ادامه تخریب 2 بنای تاریخی مذهبی در بم و کشمکشی 20 ساله

ایرنا/ این خبر پیرامون ادامه تخریب 2 بنای تاریخی مذهبی در بم و کشمکشی 20 ساله برای شما نگارش شد.

2 بنای تاریخی مسجد وکیل و امامزاده سید عبدالله بم که در زلزله سال 82 تخریب شده اند، همچنان بازسازی و بهره برداری نشده اند و اختلاف نظر موجود در نوع سازه بین اوقاف و میراث و نیز تخصیص نیافتن اعتبار برای مرمت آنها وضعیت ناخوشایندی را ایجاد کرده است.

سازمانهای اوقاف و میراث فرهنگی سالهاست بر سر موضوع مرمت 2 بنای تاریخی در باغ شهر جهانی بم با یکدیگر کشمکش دارند، کشمکش هایی که جز آسیب به آثار تاریخی و ممانعت از مرمت این 2 بنا هیچ ثمر دیگری ندارد؛ اوقاف از یک طرف می گوید براساس قانون بناهای ثبت ملی این سازمان باید با نظر میراث مرمت شود، اما مسئولان محلی این سازمان در شهرستان و استان اصرار دارند که نظر تخصصی میراث را درباره نحوه مرمت قبول نمی کنند.

حال آنکه درخصوص چنین بناهایی که هم اوقاف و هم میراث می توانند اعتبار مرمت تخصیص دهند، انتظار می بود این بناهای تاریخی و مذهبی زودتر تعیین تکلیف می شدند اما همچنان به شکل نامناسب رها مانده اند.

وضعیت نامناسب مسجد وکیل بم درحالی است که مرداد سال گذشته مدیرکل میراث فرهنگی وقت استان گفته بود از محل اعتبارات سفر رئیس جمهور مبلغ 150 میلیارد ریال برای مرمت و بازسازی آثار تاریخی شهرستان بم درنظر گرفته شده که 30 میلیارد ریال آن برای مرمت مسجد وکیل بم اختصاص یافته است.

وعده ای که اکنون مدیر پایگاه جهانی و رئیس اداره میراث فرهنگی بم می گویند چنین مبلغی هیچ وقت و تاکنون اختصاص پیدا نکرده است.

مدیر پایگاه میراث جهانی و منظر فرهنگی بم می گوید که مسجد وکیل در دوره مدیریت چهار ساله وی مرمت نشده و آخرین مرمت مربوط به سال 96 بوده است.

محسن قاسمی پیرامون ادامه تخریب 2 بنای تاریخی مذهبی در بم و کشمکشی 20 ساله افزود: مبلغی که توسط مدیرکل سابق میراث فرهنگی استان برای مرمت آن درنظر گرفته شده بود متاسفانه هیچ زمان تخصیص پیدا نکرد.

وی عنوان کرد: قرار بود از محل اعتبارات سفر رئیس جمهور 300 میلیارد ریال در 2 فاز یعنی هر فاز مبلغ 150 میلیارد ریال برای مرمت بناهای تاریخی بم اختصاص یابد که از آن مبلغ تاکنون تنها 50 میلیارد ریال آن اختصاص یافته است.

قاسمی اظهار داشت: مبلغ محقق شده نیز برای راه اندازی کارگاه های صنایع دستی در ارگ بم هزینه می شود.

در ادامه همچنین رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بم گفت: مسجد وکیل یک بنای تاریخی مربوط به دوره متاخر اسلامی یعنی قاجاری و جز مجموعه وکیل شامل بازار، کاروانسرا، آب انبار و مسجد است که تا قبل از زلزله هم کاربری داشته و مردم از آن استفاده می کردند.

مسعود قمری پیرامون ادامه تخریب 2 بنای تاریخی مذهبی در بم و کشمکشی 20 ساله افزود: حدود 70 درصد این بنای تاریخی در زلزله سال 82 تخریب شد و جدا از بحث آواربرداری و حفاظت اضطراری که اوایل سالهای زلزله در مورد آن اعمال شد، سال 96 نیز مرمتی روی این بنا انجام گرفت اما برای تکمیل و احیای آن نیاز به اعتبار مرمتی دارد.

