حمام گله داری

حمام گله داری یکی از آثار تاریخی شهر بندرعباس است. این حمام که در محله قلعه شاهی قرار گرفته، در حال حاضر به عنوان موزه مردم شناسی استان هرمزگان در حال استفاده است. این اثر تاریخی با شماره 2003 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. حمام گله داری که به اشتباه تنها حمام تاریخی بندرعباس نام گرفته، پس از حمام گپ واقع در خیابان امام موسی صدر دومین حمام در بندرعباس بوده است. پس از دهه 1340 و با آمدن لوله کشی شهری و حمام به منازل، کم کم این حمام به مکانی متروکه تبدیل شد تا اینکه در اوایل دهه 1370 توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در فهرست آثار ملی ثبت و احیا شده و در چند سال گذشته نیز یک دوره مرمت دیگر را گذراند. امروز هم در آن در روزهای زوج و ساعاتی مشخص برای بازدید عموم باز است.

تا پیش از واگذاری اداره این بنای تاریخی به میراث فرهنگی، این حمام در دست مستاجرانی بود که قصدشان بیشتر تجارت بود و می خواستند از آنجا به عنوان انبار استفاده کنند و اگر به همان شکل پیش می رفت، شاید امروز تبدیل به یک ساختمان تجاری یا مسکونی میشد. شیخ احمد گله داری که از تاجران خیر و متمکن آن زمان بود، با نیت ارائه خدمات اجتماعی به مردم این مکان را تاسیس و به مسجد محل معروف به مسجد گله داری وقف کرد.

از آنجا که این ناحیه دارای رطوبت بالایی است، مصالح به کار رفته در این بنا بیشتر از سنگ های دریایی اسفنجی، ساروج محلی و گچ دستکوب هستند. فضای معماری حمام گله داری مانند سایر حمام های دیگر نواحی کویر مرکزی دارای فضاهای بینه، سربینه، گرمخانه و خزینه بوده و بنا دارای پنج گنبد بزرگ و کوچک است. در ورودی حمام گله داری راهروی هشتی کوچکی قرار دارد تا دما و رطوبت فضای داخلی تنظیم شود. فضای بینه به شکل هشت گوش ساخته شده و در اطراف آن هم چهار صفه یا سکوی نشیمن و رختکن دیده می شود. وسط سالن بینه، حوضچه هشت ضلعی کوچکی قرار دارد. فضای این قسمت باید سرد و خشک باشد، زیرا فضای ورودی در ارتباط مستقیم با فضای خارج قرار می گرفت.

ارتباط بین بینه و گرمخانه از طریق میاندر صورت می گیرد و فضای درون آن سرد و مرطوب است. سربینه فضای شست و شو بوده و دو صفه یا سکوی نشیمن دارد و بخار اندرون به آن می رسد. سربینه به خزینه متصل می شود که فضایی گرم و خشک دارد. خزینه محل گرم شدن آب مورد استفاده حمام خزینه بوده است. در خزینه کانال هایی از سنگ و ساروج برای انتقال آبگرم به کلیه فضاها در نظر گرفته شد. سیستم گرمادهی حمام شامل انبار سوخت، آتشدان، دیگ، دودکش ها و گودال جمع آوری خاکستر است.

آب مصرفی حمام از چاهی به عمق ده متر که هنوز پابرجاست، تامین میشد. در دوره ای هم که از آب برکه برای حمام استفاده میشده، این عمل با استفاده از نیروی کمکی گاو که در مسیر (گاورو) دائم در حرکت بوده و آب را از چاه به انبار ذخیره آب می ریخته، صورت می گرفته است. در وسط سقف حمام، روزنه هایی به عنوان نورگیر در هر یک از فضاها وجود دارد که عمل نورگیری و تهویه در حمام توسط همین روزنه ها صورت می گرفت.