مسجد جامع گلپایگان

مسجد جامع گلپایگان از مساجد مهم دوران سلجوقی و از مساجد بزرگ ایران زمین است که با توجه به تاریخ ساخت آن شاید بتوان گفت معماری ایرانی اسلامی این مسجد الگویی بود برای ساخت مسجدهای بزرگ دیگر به ویژه در مناطقی که در قلمرو حکومت سلجوقیان بودند. مسجد جامع گلپایگان در سال 508 هجری قمری و در دوران حکومت ابوشجاع محمدبن ملکشاه سلجوقی بنا شد. پیش از آن به استناد نام ابوشجاع که در کتیبه دور گنبد است، زمان ساخت مسجد گلپایگان را بین سالهای 497 تا 512 هجری قمری یعنی دوران حکومت وی می دانستند تا اینکه باستان شناسان با خواندن کتیبه های محراب دریافتند که بخشی از کتیبه ها در زیر کف شبستان مسجد است و به احتمال قوی تاریخ بنا هم روی آن نوشته شد. چنین بود که تاریخ دقیق ساخت مسجد روشن گشت.

مسجد جامع گلپایگان به دستور ابونصر ابراهیم بن محمد بن ابراهیم بابا عبدالملک ساخته شده و نام این شخص در 2 جای مسجد، یکی در کتیبه دور گنبد و دیگری در حاشیه محراب درج شده است. این مسجد را یک معمار قزوینی به نام ابوعمر بن محمد القزوینی (معروف به بواسار کسرار) ساخته و نام او نیز در بالای محراب و در زیر کتیبه دور گنبد نقش بست. این مسجد دارای صحن و شبستان وسیع و گنبد بزرگ آجری بوده و از خصوصیات بنا و گنبد آن دارا بودن کتیبه های آجری متعدد و تزئینات فراوان دوره سلجوقی است.

در زمان فتحعلی شاه قاجار شبستان های ساده طرفین گنبد و بناهای شرقی و غربی مسجد را احداث نموده و بر ساختمان های گنبد عهد سلجوقی افزوده اند. ساختمان گنبد عهد سلجوقی متعلق به اوایل قرن ششم هجری قمری است. صحن مسجد جامع گلپایگان هم بدون احتساب هشتی ها، حجره ها و رواق ها حدود 1600 متر مربع مساحت دارد و ارتفاع گنبد مسجد 22 متر و ابعاد گنبد از داخل 12 در 12 متر است. یک حوض آب بزرگ و کم عمق در وسط صحن مسجد قرار دارد که علاوه بر مکانی برای وضو گرفتن نمازگزاران، بر زیبایی این مسجد افزود.

سردر مسجد گلپایگان از سمت داخل محوطه رو به صحن با آجرهای آبی رنگ با جمله «یا علی» به صورت زیبایی مزین شده و شبستان اصلی مسجد جامع گلپایگان همچون سایر بناهای عصر سلجوقی فاقد کاشی کاری است. در کتیبه های مسجد جامع گلپایگان که شرح نوشته ها به خط کوفی هست، نام ابابکر صدیق، عمر بن خطاب، عثمان، علی ابن ابیطالب و طلحه و زبیر و عبدالرحمن بن عوف آمد. محراب مسجد از دو بخش تشکیل شده که در قسمت پایینی متصل به کف محراب و در قسمت بالای محراب کلمات «الله احد» و «الله صمد» به خط کوفی مشهود است.

آیاتی از قرآن کریم نیز در اطراف محراب بزرگ مسجد جامع گلپایگان به خط کوفی نقش بسته است. مسجد جامع گلپایگان در تاریخ نهم مرداد سال 1312 و با شماره 191 در فهرست آثار ملی ثبت گشت. اگر علاقمندید که هر چه بیشتر درباره جاذبه های دیدنی گلپایگان نظیر مسجد جامع گلپایگان بدانید، می توانید سری به راهنمای سفر به گلپایگان زده و حسابی کسب اطلاعات کنید.