وی بیان کرد: سال 92 مطالعات مربوط به این بنای تاریخی صورت گرفت و سال 96 فاز مرمتی روی آن انجام شد که مرمت کامل نبود و باید مجدد مرمت شود اما نیازمند به تامین اعتبار است.

رئیس اداره میراث فرهنگی بم ادامه داد: به دلیل اینکه اداره اوقاف مالک این مجموعه است این اداره نیز می تواند برای مرمت این بنای تاریخی اعتباری در نظر بگیرد و با نظارت میراث فرهنگی کار مرمت آن انجام شود.

قمری با اشاره به اینکه اعتباری که سال گذشته برای مرمت این بنا در نظر گرفته شده بود تاکنون تخصیص پیدا نکرده، اظهار کرد: به دلیل نداشتن حصار مساله کارتن خوابی و تجمع معتادان در بنای مسجد وجود دارد و باید حصار این بنا جزو اولویتها قرار گیرد.

وی اضافه کرد: در بحث این مجموعه تاریخی از لحاظ امنیتی باید هم نیروی انتظامی ورود کند و هم اداره اوقاف نیز اعتباری برای مرمت آن در نظر گیرد، زیرا اگر این مجموعه محصور شود، مشکلات این چنینی تا حدودی حل می شود و حداقل کسی داخل آن نمی رود.

وی پیرامون ادامه تخریب 2 بنای تاریخی مذهبی در بم و کشمکشی 20 ساله گفت: سازمان اوقاف به عنوان متولی موقوفه ها و مساجد تاکنون هیچ اعتباری برای مرمت این مسجد تاریخی در نظر نگرفته است.

این مسئول توضیح داد: مجموعه وکیل در زلزله سال 82 حدود 70 درصد تخریب شد که فاز اول فضاهای دیگر مجموعه وکیل مانند حمام، بازار و کاروانسرا همگی مرمت شده اند.

قمری درباره ساختمان امامزاده سید عبدالله دیگر بنای تاریخی که در زلزله سال 82 تخریب شده بود نیز گفت: در کشور آثاری که به لحاظ معماری و ارزش هنری فاخر هستند و ثبت ملی می شوند به کل مردم ایران تعلق دارند و تنها مربوط به یک سازمان خاص نیستند؛ 2 اثر مسجد وکیل و امامزاده سید عبدالله هم ثبت ملی هستند و هم اینکه در مالکیت سازمان اوقاف و امور خیریه قرار دارند.

وی بیان کرد: هر 2 اثر جزو آثار خشتی و گلی میراث فرهنگی هستند و روال مرمت و حفاظت از آثار تاریخی باید طبق نظر سازمان متولی یعنی میراث فرهنگی باشد تا از ارزش و اصالت اثر کاسته نشود.

رئیس اداره میراث فرهنگی بم ادامه داد: قانون می گوید زمانی اثری ثبت ملی می شود مالک اثر متولی مرمت، بازسازی، حفاظت و نگهداری از آن اثر اما با ضوابط و نظارت میراث فرهنگی است.

وی عنوان کرد: بناهایی که ثبت ملی هستند و یک سازمان دولتی دیگری هم متولی آنهاست باید در تامین اعتبار وضعیت مطلوب تری داشته باشند، زیرا هر 2 سازمان می توانند اعتبار برای آن اثر اختصاص دهند.

قمری اضافه کرد: اوقاف هم می تواند برای مرمت بناهای امامزاده سید عبدالله و مسجد وکیل که متولی آنهاست، ورود کند و اعتبار در نظر گیرد.

وی توضیح داد: سازمان میراث فرهنگی تاکنون 2 مرحله مرمت بنای امامزاده سید عبدالله را انجام داده و آن را به وضعیت ثابتی رسانده است که قرار بوده طرح و اعتبار حفاظت و مرمت آن توسط سازمان اوقاف تهیه و توسط مشاور در کمیته فنی میراث فرهنگی مصوبه طرح به منظور اجرا اخذ شود.

