قلعه دزک

قلعه دزک قلعه ای در استان چهارمحال و بختیاری هست. این قلعه افراد مهمی را که در امورات مملکتی نفوذ و قدرت زیادی داشتند، در خود جای داد از جمله وحید دستگردی و علی اکبر دهخدا که پس از استبداد صغیر جهت کناره گیری از سیاست به این قلعه پناه برد. این قلعه که در حال حاضر 20/5076 متر مربع وسعت دارد، در سال 1292 قمری به دستور امیر مفخم بختیاری بنا شد. قلعه دزک در دوران حیات امیر مفخم به پسر بزرگ او یعنی فتحعلی خان سردار معظم واگذار گشت. امروزه، موزه پوشاک در طبقه دوم و موزه سنگ استان چهارمحال و بختیاری در حیاط کناری این مجموعه راه اندازی شده اند. در بخش موزه سنگ، سنگهایی از دوره صفویه تا قاجار به نمایش گذاشته شد. همچنین، در این موزه تصاویری از نمونه های پوشاک بختیاری ها در قدیم نیز به نمایش گذاشته شده است. این قلعه در حال حاضر در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بوده و یکی از نقاط گردشگری استان چهارمحال و بختیاری محسوب می گردد. در این قلعه تعدادی از فیلم های تاریخی ساخته شده و هر ساله گروههای زیادی از آن دیدن می نمایند.

این بنای تاریخی که شامل دو طبقه است، اگر چه در ابتدا به قصد یک قلعه با استحکامات نظامی ساخته شد، اما بعدها با تزئیناتی که در آن صورت گرفت و طراحی که در داخل اتاق ها انجام شد، در داخل کاملا شکل کاخ به خود گرفت. بنابراین به نوعی میتوان آن را کاخ قلعه نامید. طبقه اول قلعه دارای یک هشتی ورودی در وسط بوده که از دو طرف به محوطه بزرگ قلعه منتهی می شود. در دو طرف هشتی چهار ایوان است که دو تا از ایوان ها رو به شمال و دو تای دیگر به طرف جنوب قرار گرفته اند. در ایوان های ورودی و شمالی طبقه اول ستون های گچ بری شده ای دیده می شوند که با نقوش حصیری شکل بر روی تیرهای چوبی ساخته شده اند.

طبقه دوم قلعه که از ایوان های شمالی دو طرف هشتی به آن وارد می شوند، ابتدا از راه پله ها وارد محوطه ای بزرگ به نام حوضخانه می گردد. اتاق های طبقه دوم دارای دو ایوان مجزا از هم در شمال و سه ایوان متصل به هم سراسری در جنوب بوده که دو اتاق سه دری در ایوان های شمالی باز و دو اتاق سه دری قرینه در ایوان سراسری جنوب باز می شوند و در وسط اتاق های سه دری جنوبی سالن بزرگ پنج دری موسوم به دیوانخانه یا سفره خانه قرار دارد. اتاق آینه در جوار آن قرار گرفته و دو اتاقک به نام گوشواره در دو طرف اتاق آینه است.

تالار سفره خانه یکی از بخش های مهم قلعه است. سفره خانه دارای تزئینات گچ بری به خصوص رنگ اندازی و قاب کتیبه های تسمه دار هست. سفره خانه یک تخته فرش پنجاه متری داشته که گفته شد حدود نود سال قدمت دارد و از با ارزش ترین و ممتازترین فرش های بختیاری از نظر بافت و نقشه بوده است. حاشیه بالایی دیوارهای تالار و اطراف درهای اصلی و ورودی دارای گچ بری های قالبی هست. نقاشی هایی اسطوره ای از فرشته، شیر و شکار و فرهاد کوهکن هم با الهام از داستان های هفت پیکر نظامی در این تالار دیده می شود. همچنین، گچ بری ها نیز از گل و بوته در حاشیه های بزرگ و کوچک آن قرار دارند.

قسمت بالای تصویر زیر سر شیرها در نقاشی های گچ بری دیده می شود. معمولا در فرهنگ بختیاری شیر به عنوان نماد قدرت مورد استفاده قرار می گیرد. در دو طرف سر شیرها نیز نقاشی هایی از فرشته ها دیده می شود که به نظر می رسد برگرفته از شیوه های نقاشی اروپایی است. در وسط تصویر نیز نقاشی های گل و بوته به صورت حاشیه بندی در قاب هایی در زیر نقاشی شیرها کشیده شد. در قسمت زیر قاب ها نیز صحنه های شکار نقاشی شده است.

سقف بنا از چوب تشکیل شده و دارای در و پنجره های سیم کوبی است. درهای طاق ها برای هر ورودی به صورت تو در تو نصب شده و همه از نوع مفتول کش بر چوب گردو است. دستگیره های درها دو زبانه و دارای ظرافت خاصی هستند. بنا از لحاظ حجاری نیز قابل توجه است. سنگتراشی ها بیشتر در دیواره حوض آبگیر، آب نماها، سر فواره ها، سرستون ها و همچنین زیرستون ها قرار گرفته که گفته شد زیر نظر استاد پهلوان انجام شده است.