بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران برگزار شد

ایلنا و ایسنا/ براساس آخرین اخبار و گزارش های منتشر گشته، بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران برگزار شد.

بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران صبح امروز با حضور وزیر میراث فرهنگی و گردشگری، مدیر کل موزه ملی، رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، باستان شناسان و پژوهشگران در موزه ملی ایران برگزار شد.

این مراسم با یادی از باستان شناسان پیشکسوت و بزرگان این عرصه کار خود را آغاز کرد.

جبرئیل نوکنده (رئیس کل موزه ملی ایران) با اشاره به آنکه بیش از نیم قرن از برگزاری گردهمایی باستان شناسی ایران میگذرد، گفت: میزبان نمایشگاهی از یافته های کاوش های اخیر خواهیم بود و تا 25 فروردین ادامه دارد که 400 اثر از 12 محوطه باستانی از دوره پارینه سنگی تاکنون را در بر می گیرد.

او پیرامون اینکه بیست و یکمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران برگزار شد، ادامه داد: کشفیات باستان شناسی علاوه بر تولید علم، بستر پژوهشی را برای باستان شناسان فراهم می کند.

سجاد علی بیگی (دبیر علمی گردهمایی و رئیس پژوهشکده باستان شناسی) نیز گفت: اگر شرایط اینگونه پیش رود قطعا بخشی از آثار باستانی و تاریخی به تاراج خواهد رفت. در حال حاضر بیشترین کاوش های باستان شناسی در پاسخگویی به استعلامات است و پژوهش های عمیق در این حوزه در کار نیست. از میان 119 فعالیت میدانی در سال 1401 در مجموع 30 گزارش برای ارائه آماده شد. در سال 1403 مجموعه مقالات منتشر خواهد شد.

نوروز رجبی (مشاور رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) درخصوص تهیه و تدوین دستورالعمل مطالعات فرهنگی تاریخی در محدوده طرح های عمرانی و تهیه پیوست تخصصی میراث فرهنگی و روند اجرایی و گردش کار آن گفت: الزامات قانونی برای حفاظت از میراث وجود دارد. اما تاکنون اجرایی نشده در نهایت در دوره جدید تدوین و در 23 مهر 1402 ابلاغ شد. فرآیند اجرایی نیز در 26 دی در 5 ماده، 24 بند و 41 تبصره مصوب شد تا دیگر سلیقه ای عمل نشود. فقط یک گام باقی مانده تا هیات وزیران درخصوص فعالیت های عمرانی و لزوم عملیاتی کردن پیوست میراث را به مرحله اجرا بگذارند.

حکمت الله صالحی (استاد پیشکسوت گروه باستان شناسی دانشگاه تهران) گفت: وقتی وارد رشته باستان شناسی شدم هرگز فکر نمی کردم که این رشته مرا با مرگ و سرچشمه همه چیز درگیر کند. بعدها فهمیدم که هسته باستان شناسی شناخت کردار انسان است و به ریشه و مسائل بنیادین توجه دارد.

او ادامه داد: اگر توجه بنیادین اتفاق بیافتد شرایط متفاوت خواهد بود. مرگ و زندگی در مفهوم در نمی آیند. باستان شناسی دانش منفعت نیست بلکه معرفت است. اما گاهی به اندازه ای برای ما بدیهی است که فراموش می کنیم. همانند آنچه درخصوص ایرانی بودنمان اتفاق می افتد، هیچ تمدنی در طلوعگاه دولت ملت خود به اندازه ایرانیان عصر هخامنشی به انسان نیاندیشید. تخت جمشید، معبد آناهیتا یا دروازه ایشتار کاخ یک شاه نیست بلکه خانه انسان هاست.

ملاصالحی تاکید کرد: باستان شناسی دانشی پیچیده است. اینکه آگاهی از اهمیت و حساسیت رشته ای که عمر خود را صرف آن کردیم داشته باشیم. اخلاق حرفه ای داشته باشیم حتی در سیاست. تقدم داشتن سرشت و ماهیت معرفتی باستان شناسی نیز مهم است. هر محوطه باستان شناختی یک جهان تاریخ زنده است. هر کاوش باستان شناختی یک رویداد است. رویدادهایی که روی هم متوقف و منجمد شده اند. هر محوطه بی بدیل است و اگر از بین برود، برگی از تاریخ ما از بین رفت. هیج جای قرآن از این داشته ها به عنوان دفینه یاد نکرده بلکه گفته که موجب شناخت است. وقتی یک تپه با کلنگ باستان شناس کاوش می شود، تخریب اجتناب ناپذیر است اما تخریبی آگاهانه است که با چپاول و تخریب های حفاران تفاوت دارد.

او یادآور شد: گزارش های بی بدلیل باستان شناسی مرجع هستند که منبع شناخت خواهند بود. باستان شناسی یک دانش ساده و متعارف و معمولی نیست.

او با اشاره به صدماتی که در دولت دهم به بدنه باستان شناسی وارد شد، گفت: در آن دوره بسیاری از گزارش های باستان شناسی از بین رفت . امروز درهای گفتگو باز شده و وزات میراث فرهنگی تنها وزارتخانه ای هست که با تمامیت تاریخ ایران درگیر است و باید از آن حفاظت کند. این سنگر از سنگر تیر و شمشیر سنگین تر است و باید حفظ شود.

