طبس یکی از شهرهای دیدنی ایران به شمار می رود

ایرنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارش های منتشر شده، طبس یکی از شهرهای دیدنی ایران به شمار می رود.

اگر به نقشه ایران با عوارض جغرافیایی و راههای ارتباطی شهرهای آن با یک نگاه جستجوگر نظری بیاندازید، متوجه می شوید که این گربه نشسته به موازات مرزهای غربی، شمالی و تا حدی جنوبی و شرقی دارای شهرهایی است که هر یک به فراخور موقعیت جغرافیایی، بخش هایی از جمعیت را در خود جای داده است. یعنی در نواحی شمالی و ساحل دریای مازندران و شمال غرب میتوان تعداد زیادی از شهرها و روستاها را دید که با فاصله بسیار اندک از یکدیگر قرار دارند و به همین دلیل جمعیت قابل توجهی را هم در خود جای داده اند.

حتی یکی از دلایلی که پایتخت هم دارای بیشترین تراکم جمعیتی است، این است که در دامنه کوه های مرتفع البرز قرار گرفته و دارای رودخانه هایی موثر برای دشت تهران، ری، ورامین، شهریار و...بوده که امکان کشاورزی و یکجانشینی را برای بخش زیادی از جمعیت فراهم میکرده است.

با این نگاه که به نقشه ایران بنگرید، یک مثلث را می توانید ببینید که - نوک هرم آن به سمت جنوب شرق - با وجود وسعت بسیار زیاد به نسبت سایر نواحی، تعداد شهرهای بسیار اندکی را در خود جای داده و این مثلث همان جایی است که دو کویر بزرگ ایران یعنی «دشت کویر» و «کویر لوت» در آن قرار گرفته اند.

خشکی هوا و منابع آبی اندک موجب شده تا این نواحی خالی از سکنه باشند و بنابراین هر کجا که شهر و روستایی در این نقشه می بینید، بی تردید دارای یک منبع آب - حتی کوچک - است. از این رو در این قسمت از ایران نمیتوان انتظار جاری بودن رودخانه و وجود سد را داشت اما باید گفت دقیقا بر خلاف این تصور و تقریبا در مرکز این مثلث کویری، رودخانه آب شیرین و زلال و سدی برای ذخیره آب وجود دارد!

احتمالا اکنون بتوانید با این مشخصات و کمی دقت در نقشه کشور، این مکان را بیابید که موضوع همین گزارش هم هست؛ «طبس» عروسی در دل کویر، شهری است که تا از نزدیک آن را مشاهده نکنید، نمی توانید توصیفش را باور کنید. بنابراین اگر اهل گردش و سفر و لذت بردن از مناطق بکر هستید، فرصت را از دست ندهید، چرا که فصل مناسب برای دیدن این شهر از پاییز تا پایان فروردین و اواسط اردیبهشت است.

به لحاظ تقسیمات جغرافیایی این شهر زیبای کویری در گذشته و تا پیش از تقسیم استان خراسان به سه استان، در محدوده استان خراسان قرار داشت و بعد از تقسیم بندی جدید ابتدا در محدوده استان یزد قرار گرفت و سپس به دلیل دور بودن با شهر یزد و نزدیک بودن به بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی به این استان پیوست و هم اکنون بعد از بیرجند دومین شهر بزرگ خراسان جنوبی است. این شهرستان 55 هزار و 460 کیلومتر مربع مساحت دارد.

براساس مقاله طبس یکی از شهرهای دیدنی ایران به شمار می رود، باید بدانید که طبس در منطقه ای با آب و هوای بیابانی واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا حدود 690 متر است. در شرق شهر طبس رشته کوه بلندی به نام رشته «کوه شتری» قرار گرفته که ضلع شرقی چاله بزرگ طبس را تشکیل می دهد. همچنین فاصله این شهرستان با مشهد 540 کیلومتر و با بیرجند 270 کیلومتر است. نزدیکترین شهرستان به طبس از طرف شرق، شهرستان بشرویه با 120 کیلومتر فاصله و از طرف جنوب غرب شهرستان یزد با 365 کیلومتر فاصله است.

