لباس محلی خراسان شمالی، لباسی که فقط باید در رویا دید

استان خراسان شمالی از جمله مناطقی است که به دلیل حضور اقوام مختلف به گنجینه فرهنگ ها شهرت یافته و جلوه این رنگین کمان فرهنگی و تنوع قومی را به خصوص در لباس محلی خراسان شمالی بیشتر می توان دید. لباس های سنتی زنان کرمانج و ترکمن از البسه محلی در خراسان شمالی هست که طرح و نگار نقش بسته بر آن، چشم ها را به میهمانی طبیعت می برد و هر نقش نمادی است که پیشینه ای دیرینه دارد. زنان و دختران کرمانج و ترکمن این دیار در درازای تاریخ پوشش اصیل خود را که گویا هویت آنان است حفظ کرده و به عنوان میراثی گرانسنگ، پشت به پشت به نسل بعدی منتقل کرده اند. رنگ های شاد و نقش و نگارهای متنوع به کار رفته در لباس محلی خراسان شمالی علاوه بر جنبه های زیباشناختی، آرامش روحی و روانی را برای فرد به ارمغان می آورد. چند سالی است که استفاده از لباس محلی اقوام عشایر کرمانج در این استان در مراسم هایی همچون عروسی ها رونق خاص گرفته، بطوریکه بسیاری از خانواده ها مراسم عروسی خود را به صورت سنتی برگزار کرده و عروس و داماد و میزبان ها لباس محلی بر تن می کنند اما مدتی است که به دلیل افزایش قیمت لباس محلی خراسان شمالی، دوباره استفاده از این لباس ها را رونق افتاده است.

کودکی پر خاطره با لباس های محلی

نرگس باغچقی، یکی از تولیدکنندگان البسه محلی در خراسان شمالی در گفت و گو با خبرنگار ایسنا خاطرنشان کرده که خیاطی را از همان دوران بچگی دوست داشتم و این کار را هم فقط به خاطر علاقه ام انتخاب کردم و تاکنون ادامه داده ام.

وی افزود: من از سن دوازده سالگی کار را در محل زندگیمان در روستا شروع کردم و به خاطر دارم که قبل از این سن، من به خاطر علاقه به کار خیاطی سوزن و نخ را بدون اجازه مادرم بر می داشتم و به گوشه ای از خانه می رفتم و برای عروسک هایم لباس می دوختم و از همان سن هم کار را شروع کردم. آن زمان انواع لباس ها را می دوختم و الان مدتی است که فقط لباس محلی قوم کرمانج را می دوزم.

وی ادامه داد: طی چند سال گذشته استقبال از لباس های محلی کرمانج در این استان به خصوص در مراسم های عروسی رونق خاصی گرفته بود، بطوریکه در محل خیاطی خود اقدام به دوخت تعداد زیادی از این نوع لباس ها کردم و به افرادی که توان مالی آن ها برای خرید لباس نبود اجاره می دادم. البته برخی از افراد نیز هستند که سفارش خرید لباس را می دهند که برای آن ها دوخته می شود.

اوضاع نابسامان بازار لباس محلی

باغچقی تصریح کرد: یک سالی است که وضعیت فروش و اجاره لباس محلی بسیار بد شده و دیگر مشتری چندانی ندارد. قسمتی از لباس های مذکور(شلوار) با پارچه مخمل دوخته می شود اما قیمت لباس محلی خراسان شمالی بسیار بالا رفته و دیگر توانی برای خرید این لباس ها نیست.

وی با بیان اینکه همیشه برای خرید پارچه به شهر مشهد سفر و دو سه توپ پارچه خریداری می کردم که هر توپ پارچه کفاف دوخت حدود 10 شلوار را می داد، تصریح کرد: در گذشته قیمت هر متر پارچه مخمل 9000 تومان بود اما هم اکنون به 27 تا 28 هزار تومان رسیده و هر توپ پارچه مخمل 600 تا 700 هزار تومان آب می خورد.

باغچقی بیان کرد: برای اینکه این نوع از لباس های محلی زیبا و پرزرق و برق شود نیز نوارهای بر روی آن دوخته می شود اما قیمت این نوارها نیز خیلی بالا رفته و هر توپ نوار که 500 تا 600 هزار تومان می شد به حدود یک میلیون و 100 هزار تومان رسیده است.

وی خاطرنشان کرد: نقدینگی لازم وجود ندارد که پارچه و نوارهای مورد نیاز خریداری شود از سوی دیگر وقتی هزینه تولید آنقدر بالا رفته مجبور هستیم تا لباس ها را با قیمت بالا اجاره دهیم و به فروش برسانیم.

وی گفت: در گذشته قیمت لباس محلی خراسان شمالی 280 تا 300 هزار تومان بود اما هم اکنون مجبور هستیم با قیمت 450 تا 500 هزار تومان بفروشم اما هیچ کسی چنین پولی برای خرید لباس محلی در این اوضاع اقتصادی نمی دهد.

ملکشی یکی دیگر از تولیدکنندگان البسه محلی در خراسان شمالی در ادامه در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: بازار فروش لباس محلی فلج شده و در آستانه ورشکستگی قرار گرفته ایم. یکی از مکان هایی که می توانستیم جذب مشتری کنیم، نمایشگاه ها بودند اما هزینه حضور در نمایشگاه ها بسیار بالاست و توان حضور در نمایشگاه ها نیز وجود ندارد.

