خانه مشروطه تبریز (موزه مشروطه تبریز)

خانه مشروطه یکی از خانه های تاریخی و موزه های شهر تبریز است که در محله راسته کوچه واقع در غرب بازار تبریز قرار گرفت. این بنا به سبک معماری دوره قاجار ساخته شده و ملک شخصی مهدی کوزه کنانی بوده است. این بنا در تاریخ 21 مهر 1354 با شماره 1171 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. بزرگان آذربایجان پس از به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی توسط محمد علی شاه قاجار در خانه حاج مهدی کوزه کنانی جمع شده و به همفکری می پرداختند. همچنین، این مکان محل تشکیل نشستهای انجمن تبریز و مرکز فرماندهی مجاهدان در طی محاصره 11 ماهه تبریز و نیز مرکز تصمیم گیری برای پایین آوردن پرچم های تسلیم در برابر شاه قاجار بود. از افراد مهمی که در این مکان به فعالیت و همفکری پرداخته اند، میتوان ستارخان، باقرخان، ثقة الاسلام تبریزی، حاجی میرزا آقا فرشی را نام برد.

این خانه دارای دو طبقه با بخشهای اندرونی و بیرونی بوده و با سبک معماری دوران قاجار بنا شده اند. حاج مهدی تاجری در بازار تبریز بود. با اوج گیری نوای مشروطه خواهی در شهر تبریز، حاج مهدی به مشروطه خواهان پیوسته و یکی از اصلی ترین پشتیبانان مالی انقلاب مشروطه شد. او این خانه را برای تشکیل جلسه سران مشروطه و چاپ و پخش اعلامه های ضد حکومت قاجار در اختیار مشروطه خواهان گذاشت. این خانه پس از جنگ دوم جهانی و اشغال آذربایجان توسط ارتش سرخ شوروی در سالهای 1324 و 1325 مرکز اجلاس سران فرقه دمکرات آذربایجان گردید. این بنا در حدود تاریخ 1247 هجری خورشیدی (1868 میلادی) توسط حاج ولی معمار تبریزی ساخته شده است.

«حاج ولی معمار» معمار تبریزی که ساکن روسیه بود، در سال 1247 خورشیدی و پس از بازگشت به ایران بنای خانه مشروطه را بنیان نهاد. از ویژگی های منحصر بفرد خانه مشروطه میتوان به پنجره های ارسی، درب های منبت کاری شده، غلام گردش، کلاه فرهنگی و نورگیر اشاره کرد. تمامی پنجره های بیرونی خانه ارسی های تمام قدی بوده که با رنگهای سرخ و سبز و سفیدشان بازی نور و رنگ را از درون خانه دیدنی تر می کنند. تندیس هایی از حسین خان باغبان، حاج علی دواچی، ثقة الاسلام تبریزی، حاج علی ختایی، هوارد باسکرویل، کربلایی علی موسیو، شیخ علی اصغر لیلاوایی، آخوند خراسانی، علی اکبر دهخدا و زینب پاشا (تنها زن در صفوف مشروطه خواهان) به همراه مهرهای مختلف گروههای انقلابی از اشیای تاریخی خانه مشروطه هستند.

موزه مشروطه نیز پس از ایجاد تغییراتی در تالارها و اتاق های خانه مشروطه و به نمایش درآوردن اسناد تاریخی مربوط به انقلاب مشروطه در سال 1375 خورشیدی تأسیس شد. از مهمترین آثار تاریخی این موزه میتوان به سلاح کمری ستارخان، فرش مشروطه، وسایل شخصی سران مشروطه و دیگر مدارک مرتبط با انقلاب مشروطه اشاره کرد.