اگر از مسیر زمینی به این شهر وارد شوید، به محض ورود به طبس تصور قبلی با توجه به کویرها، نمکزارها و تپه های ماسه ای از بین خواهد رفت. به ویژه آنکه از سمت غرب و جنوب وارد شهر شوید. از این مسیر در بدو ورود با میدانی بزرگ با درختان نخل و نارنج روبرو می شوید که اگر قدری شانس یارتان باشد و آسمان با طراوت باران بهاری پیش چشمتان قرار گیرد، عطر شکوفه های نارنج و لیمو احتمالا همه حواستان را به خودش جلب کند.

در معابر این شهر درختان خرما و نارنج به میزان بسیار زیادی چشم نواز مسافران است که شاید بتوان مجاورت مرکبات و نخل را یکی از عجایب اقلیمی خاص کشور دانست. هرچند این ویژگی در برخی شهرهای گرمسیری دیگر مانند «کهنوج» و «جیرفت» (کرمان) و یا جنوب سیستان و بلوچستان و جنوب فارس هم شاهد آن بود، اما باید توجه داشت که دو شهر نخست در کوهپایه های ارتفاعات هزار و لاله زار و جبالبارز قرار دارند که از قدیم سرمنشا رودخانه بزرگی چون «هلیل رود» بوده و جنوب سیستان هم به دلیل قرار گرفتن در مسیر باران های موسمی اقیانوس هند، دارای آب و هوای گرم و مرطوب است.

جنوب استان فارس هم که درست در امتداد رشته کوه های زاگرس و بادهای باران آور تحت تاثیر دریای سرخ و خلیج فارس قرار دارد. بنابراین دیدن این دو درخت در این مناطق چندان جای تعجب ندارد، اما در شهر طبس که مرتفع ترین کوه آن 2912 متر ارتفاع دارد و در معرض بادهای باران آور بزرگ نیست و از سوی دیگر اطرافش با تپه های ماسه پوشانده شده، نارنج و خرما در کنار هم شگفتی دارد.

آثار بجا مانده از طبس نشان می دهد که این شهر دارای قدمت بسیار زیادی است و تاریخ آن به دوران عیلامی باز می گردد. یکی از دلایل اصلی این قدمت هم وجود سه عنصر اساسی یکجانشینی و تمدن یعنی آب، خاک حاصلخیز و گرماست که هرسه در طبس از دیرباز یافت می شود. البته نشانه های دیگری هم وجود دارد که نشان می دهد این شهر میلیون ها سال قبل کاملا از جنگل پوشیده بوده و تالاب های فراوانی در آن وجود داشته که معادن غنی زغال سنگ مصداق این مدعاست.

با این حال ارگ تاریخی طبس که در این شهر کویری قرار دارد، بر اساس نوشته های محققان تاریخ و اشاره های مورخان سده های آغازین اسلام از جمله «بلاذری» قدمتی بیش از 1000 سال دارد. همچنین حضور «ناصر خسرو» شاعر ایرانی قرن پنجم هجری قمری در این ارگ، تردیدی در قدمت این مکان باقی نمی گذارد.

از دیگر مناطق دیدنی طبس، روستای خرو در 22 کیلومتری شرق طبس و در میان رشته کوه های شتری است. باغ های سرسبز و پلکانی که به سبب آب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز محصولاتی همچون آلو، زردآلو، گردو، خرمالو، گیلاس، انجیر و...در آن به عمل می آید. این روستا با امکانات تفریحی و اقامتی مناسب و طبیعت کوهستانی و دلنشینی که دارد همواره پذیرای مردم طبس و مسافرین به خصوص در روزهای تعطیل و ایام نوروز است.

یکی از جاهای دیدنی طبس باغ گلشن است و هرکس نام آن را شنیده، با سرزندگی آن جا آشنایی دارد. این بنا متعلق به دوران زندیه و قاجاریه است و در مساحتی هفت هکتاری بنا شد. به غیر از درختان خرما و گلهای سفید و زرد این باغ، وجود یک حوض در میانه آن صفای خاصی به باغ گلشن بخشیده است.