وی تصریح کرد: از سوی دیگر هزینه های تولید نیز بسیار بالاست و اگر بخواهیم با کیفیت کار کنیم هزینه ها بالا می رود و مشتری توان خرید ندارد و اگر بخواهیم کیفیت کار را کم کنیم، لباس زیبایی خود را از دست می دهد و باز هم مشتری تمایلی برای خرید آن ندارد؛ تولیدکنندگان لباس محلی در دو راهی قرار گرفته اند و نمی دانند چه کنند.

جذابیت چشمگیر لباس های محلی، یادگاری برای نسل ها

دکتر محمد حسین انصاری مود، یک پژوهشگر فرهنگی در استان خراسان شمالی در ادامه در گفت و گو با ایسنا اظهار کرده که لباس کرمانج های عشایر، بازتابی از روح زندگی در استان خراسان شمالی است.

وی با اشاره به اینکه کرمانج های عشایر یکی از طوایف استان خراسان شمالی هستند، افزود: این افراد همیشه با کوچ کردن در فصل بهار به این استان و اقامت در میان بندهایی چون منطقه شکار ممنوع شاه جهان، کوه سالوک بجنورد در بهار و تابستان، زیبایی خاصی را به این استان می دهند و چشم و گوش هر مسافر و گردشگری را با هی هی چوپان ها در صبح و عصر و بوی طبخ نان، تهیه قره قورت، کشک و روغن زرد و بافت گلیم مجذوب خود می کنند.

وی تصریح کرد: البته البسه محلی این افراد و ترکیب رنگ های بکار رفته در آن یکی دیگر از مواردی است که موجب می شود چشم به سوی آن ها جذب شود.

این پژوهشگر فرهنگی ادامه داد: استفاده از لباس محلی در زمان های گذشته توسط عشایر کرمانج خراسان شمالی از رواج خاصی برخوردار بود اما اگر هم اکنون به میان چادرهای عشایری این استان سری بزنیم کمتر شاهد دختر و زنی هستیم که از لباس های محلی خود استفاده کرده اند و استفاده از این لباس ها محدود به برگزاری مراسم شادی شده است.

انصاری مود اظهار کرد: تنوع رنگ، نوع پوشش و مواد به کار رفته در پوشاک اقوام مختلف متناسب با زمان و مکان، نشان دهنده رشد فکری قومیت ها بوده که آن را در مقاطع مختلف تاریخی به ظهور می رساندند و به بیان دیگر می توان گفت که پوشش اقوام کرمانج عشایر این استان بیانگر تاریخ، اصالت و ژرف نگری این قومیت ها به تاریخ است.

این پژوهشگر فرهنگی خاطرنشان کرد: آنچه که امروز از پوشاک سنتی اقوام برای ما به یادگار مانده است، حاصل تطابق یافتن این تغییرات با شرایط زمانی و مکانی است. زمانی مواردی چون استفاده از لباس های سنتی در میان عشایر کرمانج این استان دوباره رونق خواهد گرفت که به این فرهنگ و سنت ها بها داده شود. به عنوان مثال زمانی که از برگزاری مواردی چون موسیقی سنتی جلوگیری می شود، سبب می شود تا این سنت و فرهنگ ها به تدریج به دست فراموشی سپرده شود.

ساختار منحصر بفرد لباس های محلی

رئیس ستاد مردمی توسعه خراسان شمالی در ادامه تاکید کرد: حدود 37 درصد مردم این استان کرمانج هستند اما در طول سال چه تعداد برنامه درباره فرهنگ، آیین و سنت آن ها برگزار شده است؛ برگزاری برنامه های مختلف در مورد فرهنگ و سنت این افراد موجب می شود تا دوباره این سنت ها برپا شوند و البته یکی از روش های مهم مقابله با تهاجم فرهنگی است.

انصاری مود در خصوص البسه محلی زنان و دختران عشایر این استان تصریح کرد: رنگ قرمز یکی از رنگ های مورد علاقه این طایفه است که به عقاید آن ها نمادی از شادی و خوشبختی هست و این رنگ در لباس های آن ها کاربرد فراوانی دارد. لباس بانوان کرمانج عشایر هشت تکه دارد که یکی از این تکه ها گار است؛ گار گوشواره بلندی است در دو طرف عرقچین روی سر قرار گرفته و روی آن ها یاشار و سربند استفاده می شود.

رئیس ستاد مردمی توسعه خراسان شمالی تصریح کرد: کومخ یکی دیگر از این تکه هاست که شکل ظاهری شبیه نعلین نوک برگشته و دارای گلدوزی هایی با نخ ابریشمی و یاشار، روسری زردی بزرگ و بلند از جنس حریر است. سربند برای محکم نگه داشتن روسری استفاده می شود و گراس، پیراهن چین داری است که بر تن می کنند.

وی بیان کرد: شلیته یا همان دامن پرچین و جلیقه که از جنس مخمل که روی آن را سکه دوزی کرده اند، دیگر تکه هایی است که زنان سختکوش این خطه از کشور از آن استفاده می کنند.

منبع: ایسنا