پاییز در جنگل فتاتو آدم را به عصر یخبندان می برد

ایسنا/ براساس آخرین خبر و گزارش های بدست آمده، پاییز در جنگل فتاتو آدم را به عصر یخبندان می برد.

تیر سال 1398 و در چهلمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو که در باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان تشکیل یافت، جنگلهای هیرکانی به عنوان میراث طبیعی ثبت جهانی شد. از جنگلهای هیرکانی به نام «فسیل زنده» یا موزه طبیعی یاد می شود. این جنگلها نوار سبزی به طول 850 کیلومتر هستند که از جلگه گرگان تا قسمتی از کشور آذربایجان کشیده شده است.

این جنگلها را مادر جنگلهای جوان اروپا و شمال آمریکا می دانند، زیرا بسیاری از گونه های گیاهی موجود در این جنگلها امروزه به صورت فسیل در اروپا یافت می شود. نام این جنگلها از نام قدیم «گرگان» گرفته شده است. گرگان در گذشته «هیرکان» نامیده میشد. بررسی های علمی نشان می دهد این جنگلها مربوط به دوران سوم زمین شناسی (ژوراسیک) یا همان عصر دایناسورهاست.

همزمان با عصر یخبندان تمام جنگلهای پهن برگ از بین می رود. بخشی از این جنگلها به دلیل قرار گرفتن بین رشته کوه البرز و دریای کاسپین که از اقلیم معتدل تری برخوردار بودند، باقی می ماند؛ به همین دلیل به جنگلهای هیرکانی فسیل زنده می گویند. گونه های گیاهی و جانوری که اکنون در اروپا به عنوان فسیل نگهداری می شود، در جنگلهای هیرکانی به صورت زنده موجود است.

برای دیدن تنها جنگل هیرکانی در جلگه گیلان به روستای فتاتو میروم. روستای دهستان چاپارخانه بخش خمام که به گفته اهالی سرزمین جوانمردان است. هرچند در کتاب "وجه تسمیه آبادی های گیلان" نوشته اند: فتاتو به معنی سرزمین پرآفت است.

در ابتدای روستا و زیر نام تابلوی روستا عنوان جنگلهای هیرکانی ذکر شده است. به داخل روستا که می روید تابلوی خیابان سردار جنگل شما را به سمت جنگل راهنمایی می کند.

جنگلی که طی 40 سال از وسعت آن کاسته و جای جای آن تبدیل به شالیزار شده است. هرچه از حاشیه نهر آب به سمت جنگل بیشتر پیش می روید، از تعداد شالیزارها و باغ های اهالی کاسته می شود. حالا می توانید درختان توسکای جنگل فتاتو را ببینید. درختان تنومندی که بعضا تنه نزدیک به ریشه آن پوسیده شده است.

پاییز در جنگل فتاتو آدم را به یخبندان می برد. هر چند اینجا خبری از دانه های بلوط و درختان ممرز و سرخدار نیست ولی در عوض کف جنگل مملو از دانه های کوچک کاج مانند درختان توسکاست.

برگهای خشکیده درختان توسکا و انجیر زیر پاها خرد می شود و صدای بلبل لای پیچک های وحشی که بر تنه درختان پیچیده شده است آدم را از دنیای شهری دور می کند. مانداب های کف جنگل محلی برای زندگی آبزیان جنگل است.

گاوهای اهالی در میان جنگل رها شده اند و در برخی از بخش ها جنگل تراشیده شده و اهالی درختان صنوبر و تبریزی کاشته اند. انگار نیمی از جنگل درختان توسکاست و نیمی دیگر صنوبر.

پس از ثبت جهانی جنگلهای هیرکانی، پایگاهی برای حفاظت از این میراث جهانی در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان تشکیل شد.

فریبا بابایی، رئیس پایگاه جنگلهای هیرکانی گیلان میگوید: جنگلهای هیرکانی 12 سایت در ایران دارد که در سطح پنج استان پراکنده شده است. عرصه ثبتی کل این جنگلها، مساحتی حدود 129 هزار هکتار است. سه سایت از این جنگلها با مساحتی در حدود 45 هزار هکتار عرصه ثبتی در استان گیلان است؛ سایت «سیاهرود» در شهرستان رودبار، سایت «گشت رودخان» در فومن و سایت «لیسار» در شهرستان تالش.

وی می افزاید: جنگلهای هیرکانی در ایران بین چهار استان گیلان، مازندران، گلستان و سمنان قرار گرفته و تاکنون در این جنگلها بیش از 80 گونه درختی پهن برگ، چهار گونه سوزنی برگ و 50 گونه درختچه ای شناسایی شده است.

بابایی ادامه می دهد: از مهمترین گونه های گیاهی در جنگلهای هیرکانی راش، ممرز، بلوط، توسکا، انجیلی، افرا، نمدار، بارانک، نارون، زبان گنجشک، انجیر، لرگ و سرخدار و بین گونه های درختچه ای آلوچه وحشی، انار، شمشاد، ولیک، ازگیل، جل، خاس، گالش انگور، سیاه تنگرس طبی و خردمندی است.

شهریور سال 1399 مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان از ثبت جنگلهای فتاتو خبر داد.

ولی جهانی در این باره می گوید: جنگل فتاتو واقع در شهرستان خمام بخشی از آخرین نمونه های باقیمانده جنگلهای هیرکانی از نوع جلگه ای و از توسکاستان های قشلاقی حاشیه دریای کاسپین است که روز یکشنبه 1399/6/23 در دفتر ثبت آثار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری صنایع دستی به عنوان اثر ملی طبیعی به ثبت رسید.