معماری هتل عباسی امروز و کاروانسرای دیروز اصفهان

اصفهان، یکی از زیباترین شهرهای ایران است که در آن آثار تاریخی بسیاری وجود دارد. این شهر که در دوران صفویه پایتخت ایران بود، دچار تغییر و تحولات بسیاری شد. در آن بناهای باارزش بسیاری ساخته شد که از جمله آن ها می توان به بناهای ساخته شده در خیابان چهار باغ اشاره کرد. این بناها شامل مدرسه، کاروانسرا و بازارچه است. این کاروانسرا امروزه با نام هتل شاه عباسی شناخته می شود که از جمله زیباترین هتل های ایران به حساب می آید. در ادامه به معرفی معماری هتل عباسی می پردازیم. در مقاله زیر در کنار تاریخچه هتل عباسی، سازنده هتل عباسی را نیز برای شما همراهان معرفی خواهیم کرد.

معرفی

معماری هتل عباسی، در زمان سلطان حسین ساخته شد و به دلیل آنکه او این کاروانسرا و همچنین بازارچه و مدرسه واقع در خیابان چهار باغ را به مادرش تقدیم کرده بود، با نام مادر شاه شناخته شده بودند. از ساخت و دوران سازنده هتل عباسی حدود 300 سال می گذرد. در واقع این کاروانسرا و دیگر کاروانسراها اغلب در دوران شکوفایی ایران در زمینه اقتصاد و در دوران صفویه ساخته شدند. این کاروانسراها علاوه بر محل اطراق مسافران و کاروانیان، محل نگهداری و مبادله کالاها نیز بوده اند. طبق گفته شاردن که در دوران صفویه به این شهر سفر کرده بود، تعداد کاروانسراهای اصفهان حدود 1800 عدد بوده است. بسیاری از کاروانسراهایی که در آن زمان ساخته شدند، امروزه وجود ندارند و برخی دیگر را می توانید در گوشه کنار شهر ببینید. این کاروانسراها همگی دارای معماری زیبا و پایداری بودند، معماری برخی از آن ها شبیه به دیگر بناها بوده که می توان گفت از دیگر معماری ها الهام گرفته اند. از جمله عناصر مشترک در بین این کاروانسراها که سازنده هتل عباسی آن را رعایت کرده، حیاط چهار گوش که در مرکز است و دور تا دور آن اتاق های یک یا دو طبقه جای گرفته اند و همچنین صفه ها به همراه ایوان ها است.

