ساختمانی تاریخی که وزارت امور خارجه از آن دل نمی کند

براساس آخرین خبرهای بدست رسیده، در سال 1308 شمسی در ضلع شمالی خیابان سپه تهران زمینی خریداری شد که در آن بنای تاریخی وزارت نفت احداث گردید و پس از انقلاب به ساختمان شماره 3 وزارت امور خارجه بدل شد.

تاریخچه ای از ساختمان شماره 3 وزارت امور خارجه و احوال آن

این جملات متعلق تاریخچه ساختمان شماره 3 وزارت امور خارجه یا بنای تاریخی وزارت نفت را بیان می کند؛ ساختمانی که چند سال هم به این شرکت تعلق داشته و حتی تابلوی سر در آن نام «شرکت پخش» را در تصاویر قدیمی نشان می دهد، اما ناگهان همه چیز تغییر می کند، گویا چند سال ساختمان را در پس هاله ای از تاریخ نگه می دارند تا همین چند سال قبل که ناگهان وزارت نفت متوجه می شود در ساختمانش امور خارجه ای ها رفت و آمد دارند، بنایی که امروز می تواند یکی از چند موزه ای باشد که سال هاست طرح موزه شدنش فقط در حد حرف باقی مانده و وزارت امور خارجه گویا الفبای آن را نمی داند. اکبر نعمت اللهی، مدیر موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت با بیان اینکه در صورت همکاری وزارت امور خارجه، بنای تاریخی وزارت نفت یا ساختمان شماره 3 وزارت امور خارجه که متعلق به وزارت نفت بوده، به موزه مرکز اسناد صنعت نفت تبدیل می شود، به تاریخچه ساختمان شماره سه وزارت امور خارجه در میدان مشق اظهار می کند: نمی دانیم در این برهه از تاریخ چه اتفاقی افتاد که این ساختمان اکنون در اختیار وزارت امور خارجه است، هیچ سندی در اختیار نداریم که نشان دهد ساختمان به وزارت امور خارجه فروخته شده یا آن را واگذار کرده اند. وی اما نخستین اقدامات برای بازگرداندن این ساختمان به وزارت نفت را به هفتم خردادماه سال 1393 مربوط می داند؛ زمانیکه مذاکرات بازگرداندن ساختمان شماره 3 وزارت امورخارجه به وزارت نفت که نخست متعلق به شرکت ملی نفت بوده و با عنوان «سازمان پخش» در اختیار این شرکت قرار داشته است، انجام شد. او آن مذاکرات را که در دفتر روابط عمومی وزارت نفت با حضور نمایندگان وزارتخانه های نفت و امور خارجه برگزار شد؛ تا جایی مثمرثمر می داند که توافقنامه ای بین نماینده وزارت نفت و نمایندگان وزارت امور خارجه اکبر امینیان، مدیر کل وقت اموال و ساختمان و پشتیبانی، غلامرضا حاجی قاسمی، رئیس اداره ساختمان و تاسیسات و غلامعلی فغانی، کارشناس اداره ساختمان و تاسیسات وزارت امور خارجه به امضا رسید و می گوید: در این توافقنامه قرار شد تا نسبت به قیمت گذاری ساختمان مورد نظر براساس بنا (اعیانی) و ارزش عرصه ساختمان از طریق سه نفر کارشناس رسمی دادگستری یعنی یک نفر از سوی وزارت امور خارجه، یک نفر با انتخاب وزارت نفت و نفر سوم به عنوان کارشناس "عرضی الطرفین" اقدام شود. وی توضیح می دهد: در ادامه تاکید شد تا در صورتی که قیمت تعیین شده از سوی هیات کارشناسان منتخب مورد تایید طرفین قرارگرفت براساس توافقنامه ای که تهیه و تنظیم می شود، وزارت امورخارجه نسبت به انجام تشریفات قانونی واگذاری ساختمان اقدام کند و وزارت نفت متعهد به دادن زمین معوض مورد نظر به وزارت امور خارجه شود. او به انجام مکاتبه ای توسط زنگنه، وزیر نفت با محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه در رو این توافقنامه در 10 آذر 1393 اشاره می کند و می گوید: در آن زمان کارشناس رسمی دادگستری منتخب از وزارت نفت برای