ارگ حاجی آباد

ارگ حاجی آباد در شرق شهر بیرجند یکی از بناهای دوره قاجاریه است دارای دو ساختمان مجزا و مستقل که در فاصله سی­ متری از یکدیگر قرار دارند. در این ارگ چهار باغ به نام­های باغ بزرگ، باغ نهالی، باغ زیرین و باغ طاقی وجود داشته که بعدها بر اثر بی­آبی از میان رفته ­اند. یکی از ساختمانها که بزرگ­تر از دیگری است در دو طبقه بنا شده و شامل چند دالان، سرسرا و اتاقهایی جهت پذیرایی و نشمین بوده است. در حاشیه دیوارهای بعضی ازاتاق­ها مقرنس کار و گچبری­های زیبایی دیده می­شود. نحوه قرارگیری اتاق­های کوچک و اتاق­های بزرگ در طبقه اول بنا به صورت قرینه است. بطوری که اتاق نشمین جبهه ساخته شده و ورود به این طبقه از طریق یک دالان صورت می­گرفته و راه پله در کناره شرقی بنا بوده، که در حال حاضر فقط آوار آن باقی مانده است. بخش همکف بنا شامل دالان­های ورودی است که فضاهای داخل این بخش را با یک دیگر مرتبط می­کند. با وجودی که این بخش فاقد هر گونه تزیینات در داخل است ولی بدنه بیرونی آن با طاق نماهای متعدد زیبایی خاصیر به آن داده است. همچنین سقف این بخش دربعضی جاها گنبدی و در برخی جاها خنچه پوش است. این بخش احتمالاً محل زندگی خدمتکارها و استراحت گاه نگهبان­ های ارگ بوده است. ساختمان کوچک­تر در جبهه شمال غربی ارگ قرار دارد و شامل چند اتاق است که به وسیله راهروها و دالان­هایی با یکدیگر مرتبط می­شوند و هیچ­گونه تزیینی در آن دیده نمی­شود. ارگ حاجی آباد که امروزه متروک گردیده است زمانی از رونق و آبادانی برخوردار بوده و به عنوان استراحت گاه حاکمان وقت منطقه مورد استفاده قرار می­گرفته است.