باغ شوکت آباد بیرجند

باغ شوکت آباد در 5 کیلومتری شرق بیرجند واقع شده و در تاریخ 23 مرداد 1378 با شماره 2363 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. از نظر معماری فضاهای احداث شده در باغ و عمارت شوکت آباد دارای ویژگی های خاصی هستند که در دیگر نمونه های مشابه آن کمتر میتوان یافت به طوری که فضاسازی در این باغ با هماهنگی خاصی انجام پذیرفته که بیانگر وجود طرح و نقشه از فبل تعیین شده برای ساخت بنا هست. این مجموعه نیز همانند سایر مجموعه ها شامل بخش های متعددی است که هر بخش تزئینات خاص خود را دارد از جمله حوضخانه که دارای بیشترین ویژگی های معماری و تزئینی است. این قسمت دارای گنبدی بزرگ بوده که در مرکز آن یک کلاه فرنگی با پنجره هایی که از طریق آن بخشی از نور حوضخانه تأمین شده، جای دارد.

از دیگر فضاهای مهم تشکیل دهنده این مجموعه میتوان به اندرونی یا محل خصوصی خانواده حاکم اشاره کرد. این بخش که در جنوبی ترین قسمت مجموعه قرار گرفته، از لحاظ معماری و طرح شباهت فراوانی به خانه های مسکونی واقع در بافت قدیم بیرجند دارد. از مهمترین تزئینات این عمارت میتوان به قاب های گچی ایوان اندرونی، رخبام های تزئینی و طاق نماهای اطراف حوضخانه اشاره کرد. در مجموع، بناهای احداث شده به صورت متراکم بوده و در جبهه جنوبی مخصوص حاکم و خانواده او است و بعضی از فضاهای داخلی هم جهت تشریفات و پذیرایی از میهمانان مورد استفاده قرار میگرفت.

بخش گسترده ای از باغ دارای درختان مختلف میوه و تزئینی بوده و بعضی از فضاهای ایجاد شده در گوشه های عمارت اصلی الحاقی هست که بعدها به فراخور نیاز به آن اضافه شده است. همچنین، روش معماری بکار رفته در احداث این عمارت به صورت طاق و تویزه بوده و گهواره ای بودن سقف بعضی از اتاق ها حاکی از روش معماری ناحیه گرم و خشک است. به طور کلی، عمارت احداث شده در جبهه جنوبی باغ شوکت آباد به صورت طولی و شرقی غربی بوده که به لحاظ فرم نیز یکنواخت هست. علاوه بر آن، فرم بخشی در این عمارت نیز رعایت شده است بطوریکه میانه عمارت در نمای بیرونی از قسمت اصلی بیرون آمده و هشت ضلعی زیبایی را در نما بوجود آورد.