باغ اکبریه بیرجند

باغ اکبریه یکی از بناهای تاریخی بیرجند بوده که در دوره قاجاریه، به دستور شوکت الملک، با معماری استاد الله داد جعفری و در دو طبقه ساخته شده است. این باغ در انتهای خیابان معلم و در روستای اکبریه واقع شد. این باغ با گسترش شهری بیرجند اکنون در داخل شهر قرار گرفته و در نشست سی و پنجم یونسکو در سال 2011 میلادی به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. این باغ در تاریخ 2 خرداد 1378 با شماره 2326 هم به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

ساخت این مجموعه از اوایل دوره قاجار تا اواخر آن دوره و در چند مرحله انجام شد. این مجموعه شامل چند عمارت بوده که قدیمی ترین آن مربوط به عمارت حشمت الملک در منتهی الیه شرقی هست که شامل دو طبقه بود. طبقه همکف دارای دو دالان و راهرو نسبتا طویل است و ارتباط میان سه بخش مهم مجموعه یعنی باغ اصلی، باغ جنوبی و اصطبل را برقرار می کند. عمارت مرکزی با عملکرد تشریفات و پذیرایی از میهمانان تقریباً به عنوان هسته مرکزی باغ بحساب می آید و از تزئینات و چشم انداز بسیار عالی برخوردار است. وجود درختان بلند قامت کاج در دو طرف خیابان و نیز خیابانهای منتهی به خیابان اصلی عمارت مرکزی بر زیبایی و طراوت باغ و نمای آن افزود.

باغ جنوبی واقع در جبهه جنوبی و کوچکتر از باغ شمالی است. این باغ به وسیله فضاهایی چون فضاهای خدماتی، عمارت مرکزی و دیواره غربی اصطبل احاطه شده است. یکی از عناصر مهم هم استخر نسبتاً بزرگ با طرح مربع است که بخش عمده فضای باغ را به خود اختصاص داد. استخر در وسط دارای سکویی مربع شکل است. فرم معماری اثر ایرانی با الهامی از معماری روسی بوده که تلفیق آن با معماری اسلامی سبک معماری نوینی را نشان می دهد. هم اکنون بخشهای مختلف این باغ مورد استفاده اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی است. بخش احداث شده در اوایل دوره قاجار به عنوان کتابخانه فعال بوده و از بخش مرکزی که در دوره قاجار احداث شده، به عنوان موزه باستان شناسی و مردم شناسی استفاده می شود. بخش ساخته شده در دوره پهلوی کاربری اداری داشته و دیگر بخش ها هم به سفره خانه و چایخانه سنتی اختصاص یافته است.