سفید چاه گورستانی پر رمز و راز است

ایسنا/ براساس آخرین خبرهای بدست رسیده و گزارش های منتشر گشته، سفید چاه گورستانی پر رمز و راز است.

گورستان سفید چاه که در زبان تبری به "اسپه چاه" معروف است، مربوط به 1200 سال پیش بوده و در روستای سفید چاه بخش یانه سر شهرستان بهشهر مازندران واقع شد؛ این اثر در 17 اسفند سال 1381 با شماره 7845 به عنوان آثار ملی ایران ثبت شده است.

براساس تحقیقات و بررسی های انجام شده توسط پژوهشکده های مختلف خاک شناسی، خاک این قبرستان دارای آهک بسیار زیادی است و اجساد در این گونه خاکها با زمان طولانی تری نسبت به باقی انواع خاکهای قبرستان ها تجزیه می شوند.

این قبرستان مربوط به دوره تیموریان است و از نخستین گورستان های مسلمانان در ایران بشمار می آید، این اثر به عنوان یکی از جاهای دیدنی استان مازندران محسوب می شود.

از اعتقادات جالب اهالی این روستا این است که اگر در این قبرستان دفن شوند، اجساد آنها سالم باقی می ماند یا هیچ آسیبی نمی بیند.

علت نامگذاری این مکان همان خاک سفید رنگی است که به دلیل وجود آهک در قبرستان دیده می شود.

در این قبرستان از تخته سنگ های کوههای اطراف برای سنگ لحد استفاده می شود که این هم در دوام اجساد مؤثر است.

قبر "مالک بادله"، حاکم شمال در این قبرستان قرار دارد و ابراهیم منصور و عبدالرحمن، فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) و چندین تن از سادات مرعشی که روزگاری در آمل حکومت می کردند، در قبرستان سفید چاه مدفون شده اند.

ضریح چوبی امامزاده با گنبد نقره گونش بنا بر نوشته کنده کاری شده روی آن 840 سال قدمت دارد.

در قبرستان سفید چاه سنگ مزارها محرابی و صندوقی هستند که هر دو شکل در ایران پیشینه معماری دارند.

طرح محراب که در اصل طرحی متعلق به دوران میترائیسم است؛ پس از اسلام، از سده چهارم هجری قمری به بعد بر سنگ مزارها حکاکی شد.

روی سنگ قبرهای محرابی قبرستان تاریخی سفید چاه، از نقوش تزئینی در تمام سطوح استفاده شده و از نظر تنوع به 3 دسته نقوش اسلیمی، نقش هندسی و نقوش نمادین یا سمبولیک تقسیم می شود.

سنگ قبرهای محرابی سده نهم هجری قمری سفید چاه دارای ویژگی های محراب هستند یعنی 2 تا 3 طاق نمای تودرتو با قوس هایی دارند که حواشی اول آنها معمولا دارای تزئینات گل برگ اسلیمی هستند و حاشیه دوم صلوات کبیر و حاشیه سوم حدیث یا دعا دارند و متن وسط به نام متوفی و تاریخ وفات اختصاص یافته است.

در بعضی از سنگ مزارها از نقش سمبولیک قندیل استفاده کرده اند و در وسط آن کلمه الله نوشته شده است.

سنگ مزارهای سده دهم و یازدهم علاوه بر تزئینات اسلیمی کاملا متقارن، از نقوش هندسی نیز برخوردار هستند و با ظرافت و زیبایی، دایره های تزئینی و گلهای چندپر بر آنها حجاری شده اند.

قاب بندی حاشیه، پیشانی، لچک ها و طرح طاق نمای سنگ مزارها و نیز شیوه کتیبه نگارهای سده نهم با سده دهم و یازدهم کاملا متفاوت هستند.

سنگ مزارهای سده سیزدهم و چهاردهم نیز از نظر تزئینات سمبولیک ابزار کار، از سنگ قبرهای سده های پیشین متمایز است و بیشتر از نقوشی استفاده شده که پیشینه متوفی را نشان می دهد که به عنوان مثال، روی یکی از این سنگ ها ابزار بافندگی حکاکی شده و این نشان دهنده این است که متوفی بافنده بوده است یا شمشیر و کارد بر روی سنگ قبرها نشان دهنده این بوده که متوفی حاکم یا فرد شجاعی بوده است.

قدیمی ترین سنگ قبر صندوقی به تاریخ 896 هجری قمری تعلق دارد و تعدادی سنگ های صندوقی نیز بر فراز تپه قبرستان، در جهت شمالی بدست آمده که به دلیل فرسودگی زیاد قابل مطالعه نیستند.

در روستای سفید چاه رسم بوده است که سنگ قبر مردگان را براساس شغل آنها حکاکی می کردند اما بعد از مرگ آخرین بازمانده سنگ تراشان و حکاکان مصیب محله، عمر حکاکی روی سنگها هم به پایان رسید و درگذشتگان جدید روستا با سنگهای امروزی دفن می شوند.

نقوش هندسی حک شده روی سنگ مزارها به شکل دایره، مربع و مثلث هستند و این تصاویر هندسی کلید رمز عناصر مهمی چون زندگی و رستاخیز پس از مرگ است.

در این گورستان جنسیت افراد دفن شده در آن به روش خاصی نشان داده شده و در صورتی که بالای سنگی که بر روی قبر نصب شده شکل یک شانه دوسر وجود داشته باشد، این قبر متعلق به یک مرد بوده و در صورت وجود شکل شانه یک سر بر روی سنگ قبر، فرد دفن شده در آن جایگاه یک زن است.