معرفی شماری از معروف ترین جاهای دیدنی استان هرمزگان

هرمزگان که تاریخ، فرهنگ، سنت ها، آداب و رسوم دیرپایش همواره گویای جاودانگی و قدمت ریشه دارش بوده، در پهنه خود هزاران رمز و راز دارد. صدها و هزاران بازمانده تاریخی و باستان شناختی در جای جای این سرزمین یادآور گذشته دور این بخش از خاک ایران است. استان هرمزگان در شمال آبهای نیلگون خلیج فارس و بخشی از دریای عمان قرار گرفته و همسایگانش را استان کرمان در شمال و شمال شرقی، سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی و استانهای فارس و بوشهر در مغرب تشکیل می دهند. این استان حدود 68 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد. با ما در مقاله معروف ترین جاهای دیدنی استان هرمزگان همراه شده تا شما را با شماری از بهترین جاذبه های گردشگری استان هرمزگان آشنا کنیم. قطعا، آشنایی با دیدنی های معروف استان هرمزگان برایتان جالب خواهد بود.

قلعه مغویه

قلعه مغویه متعلق به شیخ سلطان المرزوقی، یکی از حکمرانان منطقه و رئیس قبیله المرازیق و حاکم مغویه است. ساختمان این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی استان هرمزگان دارای دو حیاط اندرونی و بیرونی بوده که قدمت حیاط اندرونی از بیرونی بیشتر هست. این بنا در دو طبقه و در قسمتهایی نیز در سه طبقه ساخته شده و دارای تعداد زیادی اتاق به همراه حمام سنتی، یک برج نگهبانی و دو بادگیر است. ساخت این بنا در سال 1321 هجری قمری پایان یافت.

پل لاتیدان

پل لاتیدان سالها در زیر خاک مدفون بود تا اینکه در سال 1371 و در اثر سیلاب، در نزدیکی روستای کلمتلی نمایان شد. این مورد از بهترین جاذبه های گردشگری استان هرمزگان بر روی رودخانه کول در جاده لار و در 70 کیلومتری غرب بندرعباس قرار دارد. از این رو، به پل کول نیز معروف است. این پل با 1500 متر طول از طولانی ترین پلهای تاریخی این سرزمین بوده و در حال حاضر، 70 دهانه آن موجود است. در میان دهانه های این پل، چشمه اتاق هایی در دو اشکوب ساخته شده که بر زیبایی این سازه افزوده است. این مورد از بهترین جاذبه های گردشگری استان هرمزگان در دوران شاه عباسی بزرگ برای انجام لشگرکشی برای بیرون راندن پرتغالی ها ساخته شده و پس از پایان کار لشگرکشی، در اختیار کاروان بازرگانی قرار گرفت.

قلعه هرمز

قلعه هرمز مهمترین قلعه باقیمانده از روزگار تسلط پرتغالی ها بر سواحل و جزایر خلیج فارس است. این قلعه به فرمان آلفونسو آلبو کرک، دریانورد پرتغالی در سال 1507 میلادی و در محلی موسوم به مورنا احداث شد. قلعه به شکل چندضلعی نامنظم است. ساختمان آن بسیار محکم بوده و دیوارهایی به قطر 3/5 متر با چند برج به ارتفاع 12 متر دارد. تاسیسات قلعه شامل انبارهای تسلیحات، آب انبار (برکه) و اتاقهایی با سقف هلالی است. در زمان شاه عباس که به استعمار پرتغالی ها در ایران خاتمه داده شد، این قلعه به دست امام قلی خان فتح گردید.

آرامگاه شیخ راشد

این مورد از دیدنی های معروف استان هرمزگان مربوط به دوره پهلوی است و در بستک، بلوار نیروی هوایی واقع شد. این اثر در تاریخ 7 مهر 1381 با شماره ثبت 6109 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. بنای آرامگاه در مجاورت چند آب انبار (برکه) بزرگ قرار گرفته است. به گفته افراد محلی، بنای آرامگاه در سال 1263 هجری قمری توسط مصطفی خان فایز بستکی، حاکم قبلی بستک ساخته شد. سنگ نبشته ای در محراب این آرامگاه موجود است که بر سال 1263 هجری قمری تایید می کند. پلان و بنای کلی این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی استان هرمزگان یادآور آتشگاه های دوره ساسانی است و گنبد مخروطی شکل بنا و گلدسته عمودی در راس آن را میتوان با گنبد معبد هندوها مقایسه کرد.