کاروانسرا در طول زمان

بعد از دوران صفویه و دوران طلایی سازنده هتل عباسی، با یورش افغان ها معماری هتل عباسی نیز همچون بناهای دیگر متروکه شد و تنها در زمان ظل السلطان قاجار، این کاروانسرا تحت تعمیر قرار گرفت. بعد از آن زمان تغییراتی در این کاروانسرا رخ نداد تا در قرن 14 شمسی این کاروانسرا تحت عنوان آمادگان پادگان اصفهان مورد استفاده قرار گرفت. نام خیابان آمادگاه از همین زمان گرفته شد. بعد از آن به محلی برای توقف کامیون های حمل شکر و قند تبدیل شد. با توجه به آنکه این کاوانسرا محل توقف کامیون ها شده بود، از آن به درستی نگهداری نمی شد و کم کم دچار خرابی های بسیاری شد. در همین زمان یعنی سال 1336 شمسی بازسازی و مرمت معماری هتل عباسی شروع شد و شرکت سهامی بیمه ایران و آندره گدار، پیشنهاد تبدیل شدن این کاروانسرا به مهمان خانه را دادند و طرح این مهمانسرا را به تصویب رساندند. در راستای چنین تغییری، این بنای باارزش از زوال و تخریب نجات پیدا کرد و تبدیل به مکانی باارزش که مسافران بسیاری را به خود جذب می کند، شد. تمامی هزینه های انجام شده برای تغییر به مهمانسرا، به پای بیمه ایران در تاریخچه هتل عباسی بود. کاورانسرای مادرشاه یا مهمانسرای شاه عباس، دستخوش تغییرات و مرمت شد که در این اقدامات سعی شد، تغییر به خصوصی صورت نگیرد و از نظر شکل ظاهری تغییر آنچنانی نکند و در ضمن فضایی دلنشین و ایرانی را به همراه داشته باشد. دو نکته مهم در این اقدامات این بود که نمای بیرونی بنا، اصالت خود را حفظ کند و حجره های کاروانسرا به اتاق های مهمانسرا تبدیل شوند. در طی اقدامات مرمت و بازسازی این کاروانسرا، صحن مرکزی آن را بیشتر شبیه به باغ های ایرانی کردند و درخت های بیشتری کاشتند. این کاروانسرا نیز همچون دیگر کاروانسراها که گفته شد، دارای حیاط مرکزی بوده که ابعاد آن 80 متر در 80 متر است. این حیاط های مرکزی به خصوص در آب و هوای خشک، نقش بسیار مهمی را در بناهای گذشته ایفا می کرده است. در حیاط مرکزی کاروانسرای مادرشاه و در طی بازسازی های صورت گرفته، گل و گیاهان بسیاری قرار داده شد و همچنین نهر فرشادی از میان آن عبور کرد. هر ضلع این حیاط دارای ایوانی است که کنار آن ها حجره های دو طبقه قرار گرفته اند. معمولا افراد ثروتمند در گذشته حجره هایی که در طبقه پایین بودند را به دلیل خنک بودن در تابستان و همچنین نزدیکی به انبارها و بازاندازها انتخاب می کردند. بازارچه شاهی به ایوان شمالی متصل بود و باغ فتح آباد نیز به ایوان جنوبی متصل بود که دیگر اثری از آن وجود ندارد. در گذشته همچنین در صحن مرکزی سکویی وجود داشته که برای باراندازی بوده است، همچنین در تاریخچه هتل عباسی اصطبل هایی برای تیمار کردن چهارپایان وجود داشته است.

هتل بی نظیر امروز

در ادامه این بازسازی در تاریخچه هتل عباسی، زمین هایی در اطراف این کاروانسرا خریداری شد و به این مهمانسرا اضافه گردید. سقف ها و دیوارهای این بنا بازسازی شدند. در حال حاضر دیوارهایی در این هتل وجود دارند که هیچ گونه تغییری نداشتند و به همان شکل ابتدایی باقی مانده اند. درها و پنجره ها نیز مورد مرمت قرار گرفتند و بسیار سعی شد که تغییر آنچنانی نداشته باشند. در ادامه قسمت هایی که کامل از بین رفته بودند را دوباره ساختند. در سال 1337، این مهمانسرا شروع به کار کرد. مسلما اداره چنین مهمانسرایی مستلزم توجهات خاصی بود به همین خاطر در سال 1344، گروه هتلداری فرانسوی به نام نگرسکو به اینجا آمدند و مدیریت مهمانسرا را به مدت دو سال در اختیار داشتند. بعد از دو سال مدیریت دوباره به ایرانی ها برگردانده شد و این مدیران نیز از کارمندان عالی رتبه شرکت بیمه گزینش می شدند. شرکت بیمه این مهمانسرا را در سال 1351 از سمت شرقی گسترش داد و 11 هزار و 500 متر مربع زمین را خریداری کرد. در این قسمت تالار بزرگ سخنرانی، رستوران، 80 اتاق و سرسرای ورودی و تمامی تجهیزات و امکانات مورد نیاز یک مهمانسرا را ایجاد کرد. مهندس ابراهیمیان، معمار دیوارها و سقف این بخش مهمانسرا بود و از هنرمندان قدیمی برای این قسمت نیز بهره برده شد.