نقش پررنگ توسعه تکنولوژی های نوین در توسعه گردشگری

مدرس دانشگاه در رشته گردشگری با بیان این که توسعه گردشگری در جهان هوشمند متحول می شود، گفت: «گردشگری و تحول دیجیتالی» شعار روز جهانی گردشگری در سال 2018 است که نشان از نقش پررنگ توسعه تکنولوژی های نوین در توسعه گردشگری، مقاصد هوشمند گردشگری و شهر هوشمند دارد.

به گزارش ایسنا، محمدرضا عیوضی با اشاره به اینکه امروزه با توجه به ابعاد مختلف اقتصادی، صنعتی، محیط زیستی، اجتماعی لازم است که گردشگری هوشمند در دستور کار توسعه شهرها قرار گیرد، گفت: باید گفت اهمیت استراتژیک گردشگری و سهم آن در رشد اقتصادی شهرها موضوعی نیست که بتوانیم به راحتی از آن چشم پوشی کنیم و از طرفی نیز هوشمند شدن پدیده ها در عصر نوین موضوعی غیر قابل کتمان است.

وی بیان کرد: توسعه گردشگری نیز در زمان حاضر در حال تغییر ماهیت است. به طور مثال «مقصد هوشمند» در گردشگری نمونه خاصی از شهر هوشمند و مقصدی نوآور است که زیر ساخت های آن با تکیه بر تکنولوژی ایجاد شده و نه تنها تضمین کننده توسعه پایدار در مناطق گردشگری است بلکه برای همه افراد قابل دسترس بوده و تعامل گردشگران را با محیط اطراف تسهیل می کند.

مدرس دانشگاه در رشته گردشگری با بیان اینکه در این شرایط کیفیت تجربه مقصد و نیز کیفیت زندگی شهروندان نیز بهبود می یابد، افزود: مقصدهای گردشگری هوشمند فضایی مناسب برای تقویت و توسعه گردشگری هستند. توسعه گردشگری رویکرد جامعی است که با به کارگیری فناوری و تجهیزات اطلاع رسانی و اینترنتی، اطلاعات تور و خدمات مربوط به سفر مانند مقصد، غذا، حمل ونقل، رزرواسیون و راهنمای تور را در اختیار گردشگران قرار می دهد.

مدیر کارگروه فرهنگی مرکز مطالعات، برنامه ریزی و پژوهش شهرداری تبریز بیان کرد: به هر حال از گذشته باید درس گرفت و زمینه را برای پیشرفت های آینده و توسعه گردشگری فراهم کرد و امیدواریم که با گسترش مفاهیم شهر هوشمند، گردشگری هوشمند بتواند جایگاه خود را نه تنها در تبریز که در ایران نیز به دست آورد.

مقاصد هوشمند، شهر را برای گردشگران سرگرم کننده تر، جذاب تر و راحت تر می کنند

این کارشناس امور گردشگری در تعریف گردشگری هوشمند توضیح داد: شهر هوشمند درصدد است به اهداف مشخص با استفاده از سامانه های نوآورانه و فرآیندها بر اساس اهداف ذی نفعان دست یابد البته شهر هوشمند فقط به این معنا نیست که از تکنولوژی های نوین در مدیریت شهر استفاده شود، بلکه هوشمندی در تعیین استراتژی ها نیز از اهم شاخصه های شهر هوشمند است و در زمینه توسعه گردشگری، مقصدهای هوشمند یک شهر را برای گردشگران سرگرم کننده تر، جذاب تر و راحت تر می کنند.

وی استفاده از داده ها، کنترل و هماهنگی و فناوری (پروتکل ها، فرآیندها و زیرساخت ها) برای ایجاد بهره وری بالاتر، پایداری، توسعه اقتصادی و افزایش کیفیت زندگی برای افرادی که در شهر زندگی می کنند لازم دانست و گفت: بیشتر مقاصدی که درصدد توسعه منابع برای ساخت شهر هوشمند هستند، توریسم هوشمند را نیز جز جدایی ناپذیر سامانه ها و فرآیندها در نظر می گیرند.

عیوضی همچنین در خصوص زیر ساخت های شهری ایران گفت: اکنون وقت آن رسیده که شعار شهر هوشمند در شهرها به طور واقعی عملیاتی شود و این هوشمندی گردشگری، شهرهای ما را نیز در برگیرد که در این صورت با برنامه ریزی هوشمندانه سهم بازار و درآمد پایدار مناسب به شهر و شهرداری تزریق می شود و هم الگویی برای برندسازی و کار فرهنگی، هویتی و تبلیغاتی در منطقه به دست می آوریم.