آرامگاه سید محمد سید منصور

تزیینات گچی و نوع گچبری ها در ستونها و سرستونهای این مورد از بهترین جاذبه های گردشگری استان هرمزگان به عنوان تزیینات روبنایی مطرح شده است. معماری و اشکال گچی این آرامگاه شباهت زیادی به بناها و معابد هند دارد. رفت و آمد بازرگان کشور هند و سایر قشرها بویژه در دوران صفویه و قاجاریه به این استان تا حدودی بر روابط و چگونگی زندگی این منطقه تاثیر گذاشته است. این امامزاده دوستداران فراوانی داشته و دارد و به سفارش این افراد، ضریحی چوبی که در جوانب آن آیات قرآن مجید حک گردیده، در کشور هندوستان برای این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی استان هرمزگان ساخته شده و از تاریخ آن چنین نتیجه گرفته می شود که حدود 700 سال پیش این کار انجام شد.

مسجد افغان

مسجد افغان در محله افغان بندر لنگه واقع شده است. مسجد افغان از بناهای حاج عبدالله افغان، بازمانده های افغانی های بستک در شهرستان بندرلنگه و از بناهای دوره افشاریه هست. این مسجد دارای یک شبستان تابستانی و یک شبستان زمستانی است. ستون این مسجد با گچ بری های زیبا و برجسته تزیین شد. تاریخ ساخت این بنا به سال 1270 هجری قمری بر می گردد.

خانه قاضی رویدر

در بین نخلستان های روستایی رویدر، به سبکی ویلایی ساخته شده و هدف ساخت، نوعی تفرجگاه در ایام مناسب فصلی و حراست از باغ های محلی است. خانه قاضی رویدر در سمت شرقی رشته کوههای رویدر تا ارتفاعات زرین دشت فارس واقع شده و سمت غربی خود مسیل قرار دارد. طرفین شمالی جنوبی آن باغ و زمین های کشاورزی قرار گرفته است. در طرح نمای آن از تکرار قوس های زیر و روی هم استفاده شد. بنا دارای پلانی هم تیپ در هر دو طبقه بوده و یک بادگیر در سمت شرقی خود دارد که با تزیینات گچ بری خاصی آراسته شده است. این بنا متعلق به فردی به نام شیخ بوده که در امر قضاوت و حکم روستا نقش مهمی داشت.

قلعه لشتان

قلعه لشتان در شش کیلومتری شمال شرقی شهرستان بندر لنگه و در شمال روستای بارچاه واقع شده است. تاریخ بنای این قلعه به سده نهم هجری بر می گردد. در درون این مورد از دیدنی های معروف استان هرمزگان چندین قبرستان، ده ها برکه آب و انبار آذوقه و آثار فراوان دیگری برجای مانده است. دخمه های سنگی، شبیه به غارهای انسانهای غارنشین در ارتفاعات مجاور آن وجود دارند که دیوار آنها از سنگ لاشه و قلوه است. بیش از 37 خانه مسکونی در سطح این مورد از دیدنی های معروف استان هرمزگان شناسایی شده که دارای ابعاد نامنظم هستند و بطور معمول 4 در 6 یا 3 در 5 متر با ارتفاع 3 متر هستند.

معبد هندوها

معبد هندوها در سال 1310 هجری قمری و در زمان حکومت محمد حسن خان سعدالملک احداث شده است. سبک معماری این گنبد را مقرنس های پیرامونی آن نه تنها از دیگر گنبدهای موجود در سواحل خلیج فارس بلکه از گنبدهای سراسر ایران متفاوت می سازد. طرح این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی استان هرمزگان کاملا از معماری معابد هندی متاثر است. این معبد برای نیازهای هندوهای مقیم شهر بندرعباس که از سالهای 1300 تا 1344 سکونت داشته و به کارهای تجاری می پرداختند، ساخته شد. در زمان ساخت آن از لاشه سنگ، ملات گل و ساروج سنگهای مرجانی خاک و گچ های ضخیم ماده و گچ لویی استفاده شده است.