انجام مراحل قانونی به وزارت امور خارجه معرفی شد، از سوی دیگر با توجه به قدمت تاریخی ساختمان شماره 3 وزارت امورخارجه که نخست متعلق به شرکت ملی نفت بوده و به عنوان «سازمان پخش» در اختیار این شرکت قرار داشته، پیگیری ها از سوی وزارت نفت بار دیگر انجام شد و وزیر نفت بار دیگر در نامه ای که 11 آبان امسال به وزیر امور خارجه نوشت، توافقنامه امضا شده هفتم خرداد سال 1393 با موضوع «واگذاری ساختمان فوق الذکر به وزارت نفت» و نگرفتن هیچ نتیجه ای تا این لحظه را یادآوری کرد. نعمت الهی با بیان اینکه ساختمان شماره 3 وزارت امورخارجه در محدوه باغ ملی و در خیابان امام خمینی (ره) قراردارد، به وجود موزه های مختلف در این محدوده مانند موزه ملی ایران، موزه پست، موزه عبرت و موزه ملی ملک اشاره می کند و می افزاید: با تمهیداتی که از سوی شهرداری تهران در نظر گرفته شده، قرار است تا این ساختمان نیزدر صورت همکاری وزارت امورخارجه به موزه مرکز اسناد وزارت نفت تبدیل شود. مدیر موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت اضافه می کند: ساختمان شماره 3 وزارت امورخارجه که پیش از این به عنوان «سازمان پخش» فعالیت می کرد، با تاریخ نفت عجین شده و تبدیل آن به موزه مرکز اسناد صنعت نفت به منظور نگهداری و جلوگیری از تخریب این اسناد بسیار مهم است. نعمت اللهی قرارگیری این اسناد در این مرکز برای پژوهشگران، مورخان، اساتید، دانشجویان و علاقمندان را بسیار مفید و اثرگذار می داند و ادامه می دهد: در آخرین صحبت های انجام شده ی وزیر نفت با شهردار تهران نیز قول های مساعدی گرفته شده، این مرکز می تواند به صورت مرتب با برپایی نمایشگاه های موضوعی از اسناد این وزارتخانه، مردم را با صنعت نفت مردم بیشتر آشنا کند. نخستین اداره مرکزی پخش در تهران در سال 1308 شمسی ساختمانی تاسیس شد که در کنار در باغ ملی واقع در خیابان سپه قرار داشت، بنایی که انگلیسی ها در ساخت آن نقش داشتند، آن اکنون با نام «ساختمان شماره 3 (معاونت کنسولی) وزارت امور خارجه» فعالیت می کند. در تاریخچه احداث این ساختمان آمده است: «با تصویب نظریه احداث ساختمان اداری شرکت نفت انگلیس و ایران در تهران و بهره گیری از آن به عنوان «سازمان پخش»، در ضلع غربی دروازه بزرگ که به عنوان یادمان سازماندهی ارتش ایران به وسیله رضاخان، وزیر جنگ وقت بنا شده بود، در ضلع شمالی خیابان سپه در سال 1308 قطعه زمینی خریداری شد. این قطعه زمین در مجاورت ساختمان های مهم دولتی و در نزدیکی ساختمان جدید بانک شاهی ایران قرار داشت. مقدمات احداث ساختمان به وسیله «جی.ام. ویلسون» - آرشیتکت معروف ساختمان مرکزی شرکت در بصره آغاز شد و کار ساختمان به وسیله صنعت گران ایرانی تحت نظر مهندسان شرکت با جدیت ادامه یافت. در این ساختمان برای هماهنگی با بناهای مجاور نظیر ساختمان اداره پست و گمرکات معماری اسلامی به کار گرفته شد. همچنین، در احداث این ساختمان از امکانات زیادی مانند استفاده از ژنراتور برق برای روشنایی و از سیستم حرارت مرکزی برای گرمایش آن استفاده شد که در آن روز در کمتر ساختمانی وجود داشت. همچنین در این ساختمان سرویس های مدرن اروپایی با سیستم فاضلاب مجهز در هر سه طبقه ساختمان تعبیه شد. تاسیس حرارت مرکزی در طبقه اول قرار داشت که به محوطه نسبتا بزرگی متصل می شد. بنای ساختمان در 24 مهر 1309 معادل 15 اکتبر 1930 تکمیل شد.

منبع: ایسنا