مصطفی ده پهلوان (رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری) نیز گفت: از میان 120 مقاله 30 عنوان برای ارائه انتخاب شده که طی 3 روز انجام خواهد شد. امیدوارم مسیر و چالش های آن نیز احصا شود .

او ادامه داد: وقتی پیشینه پژوهش های باستان شناسی را مرور می کردم به تحولاتی که در این بازه شکل گرفت، فکر کردم. امروزه شیوه های مختلف آزمایشگاهی داریم و نیازمند آسیب شناسی پژوهش های باستان شناسی هستیم.

او درخصوص ایده آل های باستان شناسی گفت: آشنایی دانشجویان با جامعه، کیفی سازی مطالعات و تشکیل آرشیو برای یافته های گذشته، بقایای صد هزار گوری که تاکنون باز کردیم کجا هستند. نیازمند بانکهای اطلاعاتی در دسترس هستیم. بانک مرجع در حوزه زیستی و...نداریم. با اقتصاد باستان شناسی خیلی فاصله داریم و باید بسترسازی کنیم.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در سخنرانی گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران اظهار کرد: باستان شناسان باید با مردم حرف بزنند. ما در این حوزه کم کاری داریم، مردم نمی دانند باستان شناسی چیست. زوری هم نیست، مردم باید آرام آرام یاد بگیرند و آموزش ببینند، چون بیشتر مشکلات ما فرهنگی است. بعد هم که یک کتاب خوب مثل کتاب آقای مطهری وجود دارد به جای آنکه به صورت طبیعی شرایطی را فراهم کنیم تا آن را مطالعه کنند، به صورت مجازات و تنبیه مطرح می کنیم و می گوییم فلان خواننده خطا کرده، باید تنبیه شود و مجازات آن این است که کتاب «حقوق زن در اسلام» را بخواند و خلاصه کند و تحویل دهد. خوب است شهید مطهری امروز در بین ما نیست که ما الان راحت این حرف ها را می زنیم، این نگاه درست نیست.

او همچنین از برگزاری مستمر بیست و یک دوره این گردهمایی قدردانی کرد و گفت: برای این جلسه مطالعه کردم و مطالبی هم آماده کرده بودم و امروز بعد از نماز همه را مرور کردم و اعتراف می کنم بیانات آقای ملاصالحی غنی و تجربه عالمانه ایشان، مفید و قابل استفاده بود که یک لحظه پلک نمی زدم تا چیزی را از دست ندهم و فکر می کنم فرمایشات ایشان مرجع و منبع ارزشمندی است که روی آن باید کار کنیم.

او در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: قرار بود بعد از انقلاب ما به سمت «ما قال» حرکت کنیم، ولی بیشتر به سمت «من قال» حرکت کردیم. (یکی از معروف ترین بیانات امام علی (ع) با این مضمون که به گفته بنگر نه به گوینده آن)

ضرغامی ادامه داد: آیت الله مصباح تعبیری از فرعون داشتند. قبل از فرعون دوره موسی، فرعون های دیگر هم بودند که ظلم و اجحاف می کردند و زندگی اشرافی داشتند. در قرآن هم اشاره شده که به آن فرعون ها گیر نمی دهد، اما به فرعون دوره موسی گیر می دهد. فرعونی که به تعبیر آقای مصباح با دین مردم کار داشت، در حالیکه بقیه ادعای خدایی نداشتند، ولی فرعون دوره موسی ادعای خدایی داشت. وقتی هم معجزه کردند، همه به سجده افتادند، همین فرعون به مردم گفت «به موسی ایمان آوردید، پیش از آنکه من اجازه دهم.» از دیدگاه فرعون ایمان هم دستوری است اما ایمان که دستوری نیست، برای همین در اصول عقاید ما تقلید جایز نیست. ایمان چیزی نیست که بشود دستوری به آن رسید.

وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ادامه اظهار کرد: ما ماموریت داریم بگوییم چرا باستان شناسی مهم است تا بودجه بگذارند، این روزها مرتب با آقای منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه در تماس هستم، اما نگاهشان این است که گوشت و مرغ و خرید گندم کاران اولویت دارد.

ضرغامی با تاکید بر لزوم آگاهی بخشی درباره باستان شناسی و آموزش به دستگاه ها گفت: عامیانه تر بگویم، در این کشور هر جایی را می کنید چهار تا کوزه و سکه پیدا می شود، 19 هزار تپه تاریخی داریم و نمی توانیم فنس بکشیم، چون اعتبار نداریم و با پدیده قاچاق مواجهیم. البته از سردار مهری، رئیس یگان حفاظت میراث فرهنگی قدردانی می کنم. در این روزها 6 کارگاه آموزشی خوب گذاشته اند و آموزش به همه دستگاه ها برای مبارزه با قاچاق در حال انجام است و البته هنوز با آن نگاه که حق باستان شناسی ادا شود، فاصله داریم.