ساختمان اتاق معبد و محراب در قسمت شمال معبد واقع شده و دورتادور اتاق معبد نیز 4 راهرو وجود دارد که در گذشته، زوار به دور آن زیارت می کردند. داخل راهروها حجره های کوچکی است که برای طلبه های مکتب برهمنی در نظر گرفته شده و داخل برخی از اتاق ها نقاشی های مذهبی دیده می شوند که یکی از مهمترین آنها خدای فلوت زن به نام کریشناست. این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی استان هرمزگان یکی از آثار منحصر بفردی بوده که از سوی پولدارهای شهری به نام شیکارپور در غرب هند ساخته شد و در سال 1344 که بندرعباس را ترک کردند، بتهایی که در معبد و در طاقچه محراب بود را نیز با خود بردند.

قلعه هزاره

اهالی معتقدند که در روزگاران گذشته دو خواهر به نامهای بی بی مینو و بی بی نازنین این شهر را بنا کرده و در این قلعه زندگی میکرده اند. گویا در گذشته دو قلعه وجود داشت که یکی از قلاع ویران شده و تنها قلعه باقی مانده به نام قلعه هزاره شهرت یافته است. این مورد از دیدنی های معروف استان هرمزگان که تا اواخر دوره قاجاریه مرکز حکومت محلی بوده، در اطراف آن خندقی کنده شده بود. آن زمان همیشه صد سرباز مسلح در قلعه مستقر بوده و نگهبانی میدادند. مصالحی که در ساخت این مورد از دیدنی های معروف استان هرمزگان مورد استفاده قرار گرفتند، سنگ، ساروج و خشت هست.

برکه دریا دولت

برکه دریا دولت به صورت برکه ای بزرگ یا آب انباری مدور به قطر 28 متر و عمق 14 متر بوده و جنس دیوار آن از سنگ و ساروج هست. این مورد از بهترین جاذبه های گردشگری استان هرمزگان از ابتدا فاقد سقف بوده است. ضخامت دیوار پیرامونی آن 1 متر و ارتفاع آن 3 متر هست.

عمارت تلگرافخانه جاسک

تلگرافخانه جاسک توسط انگلیسی ها در عهد شاه عباس به منظور ایجاد تجارتخانه و ارتباط با کمپانی هند شرقی سورات در هند و بعدها شعبات آن در بندرعباس، شیراز و اصفهان تاسیس شد. مجموعه تلگرافخانه شامل 7 ساختمان است که مساحتی حدود 170*100/70 متر را در بر می گیرد. این مجموعه از سنگهای تراش خورده و مکعبی شکل، ساروج و چوبهایی که از هندوستان آورده شده اند، در سقف و پلکانها بکار رفته اند. بلندترین ارتفاع این ساختمانها 11/35 متر است و بزرگترین آنها ساختمانهای 1 و 3 هستند که به سبک هندی و با طاق های عریض و مرتفع بنا شده اند. بطور کلی، ساختمانهای این مورد از بهترین جاذبه های گردشگری استان هرمزگان به عنوان فضای تجاری، انبار کالا، محل سکونت کارکنان، خوابگاه کارگران و سپاهیان، تلگرافخانه و درمانگاه استفاده می شدند.

عمارت فکری

عمارت فکری در دوره قاجار توسط تاجری معروف به نام فکری احداث گردیده و به همین نام نیز مشهور است. ساختمان از دو قسمت اصلی تشکیل شده که ما بین آنها حیاط بوده و این دو قسمت به وسیله حجره هایی پشت سر هم در کناره های حیاط به یکدیگر مربوط می شوند. در قسمت جنوبی ساختمان نیز حیاطی دیگر قرار دارد که درب اصلی ورودی ساختمان پشت این درب است. این بنا دارای چهار بادگیر است که در چهار قسمت اصلی ساختمان واقع شده اند. در حیاط داخلی دو باغچه وجود دارد که در ما بین آنها راهرویی موجود است.

