کشف کتیبه ای فارسی در ارمنستان که تاریخ شمایل شیر خدا را 600 سال به عقب می برد

ایلنا/ براساس اخبار منتشر شده، کشف کتیبه ای فارسی در ارمنستان که تاریخ شمایل شیر خدا را 600 سال به عقب می برد، صورت پذیرفت.

مرتضی رضوانفر (عضو هیأت علمی پژوهشگاه) گفت: سال پیش به دعوت حسین طباطبایی (رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران) برای تحقیق و پژوهش میدانی به ارمنستان سفر کردم. آنچه در این پژوهش نظرم را به خود جلب کرد و می توانم آن را به عنوان یک کشف معرفی کنم، بقایای مسجدی تاریخی در یکی از روستاهای ارمنستان به نام بجنی است.

رضوانفر تصریح کرد: در کتیبه ساخت این مسجد، تاریخ 661 هجری قمری، نام پنج تن آل عبا و اسامی استاد جعفر و استاد محرم به عنوان معماران این بنا ذکر شده که نشان می دهد شیعیان در این روستا ساکن بوده اند.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: در این مسجد که بقایای آن در حال حاضر در یک منطقه کوهستانی واقع شده و از آن 3 دیوار باقی مانده است، 4 کتیبه یکی به عربی دو تا به فارسی و یک نقش برجسته وجود دارد که در 3 کتیبه نقش شیر جای گرفته است.

رضوانفر افزود: بر روی یکی از کتیبه های یافته شده در این مسجد شمایلی از حضرت علی (ع) ترسیم و در کنار آن به فارسی نوشته شده «جناب علی» و نقش یک شیر شمشیر به دست که به دنبال هیولایی در حرکت است، نمایان است.

این پژوهشگر اظهار کرد: اگر تاریخ ساخت این کتیبه را با تاریخ کتیبه ساخت مسجد برابر بگیریم، می تواند نقش شیر شمشیر به دست را 600 سال به عقب برگرداند، چرا که جدای از نقش شیر و خورشید که هزاران سال قدمت دارد، اولین نشانه موجود از شیر شمشیر به دست مربوط به دوره فتحعلیشاه قاجار است و تا پیش از آن شیر همواره پایش بر روی زمین یا در حال حرکت بوده است.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: در این کتیبه نقش شیر در کنار شمایل حضرت علی (ع) جای گرفته و مشخصا به عنوان شیر خدا مطرح است؛ یعنی بیان کننده القابی مانند اسدالله غالب (شیر خدای غلبه کننده) و حیدر کرار (شیر حمله برنده) که ما در فرهنگ مردم بکار می بریم.

رضوانفر خاطرنشان کرد: طبق بررسی های صورت گرفته، حضور شیعیان ایرانی در ارمنستان و منطقه بجنی سه بار پیش از قرن 7 محرز شده است؛ یکی قرن 4 و 5 که دیلمیان خصوصا سالاریان در این منطقه حکومت کردند و سکه ضرب کردند و دیگری در سال 633ق که مغول ها به فرماندهی فردی با نام چرماغون این منطقه را تصرف و تعداد زیادی از اسرای خراسانی را با خود به ارمنستان بردند؛ مغول ها که اسرای خود را حشر می نامیدند از آنها برای بیگاری و سپر انسانی استفاده می کردند، بسیاری از این اسرا بعدها در ارمنستان ماندگار شدند و گروه سوم از شیعیان ایرانی، نزاریان بودند که در سال 654ق پس از قتل عام توسط هلاکوخان به مناطق مختلف از جمله ارمنستان پراکنده شدند.

او در پایان گفت: پژوهشکده زبان شناسی، کتیبه ها و متون بنا دارد در آینده نشستی علمی را برای بررسی ابعاد مختلف این کتیبه و همچنین دیگر آثار موجود در قفقاز جنوبی شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان برگزار کند.