بند عمر شاه

بند عمر شاه مربوط به دوره قاجار بوده و در فاصله 2 کیلومتری جنوب غرب بیرجند با جهت شرقی غربی، در مسیر رودخانه ای فصلی و در داخل رشته کوه باقران واقع شد. این سازه با هدف ذخیره آب و مهار سیلاب ها با مصالح آجر، سنگ و ملات ساروج ساخته شده است. این بند از نظر ساختمانی هم می تواند جزو سدهای قوسی و هم پایه ای محسوب شود، چرا که بدنه قوسی این سد در وسط دارای دو پایه یا پشت بند بوده که دیواره را مقابل فشار آب مخزن حمایت می کند.

این بنا در ادوار جدیدتر تعمیر و مرمت شد. طول تاج این بند 27 متر، عرض آن 4 تا 6 متر و ارتفاع دیواره آن 13 متر هست. در طرفین کانال تخلیه اضطراری آب دو پشت بند به عرض 70/1 متر دیده شده که سبب استحکام بیشتر بند شده اند. بند عمر شاه در سال 1367 از سوی اداره کشاورزی مورد بازسازی قرار گرفت به نحوی که چهره تاریخی این اثر مخدوش شد. این بند تاریخی در دوره قاجار و زمان حکمرانی امیر شوکت الملک علم همراه دو بند تاریخی دیگر که بند دره و بند النگ نامیده میشده، بنا گشت. این اثر در تاریخ 19 اسفند 1380 با شماره 4815 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.