بی انصافی است که تولید شماری سنسور را علتی بنیادین برای هوشمندسازی شهر بدانیم

«نسیم نجار ازلی»، مدرس دانشگاه و پژوهشگر دکتری شهر هوشمند دانشگاه METU ترکیه نیز در خصوص این دیدگاه که شهر هوشمند نوعی غرق شدن افراطی در دنیای تکنولوژی های نوین و اطلاعات و کلا دنیای مجازی است، گفت: شاید منظور از دنیای مجازی، دنیایی است که ارتباطات واقعی و انسانی را فراموش می کنیم. از یک دید این پاسخ می تواند صحیح باشد اما نه در تعاریف شهر هوشمند بلکه شهر دیجیتال یا همان چیزی که امروزه به عنوان چالش با آن دست به گریبانیم.

وی ادامه داد: واقعیت این است که با رشد تکنولوژی های نوین و رقابتی شدن جهان واقعی و جهان مجازی بسیاری از روندها و نگرش ها و ظرفیت های جهان، از جمله مسائل شناختی و ادراکی ما نسبت به فضا، مکان و پیرامون خودمان تحت الشعاع قرار گرفته اند اما چیزی که در شهر هوشمند اهمیت پیدا می کند، هدایت این اثر به سوی اصول هویتی شهروندان هر شهری است.

وی همچنین بیان کرد: در مورد شهر هوشمند و تکنولوژی های نوین بی انصافی است که تولید تعدادی سنسور و اتکای شهروندان را به تکنولوژی های نوین، علتی بنیادین برای هوشمندسازی شهر بدانیم چون مقصود از زندگی هوشمند، شهر هوشمند و استفاده از همه فناوری های نوظهور همگی فقط و فقط برای راحتی انسان و رشد او در نظر گرفته شده، نه به حاشیه راندن او و نه اولویت قرار دادن ماشین ها و ربات ها. از همین رو نیز در شهر هوشمند، شهروند هوشمند نقش مهمی دارد و بدون او شهر در بهترین حالت یک محیط صرف دیجیتال است.

این پژوهشگر دکتری با اشاره به اینکه در خصوص شهر هوشمند تعاریف زیادی وجود دارد، گفت: در تعریف اولیه از شهر هوشمند، محدوده ای اعلام شده که با استفاده از تجهیزات پیشرفته و تکنولوژی های نوین، دیتا یا داده های زیادی در حال رد و بدل شدن بین شهر، شهروندان و مدیران شهری هستند.

نجار ازلی افزود: این دیتاها زیر ساختی ترین تا سطحی ترین لایه های شهر را در برمی گیرند و همگی باهم بستری از اطلاعات را به وجود می آورند که در تصمیمات شهری و نحوه زیست ما تأثیر می گذارد.

وی ارکان مهم این تعریف ها را در حکمروایی هوشمند و تکنولوژی های نوین ( Smart Governance )، شهروند هوشمند ( Smart Citizen )، محیط زندگی هوشمند ( Smart Environment )، خانه هوشمند( Smart Home )، اقتصاد هوشمند ( Smart Economy )، حمل و نقل هوشمند ( Smart Mobility ) و انرژی هوشمند ( Smart Energy ) دانست.

وی با بیان اینکه تعاریف شهر هوشمند گاه همدیگر را تکمیل می کنند و گاه در تضاد باهم قرار دارند، گفت: شهرهایی مثل استکهلم، روتردام، آلبرتا، میتاکا شهرهایی هستند که در تلاشند تا به نحوی با اضافه کردن زیرساخت های قدرتمند به هوشمندی دست پیدا کنند. هدف اصلی این شهرها رسیدن به یک محیط پایدار، خلاق و با تاب آوری بیشتر است، به گونه ای که بستر شهر به رشد هرکس و توسعه گردشگری کمک می کند.

نجار ازلی در پاسخ به این پرسش که آیا شهر هوشمند بیشتر پیروی از یک مد روز است یا واقعاً یک الزام و نیاز بشمار می آید، گفت: برای جواب دادن به این موضوع شاید باید به مفهوم توسعه در جوامع بپردازیم. امروزه توسعه دیگر فقط ساخت مجتمع تجاری و ایجاد جاده نیست. همه این ها مهم و ضروری هستند اما اگر با توجه به رویکردهای نوین حتی به این مسائل بپردازیم به مفهوم محیط و شهر پایدار نمی رسیم. این موضوع تا حدی مهم است که جز اهداف سازمان ملل متحد و برنامه یو .ان. هبیتات ( UN-Habitat ) است.

وی یادآور شد: این سازمان ها به همراه دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی بزرگ جهان روی چگونگی رسیدن به شهرهایی بهتر و متناسب با آینده ما مطالعات عمیق و جدی دارند. توسعه امروز دیگر گذشتن از مرزهای دانش است و این هم اتفاق نمی افتد مگر اینکه بتوانیم خود را با رویکردهای جدید و آینده نگر تطبیق دهیم. الان وقتی از توسعه صحبت می کنیم، در واقع داریم به تفکری جامع تر از رشد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و یا حتی شهری اشاره می کنیم.

