مرمت پشت بام بازار وکیل شیراز حاشیه ساز شد

ایرنا/ براساس آخرین اخبار منتشر شده، مرمت پشت بام بازار وکیل شیراز حاشیه ساز شد.

نحوه مرمت بناهای تاریخی ایران و استان فارس بارها موجب واکنش و اعتراض متخصصان و دوستداران میراث فرهنگی شده است.

بازار وکیل، میراث به یادگار مانده از دوران زندیه و زمانی که شیراز پایتخت ایران بود، همچنان محل داد و ستد مردم و بازاریان است اما طی سالهای گذشته همواره سخنانی درباره پایان تلخ فعالیت و نابودی این بازار و بازارهای تاریخی مشابه در پی رخدادی غیر مترقبه و یا بی توجهی نسبت به بهسازی و مرمت آن مطرح بوده است.

در آخرین رخداد از این دست، چسباندن ایزوگام بر پشت بام بازار وکیل انتقادات زیادی نسبت به این روش بهسازی و مرمت این بنای ارزشمند تاریخی به دنبال داشته است.

مدیر کل میراث فرهنگی استان فارس طی روزهای اخیر درحالی تصویری از مرمت سرای گمرک در بازار وکیل شیراز را در فضای مجازی (اینستاگرام) بازنشر کرد که نشان می داد در پروژه مرمت این بنای تاریخی از ایزوگام استفاده شده است.

بعد از انتشار این پست کارشناسان و متخصصان مرمت آثار باستانی در ایران اعلام کردند که استفاده از ایزوگام برای بناهای تاریخی مناسب نیست، زیرا این روش معایب و ضررهایی به بنای تاریخی از جمله جلوگیری از تنفس طبیعی مواد و مصالح سنتی وارد می کند.

بعضی کارشناسان امر معتقدند که به کارگیری این روش پیشتر در بناهای تاریخی دیگر کشور نیز موجب ریزش بخش های از سقف ابنیه تاریخی ازجمله بناهای ارزشمند اطراف میدان نقش جهان اصفهان شده است.

ایزوگام در برابر خورشید آسیب پذیر است

فعال میراث فرهنگی و پیشکسوت مرمت در ایران در این باره گفت: ایزوگام روی سطوح شیب دار و همچنین سطوح مسطح بیشتر از 10 سال دوام نمی آورد و حتی شرکت ایزوگام محصول را در سطح صاف 10 سال ضمانت می کند و معتقد است بعد از گذشت یک دهه دوباره باید ایزوگام ها تجدید شود.

محمد حسن محبعلی افزود: برای مرمت گنبد و سطوح شیب دار بهترین روش قیرگونی است، ایزوگام مشکل پیدا می کند، چرا که با تابش نور خورشید درزها باز می شود آب به زیر ایزوگام نفوذ پیدا می کند که یکی از نمونه های ناموفق ایزوگام در بناهای تاریخی مسجد امام اصفهان بود که وقتی ایزوگام را بلند کردیم متوجه نم و رطوبت در بنا شدیم.

محبعلی با بیان اینکه چرا در مرمت بناهای تاریخی با وجود هشدارهای کارشناسان و متخصصان مرمت همچنان از ایزوگام استفاده می کنند، اعلام کرد: متاسفانه وضعیت بدنه کارشناسی میراث فرهنگی خوب نیست و بدون آنکه کار کارشناسی اصولی صورت گیرد برخی پیمانکاران اقدام به مرمت در مهمترین بناهای تاریخی می کنند که نتیجه ای جز تخریب به دنبال ندارد.

این پیشکسوت میراث فرهنگی ادامه داد: بازار وکیل یکی از مهمترین و با ارزش ترین بازارهای تاریخی ایران است که سقف های آن شیب تندی دارد و در مرمت آن به هیچ وجه نباید از ایزوگام استفاده کرد.