ساختمان به وسیله دو راه پله به پشت بام مرتبط است و این راه پله ها درست در دو طرف باغچه داخلی یعنی مابین راهروهایی که دو قسمت ساختمان را به یکدیگر مربوط می کنند، قرار دارد و در قسمت بالای پله ها یعنی روی پشت بام و در کنار خرپشته اتاقکی نیز دیده می شود. سقف این مورد از دیدنی های معروف استان هرمزگان از ملات کاهگل است. زیر این سقف تیرهای چوبی تعبیه شده و روی این چوبها جهت جلوگیری از ریختن خاک از سقف حصیر کار گذاشته اند.

خانه گلبتان

خانه گلبتان دارای تعدادی اتاق در پیرامون یک حیاط مرکزی و چند بادگیر است. طاق ها و گچبری های زیبای این مورد از معروف ترین جاهای دیدنی استان هرمزگان نمایانگر هنر استادکاران آن دوره هست. خانه گلبتان در تاریخ 3 اسفند 1377 با شماره ثبت 229 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مدرسه شریعتی

مدرسه شریعتی از عمارتهای دوره پهلوی بوده و توسط جری پولاک طراحی شده است. این مدرسه به گونه ای احداث گردیده که با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار بوده و جریان باد به سهولت به تمام قسمت بنا حرکت می کند. پلان بنا به شکل H بوده که برگرفته از حرف اول هرمز هست. در اندازه 34/60 * 64/ 70 متر طراحی شده است. بنا در دو طبقه ساخته شده و مصالح بکار رفته در آن بلوک، سیمان، گچ و چوب هست. دبستان شریعتی را میتوان به 4 قسمت تقسیم نمود: 1- ایوان شمالی 2- بنای اصلی یا میانه 3- ایوان جنوبی 4- حصار دور دبستان.

شهر حریره

شهر حریره در تاریخ 1 شهریور 1376 با شماره ثبت 1886 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. شکوفایی شهر حریره از قرن پنجم آغاز و تا اواخر قرن هشتم ادامه می یابد. این شهر که با پشتوانه اقتصادی و نیروهای کارگری و با حجم کلان کالا در ابعادی گسترده به صورت یکی از مراکز عمده واردات و صادرات خلیج فارس درآمده بود، کم کم همانند بندر سیراف از رونق تجاری آن کاسته شد. محوطه حریره از سه مجموعه تشکیل شده است که عبارتند از: 1- مجموعه ساحلی با وسعتی حدود 1000 مترمربع در شمالی ترین بخش محوطه و بر روی صخره های ساحلی 2- خانه اعیانی که در فاصله 350 متری جنوب مجموعه ساحلی و در میانه راه دسترسی به ساحل صخره ای شمال محوطه قرار گرفت 3- حمام که در ناحیه شمال غربی و به فاصله تقریبی 30 متری از آن قرار دارد.

زیارتگاه خواجه خضر

زیارتگاه خواجه خضر دارای پلانی چهارگوش به صورت طاق و تویزه به ابعاد 8/94 *11/06 متر با ارتفاع 8/02 بوده که از مصالح سنگ و ساروج ساخته شده است. در پلان چهارگوش بنا یک استوانه محاط گردیده که قطر آن 10 متر هست و به روی بخش استوانه ای بنا گنبدی کوتاه ایجاد گردید. بر روی آن نیز گنبد دیگری که دارای پایه ای مربع شکل بوده، قرار گرفته است. ارتفاع این بخش مربع شکل نیز یک متر هست. درب ورودی این مورد از دیدنی های معروف استان هرمزگان در سمت شرق واقع شده و دارای درگاهی ایوانی به ارتفاع 3/36 متر است.