نجار ازلی یادآور شد: این تفکر مستلزم اشکال وسیع تری از لایه های مختلف دانشی و انعطاف پذیری آن ها در یک جامعه، تمدن و یا شهر است. دانش توسعه مداری در روزگار کنونی با محوریت رشته های گوناگون تقسیم و توصیف شده و محصول میعادگاه های مختلف فکری و مدیریتی است. استانداردهای بین المللی اخیر به تعاریفی چون توسعه پایدار، توسعه درون زا، توسعه دانش بنیان، اشاره کرده و از این میان، توسعه هوشمند و شهر هوشمند به نظر می رسد که تعریفی جامع تر و شمول تر را در خود دارد چون با رسیدن به شهر هوشمند یعنی هم زمان به یک شهر دانش بنیان، شهر تاب آور، شهر پایدار، شهر خلاق رسیده ایم.

مردم هوشمند سبک زندگی خود را برای رشد شهر به کار بسته و «فرهنگ هوشمند» دارند

نجار ازلی در خصوص تفاوت شهر دیجیتال و شهر هوشمند یا همان شهروند هوشمند، گفت: اصولاً موضوعات شهری و اجتماعی، به علت حضور ذی نفعان متضادی که به راحتی بر سر مسائل گوناگون با یکدیگر توافق نمی کنند، پیچیدگی های فراوانی دارند. مردم هوشمند دارای توان پاسخ یابی برای نیازهای خود در بطن شهر هوشمند هستند و این مردم در شهر هوشمند، افرادی هستند که به خودآگاهی رسیده اند. اینان علاقمند استفاده از فناوری های نوین برای بهبود کیفیت زندگی خود و دیگران هستند.

وی افزود: مردمان هوشمند با نگرش های دانش بنیان و نه تنها فناورسالارانه در زمینه تکنولوژی های نوین، به نوآوری روی خوش نشان می دهند و شروع کننده کسب و کارهای جدید و اقتصادهای نوآورانه هستند و از رده صرفاً مصرف کننده خارج می شوند. در تعریف شهر هوشمند و مردم هوشمند همچنین آمده که یک شخص در مواجهه با خدمات دهندگان از احساس آسانی و راحتی و کارآمدی برخوردار می شود و تصور نمی کند که با ادبیات و خط مشی های مختلفی سر وکار دارد.

وی ادامه داد: در واقع شهروندان هوشمند به یکپارچگی اطلاعات، فرآیندها و خدمات کمک می کنند و در راستای آن گام برمی دارند و در اینجا یکپارچگی به معنی استخراج دانش صحیح از همه فرآیندها و تصمیم گیری براساس خرد جمعی است. مردم هوشمند خود نقش آفرین و نوآورند و با تکنولوژی در جایی که لازم است به صورت هوشمندانه ای «تعامل» دارند و این مهمترین اصل است... «تعامل هوشمندانه».

نجار ازلی در توضیح تعامل هوشمندانه، گفت: منظور اینکه بدانند کی و کجا و به چه صورت از تکنولوژی استفاده کنند، نه اینکه نقش صرفاً طعمه و بازار هدف را برای تولیدکنندگان ابزارآلات هوشمند و کارخانه ها و شرکت های تولیدی فناوری ها و تکنولوژی های سرسام آور بازی کنند. در شهر هوشمند به عنوان شهروند هوشمند شما باید بدانید که به چه طریقی هوشمندانه مسائل و اولویت های شهری را پیدا کنید و برایشان برنامه ریزی کنید. یک موضوع مهم نیز وجود دارد و آن اینکه مردم هوشمند سبک زندگی خود را برای رشد شهر به کار بسته و «فرهنگ هوشمند» دارند.

یکی اهداف اصلی شهر هوشمند، تشویق شهروندان به تعامل دوستانه با محیط و تکنولوژی است

نگین نجار ازلی، معمار و طراح محیطی که به صورت تخصصی روی موضوع «گیمیفیکیشن شهری» در شهر هوشمند کار می کند، با بیان اینکه چه بخواهیم چه نخواهیم مفهوم جدید شهرهوشمند با مفاهیمی چون تکنولوژی، فناوری اطلاعات، اینترنت اشیا، فناوری های M2M درهم تنیده شده، بیان کرد: این مفاهیم اگر دقت نکنیم بجای پاسخگویی به نیازهای ما، خود ایجاد نیاز خواهند کرد و ما را به نوعی در دام خود گرفتار می کنند.