قمری تصریح کرد: یکسری اختلاف نظرها وجود دارد که دلیل آن می تواند نداشتن شناخت درباره ضوابط و قوانین حفاظت و مرمت است.

رئیس اداره میراث فرهنگی بم اضافه کرد: مسجد امام یا مسجد شیخ لطف الله اصفهان نیز که جزو آثار تاریخی محسوب می شوند با همین مصالح سنتی خشت و آجر مرمت و بازسازی شده اند، زیرا هدف این نیست ساختار یک سازه را مرمت کنیم ولی اصالت آن را حفظ نکنیم.

قمری همچنین در پاسخ به نگرانی اوقاف مبنی بر نحوه مستحکم سازی و مرمت آثاری مانند مسجد وکیل و امامزاده سید عبدالله که محل تجمع مردم هستند، گفت: اوقاف باید طرح را آماده و نگرانی های مربوط به این موضوع را در همان کمیته فنی میراث فرهنگی مطرح کند؛ متخصصان کمیته فنی می توانند اوقاف را توجیه کنند و به نگرانی مسئولان اوقاف پاسخ می دهند.

رئیس اداره میراث فرهنگی بم افزود: مستحکم سازی باید در طرح ارائه شده توسط سازمان گنجانده شود و مهم این است که بنانی امامزاده سید عبدالله هنوز طرح ندارد.

وی اظهارداشت: امامزاده سید عبدالله یک بنای خشت و گلی دارد و نمی توانیم خشت و گل آن را برداریم و به جای آن از بتن آرمه استفاده کنیم، زیرا این کار باعث می شود این بنا از فهرست ملی خارج شود.

رئیس میراث فرهنگی بم عنوان کرد: سازمان اوقاف می تواند طرح توسعه امامزاده سید عبدالله را در کنار بنای کنونی در نظر گیرد و این طرح توسعه می تواند خدمات امامزاده را پوشش دهد و آن را با مصالح مستحکم تر و همگام و همگون با امامزاده از لحاظ رنگ و ضوابط ارتفاع احداث کند.

وی همچنین درخصوص نحوه حمایت از این بناها خاطرنشان کرد: اگر بحث کمبود اعتبارات مالی است پایگاه جهانی میراث فرهنگی هم به دلیل اینکه هر 2 اثر مسجد وکیل و امامزاده سید عبدالله در محدوده منظر فرهنگی قرار دارند می تواند کمک کند، همانطور که پایگاه جهانی نیمه اول دهه 90 این کمکها را داشته است.

در ادامه اما رئیس اوقاف و امور خیریه بم گویا سخنان مرجع تخصصی حوزه میراث را قبول ندارد و می گوید امامزاده عبدالله نارتیج موسوم به امامزاده سید موسی از بزرگان سادات سیرجان کرمانی به علت میراثی بودن و تخریب شدن، فاقد زائر و درآمد است.

حجت الاسلام و المسلمین علی ستوده افزود: بنای امامزاده سید عبدالله به دلیل اینکه در و پیکر ندارد وضعیت خوبی ندارد، زیرا افراد معتاد به آن مکان تردد دارند و از نظر بهداشتی نیز دارای مشکلاتی است.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم برای این بنا در بگذاریم باید نظر میراث فرهنگی هم اتخاذ شود که به همین دلیل کاملا رها شده است.

ستوده درخصوص اینکه میراث فرهنگی گفته اوقاف می تواند اعتبار برای مرمت آثار در نظر بگیرد، اظهار داشت: ما با مصالحی که سازمان میراث فرهنگی می خواهد مرمت را انجام دهد مخالف هستیم، چرا باید برای کاری که معترض هستیم هزینه بپردازیم؟

وی با طرح این پرسش که چرا باید پول خشت و گل بدهیم و میراث فرهنگی تنها نظارت انجام دهد؟ افزود: ما با خشت و گل نیز موافق نیستیم، به طور مثال مسجد امام اصفهان یک بنای تاریخی مستحکم است که در مجموعه ای گردشگری قرار دارد و در مسجد نماز هم برگزار می شود.

