر گروه میراث طبیعی؛ مطالعات رویش های گیاهی، تاریخچه، ابعاد فرهنگی، زمین شناسی و اقلیمی را از بررسی ها و مطالعاتی می داند که تا قبل از تهیه پرونده باید روی آن ها مطالعه انجام شود و ادامه می دهد: تاکنون حدود 700 اثر طبیعی ثبت شده و دو اثر طبیعی جنگل های هیرکانی و بیابان لوت در فهرست میراث طبیعی یونسکو به ثبت رسیده اند.

منبع: ایسنا