وی ادامه داد: در همین راستا در سال های اخیر مختصصان هر چه بیشتر بر روی فاکتورهایی که مستقیماً بر روی «خلاقیت»، «نوآوری»، «تعامل» و «انسان محور» بودن رفتارها تأثیر دارند، لایه های جدیدی از دانش مانند گیمیفیکیشن شهری (Urban- Gamification) را برای ما آشکار و معرفی می کنند. منظور از گیمیفیکیشن، استفاده از خصوصیت ها و تفکرات بازی گونه در زمینه هایی که ماهیت بازی نداشته و اتفاقا بسیار جدی و مهم هم هستند و یا استفاده از انگیزاننده های طبیعی برای به حرکت در آوردن مخاطب است.

وی یادآور شد: یکی از ارکان و اهداف اصلی شهر هوشمند و توسعه گردشگری، تشویق شهروندان به تعامل با محیط و تکنولوژی به صورت دوستانه ای نیز است، نیازی که با توجه به الگوریتم های پیچیده فناورسالارانه گاه به ورطه فراموشی نیز سپرده می شود. در واقع تعامل پذیری موضوعی بسته به تأثیر مستقیم افکار، اندیشه، احساسات و فرهنگ آدمی است.

نجار ازلی با اشاره به اینکه در شرایط جدید، مدیریت شهری به دنبال روش های جدیدی است که بتواند از آخرین تغییرات به وجود آمده در پی تحولات صورت گرفته و گسترش تکنولوژی در سال های اخیر به نحوی بهره ببرد، گفت: تأکید بر تعامل پذیری در این میان نه تنها باید از میان نرود بلکه پر رنگ تر از گذشته نیز باشد. در این معنا شکاف دیجیتالی موجود ما بین «شهروند» و «شهر» و هم چنین «مدیریت دانش» به نحوی کاربردی، مورد بررسی قرار می گیرد.

وی ادامه داد: شاید جدی ترین و ملموس ترین موضوعی که هر روز و هر لحظه با آن مواجهیم و چون شهر همیشه وجود دارد و ما را سخاوتمندانه در خود جا داده، ما هم به صورت نامهربانانه فراموشش می کنیم. روند طراحی و برنامه ریزی برای بهبود کیفیت زندگی و فضاهای عمومی در شهری که خواهان هوشمندی است، دارای نتیجه تولیدی از بازنمایی ها و مشخصاتی است که در برگیرنده محدوده شکل گیری موضوع است. شهر در جایگاه پدیداری به عنوان موضوع مطرح شده در طرح پیشنهادی، بیانگر ذهن طراح بوده و خود کاملاً مستقل از اهداف کارکردی فناوری عمل می کند.

وی در پاسخ به این پرسش که این موضوع چه کمکی به گردشگری هوشمند و توسعه گردشگری می کند، گفت: کیفیت مورد اشاره یک رویکرد کلی است که از برندینگ مکان در اقتصاد شهری تا ابعاد کاربر محور بودن را شامل می شود. در حالی که توسعه گردشگری موضوع مهم در پویایی مکان ها و اقتصاد شهری است، به علت تمرکز شیوه های سنتی بر روی مدل های تطبیقی، گستره های ارتباطی این دانش با مشکل مواجه می شوند و در این روش با ایجاد یک برند قوی و هوشمند مختص عصر جدید هم زمان به تعامل محیطی دست می یابیم و ایجاد انگیزه در شهروندان و پایش فراگستر آن‏ ها به صورت دقیق از اهداف مهم این طرح هستند.

برداشت مدیریتی از دانش و مهارت باید اصلاح شود

این معمار و طراح محیطی، در خصوص قابلیت اجرایی این رویکرد با توجه شناختی که از ایران دارد، گفت: با نگاه واقع بینانه، باید قبول کنیم که موقعیت ژئواستراتژیک ایران گاهی سبب ایجاد پیچیدگی هرچه بیشتر لایه های دانشی در شهرها و توسعه گردشگری شده است. از طرفی الگوی توسعه با همه فراز و نشیب هایش در کشور ما هنوز نتوانسته، آن چنان که باید و شاید برای خود روش شناختی مناسبی پیدا کند اما از طرفی همین مسیر پرفراز و نشیب امروز بستری را برای همه ما فراهم آورده که آماده کشت محصول و پذیرای اتفاقات خوب است.

وی بیان کرد: به هر حال برای رسیدن به شهر هوشمند مطابق با معیارهای جهانی آن باید برداشت مدیریتی از دانش و مهارت اصلاح شود و با کنار گذاشتن تعصبات قدیمی، می توانیم حتی در این زمینه جز پیشروان و برترین ها در دنیا باشیم.

طرح «محمدرضا عیوضی»، «نسیم و نگین نجار ازلی» در زمینه شهر هوشمند و توسعه گردشگری به عنوان طرح برتر در لیگ اینترنت اشیا در شمال غرب کشور انتخاب شده است.