در شرق شهرستان طبس چشمه معروف مرتضی علی قرار دارد که شامل مجموعه ای از چندین چشمه است و از دامنه های جنوبی کوه «کش سیاه» به سمت غرب جریان دارد. این چشمه یکی از معروف ترین جاهای دیدنی طبس است که به دلیل خاصیت درمانی، طرفداران زیادی بین گردشگران دارد؛ اما این همه ماجرا نیست و وجود چشمه های آب گرم و سردی که به موازات هم در یک دره قرار گرفته اند، پدیده ای اعجاب انگیز خلق کرده که نظیرش را در کمتر جایی خواهید دید.

طاق شاه عباسی با ارتفاع 60 متر و عرض تاج 1 متر نازک ترین سد جهان و همچنین برای مدت 550 سال بلندترین سد در جهان بود که قدمتش به دوران «شاه عباس صفوی» باز می گردد. اگر گذرتان به این چشمه افتاد، حتما شاهد قبرهای بسیار قدیمی در دیواره های تنگه خواهید بود که مربوط به دوران زرتشتی ها است.

از دیگر نقاط حیرت انگیز طبس میتوان به روستای ازمیغان اشاره داشت که با وجود خشکسالی های اخیر همچنان سرسبز و زیبا در دامن کویر خودنمایی می کند. اینجا روستایی است که دو آب و هوای گرم و مرطوب و گرم و خشک را در کنار هم شاهد هستید. بنابراین تعجب نکنید اگر رودخانه جاری، شالیزارهای برنج و باغ های میوه را در آنجا ببینید.

از دیگر جاذبه های طبیعی طبس وجود دره ای به نام «کال جنی است» که در امتداد دره روستای ازمیغان قرار داشته و دارای قنات آبی است که در سراسر این دره جاری است و برای فرار از گرمای سوزان کویر مکان جذابی است. در برخی از دیواره های این دره هم مکان هایی با ورودی دشوار وجود دارد که به «خانه گبری ها» شهرت دارد و به گفته مردمان بومی، محل زندگی گبری ها بوده است. ورودی این مکان از پایین دیواره دره بوده و به مانند این است که از پایین چاه بخواهید بالا بروید و بعد به اتاق هایی برای استراحت و زندگی برسید که کاملا در دل دیواره و به صورت دستی کنده شده است.

مطمئن باشید اگر قصدتان تنها دیدن طبس و جاذبه های آن باشد، به راحتی می توانید یک هفته تمام وقت خود را برای بازدید از این شهر بگذارید که توصیف همه آن در این گزارش نمی گنجد. به طور مثال، بازدید از جنگل سنو، کویر حلوان، «رودخانه نمکی» طبس در روستای محمدآباد، «آبشار تفتو» در روستای اصفهک، روستای اسفندیار در زنوغان، آب گرم معدنی «دیگ رستم» و روستای نایبند که به ماسوله کویر هم شهرت دارد، از جمله مواردی است که نمیتوان به سادگی از آن دل کند.

در طبس و به ویژه نایبند باورتان نمی شود، اینجا کویر باشد، چرا که کشتزارهای گندم و جو، شالیزار برنج، رودخانه دائمی و قنات های پرآب، سد ذخیره آب، نخلستان های زیبا و باغ های مرکبات جلوه گری زیبایی داشته و مناظری بی نظیر خلق کرده است.

اگر گذرتان به این منطقه از ایران خورد، فراموش نکنید که از صنایعی دستی مهم چون سینی های مسی که عمدتاً با طرح نخل و پلیکان و طرح های ظریف و مینیاتوری است، گلیم و فرش طبس، بافته های حصیری از برگ های نخل و سوغاتی چون عصاره علف هیزه، عصاره آویشن، عصاره کلپوره، روورکرده، قطاب، باقلوا، نان چایی، نان نخود و مرباهای بهار نارنج، پوست پرتقال، بالنگ، پوست پسته، نارنجوک و عرقیات گیاهان کوهی و محلی و سبزیجات معطر هم نهایت بهره را ببرید.

نویسنده: امیرحسین غلام زاده نطنزی