گذر از عمارتی که یادگار شکوه شهر تولید کننده ابریشم بود

ایسنا/ این خبر پیرامون گذر از عمارتی که یادگار شکوه شهر تولید کننده ابریشم بود، برای شما نوشته شده است.

دوران اقتدار و شکوه شهر لاهیجان به دوران حاکمیت خان احمد خان کیائی می رسد. پس از مرگ خان احمد، شهر رشت که در آن زمان روستایی بیش نبود، مرکزیت یافت و حوزه اقتدار آن به واسطه توجه شاه عباش صفوی گسترش یافت.

مورخان می نویسند مهمترین عامل توجه صفویه به گیلان، تجارت پرسود ابریشم بود. نام شهر لاهیجان، با تولید ابریشم گره خورده است. به نوعی که مهمترین محصول تولیدی گیلان ابریشم بود. بر طبق روایت قدیمی، شهر لاهیجان به وسیله لاهج بن سام بن نوح ساخته شده است و ثانیا به نام دارالاماره یا دارالامان معروف بوده و بعدها به نام لاهیجان بن مبارک نامیده شد. (نک، ولایت دارالمرز)

تجار زیادی بواسطه همین موقعیت در شهر لاهیجان تجارتخانه داشتند. تجارتخانه برادران لاسقاردیس یونانی و کارخانه ابریشم کشی فلاطوری شاهدی بر این مدعاست.

میدان اصلی شهر لاهیجان در امتداد بازار این شهر ایجاد شده و در اطراف آن خانه های اعیان و تجار ساخته شد. یکی از این خانه های فاخر که در تزئینات داخلی در کل گیلان کم نظیر است، عمارت «محمد صادقی» است که در سال 1354 در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت شده و سالهاست از این عمارت زیبا به عنوان ساختمان اداری میراث فرهنگی شهرستان لاهیجان استفاده می شود.

سردر زیبا و سفال پوش عمارت صادقی بر یک طاق هلالی قرار گرفته و تابلوی آبی رنگ میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لاهیجان بر بالای درب چوبی عمارت نصب شده است.

عمارت در وسط باغ زیبایی قرار گرفته و مانند دیگر خانه هایی که همخوان با معماری بومی گیلان ساخته شده برای حداکثر استفاده از جریان هوا و کاهش شرجی در تابستان ها، دور تا دور عمارت اصلی ایوان و تلاری دارد که تمام پنجره اتاق ها رو به ایوان باز می شود.

بوی نارنج لای طاق ضربی های تکرار شونده دیوار حیاط مرا به سمت باغ می کشاند و ارسی های مشبک، مقرنس کاری ها، گچ بری ها و نقاشی های روی دیوارها و ستون های ایوان فراموشم می شود. پشت این دیوارهای قطور، دیگر خبری از هیاهوی بازار و محله میدان نیست.

ناخودآگاه دستی بر شاخه های نارنج می برم و تازه متوجه حوض بزرگ و فیروزه ای رنگ جلوی عمارت می افتم که تصویری از باغ و عمارت را در آب حوض منعکس کرده است.

دستم را به ماندآب حوض می رسانم تا تکاپوی بیشتر ماهی های قرمز درون آب را ببینم و موج هایی که شاه نشین عمارت را با رنگهای دلفریبش زیباتر می کند.

با ساکن شدن موج های کوچک آب، دوباره ماهی ها به سطح آب می آیند. این بار انعکاس راه پله و نرده های فیروزه ای ضلع شرقی عمارت، سفال های کوزه ای سقف شیب دار، سرستون ها و لمبه های چوبی بلند زیر بام و مقرنس ها و گچ بری های ایوان و ستون های شاه نشین را می ببینم.

از پله های جانبی عمارت بالا می روم. هرچند این عمارت یک طبقه است، ولی کرسی چینی یا همان گربه روی عمارت بقدری بلند ساخته شده که حکم زیرزمین را دارد.

بنابر آنچه در شناسنامه این خانه نوشته اند؛ خانه صادقی یکی از زیباترین بناهای به جامانده از دوره قاجار در شهر لاهیجان است که در گذشته کاربری مسکونی داشته است.

این عمارت سالها پیش توسط سازمان میراث فرهنگی گیلان خریداری و به عنوان ساختمان اداری میراث فرهنگی شهرستان لاهیجان تغییر کاربری پیدا کرد.

این عمارت بخاطر تزئینات هنری بسیار شاخصی که داشته به پیشنهاد شورای اداره کل حفاظت آثار باستانی (قبل از انقلاب) در 24 آذر 1354 و به شماره 1498 در فهرست بناهای میراثی کشور ثبت می شود.

از اتاق های تودرتوی عمارت به سمت تالار اصلی می روم. برخی اتاق های یال جانبی شاه نشین سقف کوتاهی دارند که بالای آن اتاق کوچکی است و اتاق های یال جانبی پنجره ای روبه حیاط دارد. در شاه نشین، پنجره ارسی بزرگ و مشبک بسیار پرکار و ظریفی نصب شده و دورتادور این پنجره چوبی، با شمسه های متناوب و شیشه های رنگی پر شده است.

تالار اصلی، طاقچه های کوچکی با تزئینات گچبری دارد و بالای این گچبری ها، با نقوش گل و بلبل تزئین شده است.

متاسفانه در اثر عدم مرمت، در برخی از قسمتها رنگها فروریخته است.

تالار شاه نشین، طاق گنبدی و سقف مقرنس کاری شده زیبایی دارد. اتاق های جانبی تالار نیز تزئینات نقاشی و گچ بری دارد. تزئینات این بنا، بسیار ظریف و استادانه اجرا شده و مشخصه معماری مسکونی دوره قاجاری در گیلان است.

دو در ورودی به شاه نشین بنا می رسد. یک نوار مقرنس کاری نیز ایوان را که با دو ستون چوبی استوار شده، احاطه کرده است. ایوان و اتاق های جانبی بنا نیز گچبری های نفیس و نقاشی های چشم نوازی دارد. قسمت بالای ستون ها، با نقش های مختلف تزئین شده و چهار لنگه درب بسیار نفیس با نقش گل و بوته، تالار را به اتاق های جانبی مرتبط می کند.

از شاه نشین، وارد ایوان زیبای عمارت می شوم. اوج زیبایی این عمارت را میتوان در این ایوان دید. دو ستون چوبی، سقف ایوان بلند را نگه داشته، ستون های چوبی در اضلاع چهارگانه اش، مزین به نقاشی های گل و بوته ظریفی است که متاسفانه آفتاب صدها سال رنگ شفاف آن را برده و مات شده است. سرستون ها در انتها نیز تزئینات مشبکی دارد.

دورتادور ایوان بر روی پوشش گچی نقاشی هایی دارد که انگار ایوان را کاغذ دیواری کرده اند. نزدیک به سقف ایوان، دو لنگه پنجره ارسی با شمسه های ظریف در یک طاق هلالی جانمایی شده و بالای هر طاق، مقرنس های گچبری دورتادور ایوان را فرا گرفته است.

درب ورودی ایوان نیز در یک طاق هلالی بزرگ قرار گرفته و دورتادور آن را گچبری های نفیس فرا گرفته است. گرمایش این عمارت زیبا، آتشدان هایی تعبیه شده درون دیوار است که دورتادورش گچبری شد. گویا این گچبری های پرنقش رنگین بود ولی بعدها رنگ گچ ها ریخته شده است.

اتاق های جانبی ایوان نیز که یک درب مجزا از ایوان دارد، دارای پنجره های ارسی بزرگ و سرتاسری است و همین بر زیبایی این عمارت می افزاید.