رئیس اوقاف بم عنوان کرد: خشت و گل استحکام بخشی ندارد، به طور مثال اگر مسجد وکیل با این مصالح مرمت هم شود به دلیل نداشتن اطمینان از استحکام کسی در آن مکان نماز نمی خواند.

ستوده اضافه کرد: سازمان میراث فرهنگی، مسجد را به سبک سنتی بسازد اما از مصالح مستحکم استفاده کند، زیرا بم تجربه قیامت (زلزله سال 82) را دارد و در مسجدی که محل تجمع است باید استحکام بخشی مدنظر قرار گیرد.

وی درخصوص بازسازی بنای امامزاده سید عبدالله نارتیج نیز گفت: اداره اوقاف بم سال 87 به اداره کل اوقاف استان نامه زد و عنوان کرد میراث فرهنگی تابلویی جلو امامزاده نصب کرده و اجازه ساخت و ساز نمی دهد؛ در آن نامه درخواست تعیین تکلیف شد.

ستوده ادامه داد: اداره کل اوقاف استان نیز همان سال به سازمان میراث فرهنگی نامه زد، مبنی بر اینکه این اداره کل قصد مرمت و بهسازی ساختمان امامزاده سید عبدالله نارتیج را دارد و مقتضی است نظر سازمان را ارسال کنند.

رئیس اوقاف بم خاطرنشان کرد: نماینده سازمان میراث فرهنگی در بم نیز در همان سال 87 نامه ای به رئیس وقت اوقاف بم می زند که بقعه متبرکه امامزاده سید عبدالله در فهرست ثبتی آثار میراث فرهنگی قرار دارد و هرگونه مرمت و بهسازی آثار باید به اطلاع و نظر سازمان مرکزی تهران انجام گیرد. لذا درخواست داریم طرح مذکور به منظور بررسی به کمیته راهبردی این سازمان ارسال شود.

وی اظهار داشت: اوقاف استان کرمان هم به سازمان میراث فرهنگی استان در همان سال نامه ای زده و اعلام کرده متوجه وضعیت تاسف بار امامزاده سید عبدالله است و مدتها منتظر ستاد بازسازی مانده که با وجود مکاتبات و پیگیری متاسفانه ستاد بازسازی اقدامی انجام نداده است.

ستوده افزود: در نامه عنوان شده که موقوفه مذکور به زباله دانی و تجمع افراد بی خانمان تبدیل شده و همه اجزای بنا هم رو به ویرانی است. لذا مبلغ اعتبار بازسازی تربت خانه بقعه فوق تامین شده و اداره کل قصد بازسازی تربت خانه را دارد که مقتضی است کارشناسان میراث طی 20 روز از محل بازدید و نظر نهایی را درخصوص بازسازی اعلام کنند، اما میراث فرهنگی نظر بر مصالح خشت و گل داده است.

رئیس اوقاف بم توضیح داد: اختلاف بین نوع سازه همچنان از آن زمان تاکنون باقی مانده و ما چندین سال برای بازسازی این بقعه اعتبار در نظر گرفتیم اما میراث معتقد است با خشت و گل ساخته شود.

ستوده گفت: بعد از برگزاری چند جلسه و پیگیری مسئولان استانی و شهرستانی مقرر شده نقشه برداری توسط اداره اوقاف انجام شود و به دلیل اینکه باید نقشه برداری با پهپاد صورت گیرد منتظر اخذ مجوزات لازم از شورای تامین در این خصوص هستیم.

وی عنوان کرد: طبق قانون سازمان اوقاف ابنیه ای که تحت تولیت سازمان اوقاف هستند و ثبت ملی شده اند هرگونه بازسازی آنها باید با نظارت میراث فرهنگی باشد و ما نمی توانیم از قانون تخطی کنیم.

ستوده اضافه کرد: میراث روی نقش و نگارهایی که روی سقف ضریح بوده مانور می دهد که بعد از زلزله گنبد به طور کامل تخریب شده و دیگر این نقش و نگارها وجود ندارد.