قلعه خان بستک

قلعه خان بستک در تاریخ 7 مهر 1381 با شماره ثبت 6110 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این بنا با توجه به معماری آن که شامل دو بخش حکومتی و خصوصی است، محل زندگی و حکومت حاکمان بستک در دوران قاجار بود. بنی عباسیان بستک که حکومت محلی را در این شهر و مناطق اطراف آن تشکیل داده بودند، در این بنا زندگی می کردند. مهمترین مصالح ساخت بنا خشت بود بطوریکه تمام دیوارها خشتی است و در پهنای دیوارها چندین خشت بکار رفت. وسعت این بنا هم بالغ بر 1500 متر مربع است.

حمام خانی بستک

حمام خانی بستک روبروی دبستان مصطفویه و پشت سپاه پاسداران واقع شده و از آثار دوره قاجاریه هست. این حمام در جوار خانه بنی عباسی بنا شد. این گونه حمام ها در منطقه به حمام زیرزمینی معروف است. بنا به حمام خانی معروف بود، زیرا در ابتدا این حمام مورد استفاده اختصاصی خان بستک قرار داشته و بعدها مورد استفاده عموم قرار گرفته است.

مسجد جامع بستک

مسجد جامع بستک از معماری منحصر بفرد و قابل توجهی برخوردار است. این مورد از بهترین جاذبه های گردشگری استان هرمزگان از سنگ و ملات و گچ ساخته شد. بر سطح داخلی و بیرونی دیوارهای مسجد و در قسمت بالایی دیوارها تزییناتی بکار رفته که بیشتر طرح های هندسی و گل و بوته هستند. مسجد دارای محراب و منبر بوده و ستونهای مسجد با گچبری های برجسته تزیین شده است. مسجد دارای شبستانی بزرگ با طاق های اکلیل و گچبری و دو مناره که 19 متر ارتفاع داشته، هست.

خانه یونسی

خانه یونسی با بهره گیری از احجام ساده و استفاده از تهویه طبیعی (بادگیر)، وجود حیاط مرکزی، بکارگیری گودال باغچه و گردش ایوان در چهار نمای داخلی بنا با مساحت 450 متر مربع در دل بافت خودنمایی می کند. بنای مذکور در سال 1391 توسط میراث فرهنگی استان هرمزگان خریداری و در همان سال و با همکاری شهرداری بندر کنگ مرمت و تجهیز شد. این بنا در سال 1395 به هتل بومگردی تغییر کاربری داد.

کاروانسرای بستک

کاروانسرای بستک سرپناه و استراحتگاهی در مسیر جاده بازرگانی لار، بندر لنگه به بندرعباس بوده است. این کاروانسرا مربوط به دوره قاجار بوده و دارای حیاط مرکزی هست. کاروانسرا در دو ضلع شمالی و جنوبی و در ورودی به ایوان ختم میشد. این بنای تاریخی دارای سازه ای سنگی با مصالح گچ و اندودهای ساروجی است که بنیان کاروانسرا را تشکیل داده اند و با شماره ثبت 2233 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معبد عشاق

معبد عشاق مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان میناب، بخش بیابان، دهستان سیریک، روستای گروگ واقع شد. بنا در تاریخ 26 دی 1386 با شماره ثبت 20531 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. معبد عشاق آرامگاه دو عاشق دلداده به نامهای سعد پسر سالار تاج الدین و سعیده دختر فتح الله رودباری هست. از ویژگی های قابل توجه این بنا، تزیینات آن است. تزیینات این بنا به صورتی هست که سفایی را در گچ دیوار تعبیه کرده اند.

حمام گله داری

حمام گله داری در ضلع غربی بازار اوزی ها قرار گرفته است. این حمام مربوط به دوره قاجار بوده و یکی از رقبه های مسجد گله داری هست.

مسجد و مدرسه محمدیه دژگان

این مورد از دیدنی های معروف استان هرمزگان از دو بخش تشکیل شده و بخش مسجد و مدرسه با هم ارتباط مستقیمی دارند. فرم حیاط مرکزی مدرسه و تزیینات قالبی استفاده شده در بنا که به صورت جدا قالب گیری و سپس بر روی جداره ها نصب شده اند، نشان دهنده ساخت مدرسه در دوره قاجاریه است. فرم هایی از طاقچه نیز در این مسجد مدرسه وجود دارد که در نوع خود منحصر بفرد است. این بنا برخلاف اکثر بناهای این منطقه به شکل گنبدی است و با سنگ و ساروج ساخته شد. همچنین، رواق های اطراف بنا و نقشی که در تنظیم شرایط محیطی در داخل بنا دارد، از نکات قابل توجه است.