دفاع میراث فرهنگی از روش مرمت با ایزوگام در بازار وکیل

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس با دفاع از کار صورت گرفته، گفت: استفاده از عایق رطوبتی ایزوگام برای پوشش بخشی از بازار وکیل در شیراز به چند دلیل واقع بینانه قابل دفاع است.

افشین ابراهیمی اظهار داشت: یکی از موارد کاری در پنج قرارداد مذکور در این بازار تاریخی جمع آوری عایق های رطوبتی فرسوده (ایزوگام) مربوط به دو تا سه دهه قبل و اجرای دوباره با همان عایق رطوبتی ایزوگام بوده است.

وی افزود: از آخرین باری که بام بازار وکیل شیراز با ایزوگام پوشانده شده دستکم دو دهه می گذرد و در این فاصله بروز عارضه ای که ناشی از کاربرد ایزوگام باشد ملاحظه نشده است.

این مقام مسئول گفت: حتی در تعدادی از بناهای موجود در مجموعه زندیه شیراز هم در دهه های گذشته از ایزوگام استفاده شده که با توجه به کیفیت مناسب اجرا آسیبی به دنبال نداشته است، تهویه مناسب به واسطه وجود روزنه های متعدد در زیر طاق ها و نقاط مختلف راسته بازار، ماندگاری رطوبت و دم کردگی را به حداقل ممکن می رساند و به همان نسبت احتمال عوارض و آسیب های ناشی از مکث رطوبت را کاهش می دهد.

ابراهیمی گفت: در حین عملیات مرمتی این بازار تاریخی تعداد زیادی از روزنه هایی که تاکنون مسدود بوده مجددا بازگشایی می شوند و این امر به تهویه بهتر و کامل تر بازار کمک شایانی می کند و در واقع عایق رطوبتی ایزوگام چنانچه به درستی اجرا شود این امکان را فراهم می سازد که دست کم برای یک دهه، بام در برابر برف و باران مصون بماند و مانع از سرایت رطوبت به بام بازار و همچنین سطح تزئینات شود.

وی پیرامون اینکه مرمت پشت بام بازار وکیل شیراز حاشیه ساز شد، افزود: منابع مالی و نیروی انسانی، همیشه در اختیار نیستند که بتوان به اقدامات حفاظتی و مرمتی سالیانه با روش هایی مانند «اندود کاهگل» اقدام کرد، آن هم در شرایطی که با حجم خیره کننده ای از آثار تحت مراقبت مواجه هستیم.

سرپرست معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس با بیان اینکه «اندود کاهگل» هرچند برای بدنه ها و پوشش های خشتی بهترین گزینه است، گفت: اما این پوشش برای سطوح آجری کارایی لازم را ندارد و حتی در مواردی خود یک عامل تهدید است، زیرا کاهگل ساعت ها پس از بارندگی خیس می ماند و لایه آجری زیرین را مرطوب نگه می دارد و این بهترین فرصت برای شوره زنی و تخریب آجر است، همچنین کاهگل در برابر برف بسیار آسیب پذیر است و به راحتی یخ می زند و از هم می پاشد اما ایزوگام این مشکلات را ندارد.

عملیات مرمت بازار وکیل شیراز با اعتباری معادل 100 میلیارد تومان از محل مسئولیت اجتماعی نفت در قالب 14 پروژه با حضور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به طور رسمی در 14 تیر امسال آغاز شد که از این تعداد هفت قرارداد نهایی شده و مابقی نیز در مراحل پایانی عقد قرار داد است.

این پروژه ها شامل مرمت اردو بازار، بازار حاجی، بازار وکیل جنوبی، راسته ترکش دوزها و راسته علافه بندان، بازارهای شمالی و نو، سراهای احمدی، روغنی، گمرک، فیل و راسته شمشیرگرها و سرای مشیر، بازار نو و حمام مشیر، مرمت بازار مسگرها و گاراژفردوسی و تزیینات بازارهای وکیل شمالی وجنوبی و راسته ترکش دوزها و علاقه بندان است.