کاروانسرای تقی خانی

از جمله کاروانسراهای به جا مانده از روزگار رونق جاده تجاری کاروان روی اصفهان به نواحی جنوب است. هندسه پلان این بنا مانند اغلب کاروانسراهای این مسیر تاریخی به شکل صلیبی و دارای حجره هایی بوده که به درون و برون بنا راه داشته و بر روی صفه ای قرار گرفته است. مصالح بکار رفته در آن سنگهای تراش در نما و سنگ قلوه و ساروج در پوشش و دیواره ها هست. آب مورد استفاده کاروانسرا از برکه ای در نزدیکی آن بوده که اکنون نیز مورد استفاده اهالی روستاست. کاروانسرای تقی خانی در سال 1378 با شماره 2329 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

آرامگاه سید حمدی

آرامگاه سید حمدی در 3 کیلومتری جنوب دهستان طارم و در 200 متری روستای طارم قدیم قرار دارد. این بنا در قبرستان قدیمی روستا جای دارد. روی قبرهای درون بنا و خارج از بنا تاریخ های 1324 هجری قمری 1336 نوشته شده که نشان دهنده آن است که این بنا در دوران قاجاریه مورد توجه بود. مصالح بکار رفته در این بنا خشت و آجر با ملات گل و ساروج هست. از ساروج و گچ جهت روکش کردن دیوارهای درونی و بیرونی بنا استفاده شده است. از تزیینات بنا میتوان به طاق نماهای کور در ساقه گنبد و طاق نماهای دیوارهای بیرونی اشاره کرد.

غارهای خربس

در دل ارتفاعات روستای خربس، آثاری از معماری صخره ای دیده می شود که به عقیده برخی از محققین، نیایشگاه پیروان میترائیسم با پرستشگاه آناهیتا (الهه آب) بوده است. غارهای خربس که از بیرون ساختار ساده، طبیعی و زمین شناختی خود را همچنان حفظ کرده اند، از درون با مجموعه دهلیزها، تالار و اتاق های متعدد به ابعاد 5/5* 4 متر و چشمه ها و روزنهای گوناگونی که رو به شمال و جنوب دارند، موید حضور مردمانی از دوران های کهن در این جزیره هستند.

رصدخانه و نیایشگاه ساسانی تنب پرگان جناح

بنای ساسانی تنب پرگان در 2 کیلومتری جنوب شهر جناح شهرستان بستک قرار گرفته است. این بنا شامل یک سازه مدور ساخته شده با 20 عدد جرز سنگی هست. قطر این سازه مدور 16.80 متر از حاشیه بیرونی جرزها و مساحت کل فضای داخلی آن 221 مترمربع است. جرزها به سبک معماری ساسانی با غوطه ور کردن سنگ در ملاح گچ ساخته شده و سطح بیرونی جرزها نیز با ملاط گچ اندود شده است. در مرکز فضای مدور یک ستون گرد به قطر 160 و ارتفاع بازمانده 50 سانتیمتر وجود دارد که سطح بیرونی آن با ملاط گچ اندود شده است.

بنابر شواهد بدست آمده از کاوش بنا، به نظر می رسد که بر روی فضای مرکزی بنا گنبدی مدور قرار داشته و رواقی سرتاسری نیز در اطراف آن وجود داشته است. همچنین، یک حصار خشتی مدور نیز در اطراف بنای مرکزی بوده که دارای چهار نیم برج در جهات اصلی است و در نهایت، تمامی مجموعه با یک خندق ایجاد شده در اطراف آن مورد حفاظت قرار میگرفت. بنای تنب پرگان با توجه به نقشه منحصر بفرد و جذاب آن، دارای ارزش معماری قابل ملاحظه ای است و نمونه ای همانند آن تاکنون شناسایی نشد.